Οι ενστάσεις της δεν συζητήθηκαν καν κατά τις εργασίες της συνόδου
Η Εκκλησία της Ελλάδος στη Σύνοδο της Κρήτης
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου από τη Ρήξη φ. 125
Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, εν όψει της Συνόδου στην Κρήτη, συνεδρίασε στις 24 και 25 Μαΐου 2016. και έλαβε την απόφαση ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος να θέσει στη Σύνοδο το ζήτημα ότι προϋπόθεση διεξαγωγής της είναι η ομόφωνη έγκριση του Κανονισμού διεξαγωγής της και επίσης προϋπόθεση συζήτησης του θέματος περί του γάμου και των κωλυμάτων αυτού η ομόφωνη έγκρισή του.[ ]… Όλα, όμως, προχώρησαν χωρίς να υπολογιστούν οι ενστάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, οι οποίες δεν συζητήθηκαν καν…
Στο θέμα της αποστολής της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο η Ιεραρχία αποφάσισε να ζητήσει από τη Σύνοδο της Κρήτης να αλλάξουν τρία σημεία. Από τα τρία έγιναν δεκτά τα δύο. Για τις σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο, μεταξύ των άλλων τροποποιήσεων που ζητήθηκαν από την Εκκλησία της Ελλάδος ήταν και στην παράγραφο 6. Εκεί γραφόταν: «Η Ορθόδοξος Εκκλησία αναγνωρίζει την ιστορικήν ύπαρξιν άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών». Η Ιεραρχία ζήτησε να διορθωθεί ως ακολούθως: «Η Ορθόδοξος Εκκλησία γνωρίζει την ιστορικήν ύπαρξιν άλλων χριστιανικών Ομολογιών και Κοινοτήτων, μη ευρισκομένων εν κοινωνία μετ’ αυτής». Στο τελικό κείμενο της Συνόδου της Κρήτης εγράφη: «…Η Ορθόδοξος Εκκλησία αποδέχεται την ιστορικήν ονομασίαν των μη ευρισκομένων εν κοινωνία μετ’ αυτής άλλων ετεροδόξων Εκκλησιών και Ομολογιών…». [ ]
Μεγαλύτερη όμως απόκλιση από την απόφαση της Ιεραρχίας της η αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Ελλάδος έκαμε στο θέμα του Αυτονόμου και του τρόπου ανακηρύξεως αυτού. Υπενθυμίζεται ότι η απόφαση της Ιεραρχίας ήταν στη 2η παράγραφο του Κειμένου περί του Αυτονόμου να προστεθεί το εξής: «Εκκλησιαστικαί Επαρχίαι περί των οποίων εξεδόθη Πατριαρχικός Τόμος ή Πράξις, δεν δύνανται ίνα αιτήσωνται την χορήγησιν αυταίς αυτονομίας, διατηρουμένου απαρασαλεύτως του υφισταμένου καθεστώτος». Όταν ετέθη το ζήτημα ο Πατριάρχης αποφάνθηκε ότι η προσθήκη αφορά στο καθεστώς των Νέων Χωρών και προφορικώς βεβαίωσε τη Σύνοδο ότι το καθεστώς σ’ αυτές δεν θα θιγεί. Στο σημείο αυτό ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος θα μπορούσε να εμμείνει στην πρότασή του, με το επιχείρημα πως αφού ο Πατριάρχης προφορικά δεσμεύεται, γιατί δεν θέλει η βεβαίωσή του να υπάρχει και στο επίσημο κείμενο; [
Ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος συμφωνούν ότι ο κ. Βαρθολομαίος δεν δεσμεύεται παρά μόνο με τα γραπτά κείμενα… Ακόμη και αυτά μπορεί να τα ερμηνεύσει κατά τη λογική, ή το συμφέρον, το δικό του, ή του Φαναρίου… Στην περίπτωση των «Νέων Χωρών» είναι ο πρώτος Πατριάρχης που έχει παρερμηνεύσει την Πράξη του 1928. Έως τον κ. Βαρθολομαίο όλοι οι προηγούμενοι Την εσέβοντο και δεν ενοχλούσαν την Εκκλησία της Ελλάδος.
Όπως είναι γνωστό από την απελευθέρωση των Ηπείρου, Μακεδονίας, Θράκης και νησιών του Ανατολικού Αιγαίου στους Βαλκανικούς Πολέμους προέκυψε η αναγκαιότητα να χειραφετηθούν οι Μητροπόλεις των περιοχών αυτών και να προσαρτηθούν στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος. Στην Έκθεση προς τη Βουλή από την τότε Κυβέρνηση για την ψήφιση του σχετικού Νόμου 3615/1928 εγράφη ότι η λύσις της προσαρτήσεως «Ήταν η κρατούσα κανονική αρχή εν τη Ορθοδόξω Ανατολική Εκκλησία ανέκαθεν… Η κανονική αύτη αρχή εφηρμόσθη, ως ήτο επόμενον, και κατά την προσάρτησιν της Επτανήσου εις την Ελλάδα, την απελευθέρωσιν της Θεσσαλίας και μικρού μέρους της Ηπείρου…»
Τότε επενέβη ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος (Παπαδόπουλος). Γεννημένος στη Μάδυτο, στα θρακικά παράλια του Ελλησπόντου, ήταν συναισθηματικά δεμένος με την Κωνσταντινούπολη και πονούσε για τη γενοκτονία των Ελλήνων του 1922 και την αποψίλωση από πιστούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Επεζήτησε λοιπόν να βρεθεί ένας τρόπος, δια του οποίου να προστατευθεί το κύρος του, έξι μόνο χρόνια μετά την Καταστροφή, χωρίς να θίγεται η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος. Υπέβαλε ο ίδιος στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή το σχέδιο Νόμου που τελικά εγκρίθηκε από τη Βουλή. Δικαιολογώντας το γεγονός, τόνισε:
«Είναι σταθερά και αμετάτρεπτος η απόφασις του Οικουμενικού Πατριαρχείου και πάντων ανεξαιρέτως των εχόντων γνώμην επί του ζητήματος τούτου να διατηρηθή έστω και σκιώδης η πνευματικη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου επί των εν Ελλάδι Μητροπόλεων αυτού και επισκοπών… Αλλ’ ως ήδη είπομεν πρόκειται περί έργου μάλλον οικονομίας, χάριν του Πατριαρχείου, χωρίς εκ της τοιαύτης οικονομίας να πάσχη τι το Αυτοκέφαλον της Εκκλησίας της Ελλάδος. Δεν πρέπει να διαφεύγη ημάς το κρισιμώτατον της θέσεως εν η διατελεί το Πατριαρχείον, έχομεν δε υπέρτατον και Εκκλησιαστικόν αλλά και Εθνικόν συμφέρον να διασώσωμεν το Πατριαρχείον».
Αυτή ήταν η πραγματική αιτία και το καθεστώς που θα διείπε τις Μητροπόλεις των «Νέων Χωρών». Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή του 1928, έκαμε δεκτή την εισήγηση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, αφού όπως εγράφη στην Έκθεσή της «Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον αναγνωρίζει ότι δεν δύναται να κυβερνά αμέσως Μητροπόλεις ανηκούσας εις ξένον Κράτος». Τέλος η Κοινοβουλευτική Επιτροπή διαβεβαιώνει γραπτώς τους Βουλευτές ότι «Τα κανονικά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριάρχου επί των Μητροπολιτών των Νέων Χωρών είναι μόνον το μνημόσυνον αυτού υπό των Αρχιερέων των Νέων Χωρών και η λήψις επευλογίας του Οικουμενικού Θρόνου υπό των εκάστοτε εγκαθισταμένων Αρχιερέων των Νέων Χωρών». Οι προηγούμενοι Πατριάρχες αναγνώριζαν την καλή διάθεση της Ελληνικής Κυβερνήσεως και της Ελλαδικής Εκκλησίας προς το Φανάρι και δεν ενοχλούσαν καθόλου τη διαποίμανση των Μητροπόλεων των «Νέων Χωρών»…. Αυτά έως τον σημερινό Πατριάρχη…
Στη Σύνοδο αποδείχθηκε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στις σχέσεις μεταξύ του Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου για το ζήτημα των «Νέων Χωρών». Επί τόσες ημέρες μαζί στην Κρήτη δεν συναντήθηκαν ιδιαιτέρως και δεν αντάλλαξαν κουβέντες, πέραν των τυπικών. [ ] Τη Δευτέρα, του Αγίου Πνεύματος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης είπε ότι μόνο οι Προκαθήμενοι θα παραμείνουν στην Ακαδημία και θα συγγευματίσουν, αλλά ο Αρχιεπίσκοπος δεν παρακάθησε στην τράπεζα και αναχώρησε να γευματίσει στο ξενοδοχείο του. [ ] Γενικά απέφυγε τα ΜΜΕ και τις προς αυτά δηλώσεις. Στις ομιλίες του τέλος δεν έκανε ούτε ένα κολακευτικό σχόλιο για τον κ. Βαρθολομαίο, όπως όλοι οι άλλοι Προκαθήμενοι.
Εν τω μεταξύ η άτυπη αντιπαράθεση των δύο Προθιεραρχών στις «Νέες Χώρες» συνεχίζεται. Ο Πατριάρχης στο τέλος Ιουνίου, μετά τη Σύνοδο στην Κρήτη, ήταν στα «Παύλεια» της Μητροπόλεως Βεροίας. Ο Αρχιεπίσκοπος προηγουμένως ήταν στις Σέρρες και σε άλλες Μητροπόλεις της Μακεδονίας, όπως επίσης και στη Σάμο. Επίσης επισκέφθηκε την Αλεξανδρούπολη και τη Σαμοθράκη και μίλησε σε σύναξη όλων των Αρχιερέων και Ιερέων της Θράκης. Αυτές τις ημέρες βρίσκεται στην περιοχή της Θεσσαλονίκης στη Μονή της Σουρωτής, όπου προσκύνησε τον τάφο και τα ιερά λείψανα του Αγίου Παϊσίου. Σημειώνεται ότι οι Αρχιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος επικροτούν τη στάση του, που σημειώνει την παρουσία του, ως Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος, στις Μητροπόλεις των «Νέων Χωρών».
4 ΣΧΟΛΙΑ
Προφανώς τα όσα συνέβησαν δεν είναι άμοιρα της πολιτικής και κυρίως μετά το ’13, το ’22 και μετά το ’74 και ιδιαιτέρως μετά τον ερντογανισμό. Όμως κυριαρχεί μια στατική ανάλυση που βασίζεται στον ιστορικισμό. Δηλαδή στο τι προθέσεις υπάρχουν στην ιεραρχία, σε μια μια ιεραρχία η οποία αυτοαναπαράγεται και αυτό το βλέπουμε ως ιστορία που εξελίσσεται-χωρίς άλλο. Βλέπουμε δηλαδή την θρησκευτική ταυτότητα “στενά” και στατικά ενώ συμβαίνουν αλλαγές στον κόσμο και αυτή μετασχηματίζεται δυναμικά. Νομίζω ότι ακολουθώντας το βαρόμετρο των εσωτερικών ανακατατάξεων στην ιεραρχία, τους συσχετισμούς των δυνάμεων, αποκλείουμε τη δυναμική μιας ταυτότητας που μετασχηματίζεται έτσι κι αλλιώς. Για αυτό και αυτός ο μετασχηματισμός δεν εμβάλει σε σφαίρες ελευθερίας και κοινοκτημοσύνης, που αποτελούν και καταγωγικά θέσφατα. Αντιθέτως, η θρησκευτική μας ταυτότητα, η πλέον αντικαπιταλιστική, προσαρμόζεται στον κόσμο του καπιταλισμού και ταυτοχρόνως της συντήρησης μιας παράδοσης του φαίνεσθαι. Έτσι λοιπόν οι ενορίες (τοπική κοινωνία και παπάς) που θα μπορούσαν να αποτελούν το έδαφος για την ανάπτυξη της ταυτότητας μας για τη δεοντολογία ελέγχονται πλήρως στη βάση ότι αυτή δεν μπορεί παρά να υπακούει στις επίσημες αποφάσεις που έτσι κι αλλιώς είναι προσωποποιημένες στους ανώτατους κληρικούς (που δεν είναι κληρικοί αλλά κρατικοί υπάλληλοι). Γενικά πιστεύω ότι είναι χιμαιρική η προσέγγιση αυτή, καθότι ο άνθρωπος πάντα γεννά το νέο, κι ας μην δίνει την πρέπουσα σημασία στη θεσμική του αναπροσαρμογή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα και σχετικά πρόσφατο αποτελεί η τύχη του κτηρίου της Λεωφόρου Νίκης που αποτέλεσε μια βραχύβια κατάληψη και προσφάτως για πρόσφυγες. Επίσης η συμβολική πράξη μελών του αντιεξουσιαστικού κινήματος στο να υπενθυμίσουν (με τον τρόπο τους) την υπόθεση αυτή, στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης (αγίου Γρ. Παλαμά) κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας; Τι θέση μπορεί να πάρει μια εκκλησιαστική κοινότητα πέρα από το να επικαλεστεί νόμους του ελληνικού κράτους ή των βλέψεων της ιεραρχίας για αξιοποίηση του αδόμητου χώρου-φιλέτο μετά το γκρέμισμα; Τι θέση μπορεί να πάρει για την άκομψη και ολιγόλεπτη παραμονή στον χώρο της μητρόπολης κάποιων αντιεξουσιαστών πέρα από το να τους μηνύσει για “προσβολή θρησκείας” κλπ; Ήταν μια ευκαιρία για πιστούς και κλήρο στο να μιλήσουν για όσα δικαίως έθιξαν οι αντιεξουσιαστές-“ειβολείς”; Στα ερωτήματα δεν θίγεται το κατά πόσο ώριμες είναι τέτοιες συμβολικές πράξεις ή πρακτικές ή στο τι προοπτική έχουν αλλά στο κατά πόσο ενδιαφέρονται οι άνθρωποι που με συνέπεια και ήθος αναλύουν τα εκκλησιαστικά, όπως ο κύριος Παπαθανασόπουλος, να θέσουν τα δάχτυλα στις πραγματικές πληγές μας.
Από αλλού ξεκινήσαμε και αλλού φτάσαμε. Όμως μπορεί να υπάρξει μια απάντηση που να θίγει έστω αυτό το πεδίο;
Δηλαδη οι εισβολεις της μητροπολης ειναι προτυπα ελευθεριας και κοινοκτημοσυνης. Οχι φιλε μου, ειναι τα εσχατα κατακαθια της παρακμης μας. Η απαρνηση των αξιων της εθνικης μας επιβιωσης προς οφελος αλλοτριων και νεφελωδων ανυπαρκτων αξιων που βρισξονται μονο στα μυαλα τεμπεληδων γονων της κρατικης γραφειοκρατιας που μονη ειδοποιος διαφορα τους απο τους πατεραδες τους ειναι η αμφιεση και η ιδεολογια μπουρδα τους, οι οποιοι μαλιστα ειναι πιο ατομιστες απο ολους, δεν εχει τιποτα το εποικοδομητικο αγαπητε φιλε. Εχουν γινει τα παιδια μας γενιτσαροι πλεον κυριολεκτικα. Συγχαρητηρια σε σενα που τους δινεις και δικιο. Δηλαδη οταν ωριμασει και αυτος ο τροπος διεκδικησης τι θα κανουν; Θα μας παιρνουν το κεφαλι μεσα στην εκκλησια οπως οι ομοιδεατες τους;
Αγαπητέ φίλε Μπάμπη, είναι ξεκάθαρο ότι έχεις ένα μένος αναντίστοιχο με κάποιες συμβολικές πράξεις και με ένα ανώριμο κίνημα, για αυτό και δεν σε ενδιαφέρει να ασχοληθείς με τα ερωτήματα που θέτω. Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείς τους κατατάσσει στα “έσχατα κατακάθια της παρακμής μας” σαν να έχεις στην καθημερινότητά σου ΑΠΕΝΑΝΤΙ & ΕΝΑΝΤΙΑ, (κυρίως) κάποιους που κολλάνε αφίσες, πετάνε τρικάκια στις μητροπόλεις, κάνουν καταλήψεις και πετάνε μπουκάλια στις διαδηλώσεις. Φτάνεις στο σημείο να τους ονοματίζεις περίπου κάτι σαν κεφαλοκυνηγούς του μέλλοντος. Τα πράγματα δεν είναι έτσι. Είναι μια μακρόσυρτη συζήτηση για το τι ακριβώς συμβαίνει. Συμφωνούμε όμως στο “τίποτα το εποικοδομητικό”. Από την άλλη όμως τι προοπτική μπορεί να έχει η θρησκευτική ταυτότητα ως ταυτότητα υποταγής σε πρόσωπα ανυπόληπτα, παράτασης της οικονομικής μιζέριας, ευλογίας των πολιτικών συστημάτων, ζητιανιάς, φιλανθρωπίας και αναξιοπρέπειας, κλπ, κλπ; Ποιον εκσυγχρονισμό της κοινής μας ταυτότητας εν τέλει αναζητούμε αν αυτός δεν έχει στοιχεία δημοκρατίας, μοιρασιάς, ελευθερίας, αναγνώρισης; Αυτά δηλαδή που λειτουργούν ως τελετουργικό στη διάρκεια της λειτουργίας ως αναπαράστασης αλλά όχι ως πραγματική κοινωνική ατμόσφαιρα.
ΥΓ: Μάθε λίγα περισσότερα για την κατάληψη του “Ορφανοτροφείου” στη Σαλονίκη και την προοπτική αξιοποίησής του από τους διαχειριστές της πίστης…
ΑΛΛΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΗΜΩΝ ΤΟΥ ΠΟΙΜΝΙΟΥ …ΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ ΛΑΛΛΟΥΝ ΟΙ ΚΟΚΟΡΟΙ