του Βαχίτ Τουρσούν, από το Άρδην τ. 75, Μάιος-Ιούνιος 2009
Είναι γνωστή πλέον η ύπαρξη πολλών ελληνοφώνων μουσουλμάνων στη βόρειο Τουρκία, στην περιοχή του μικρασιατικού Πόντου –μια ομάδα υπαρκτή, που βρισκόταν όμως εκτός της σύγχρονης ελλαδικής γνώσης, όπως τόσα άλλα πράγματα παράλληλα. Στην ομάδα αυτή ανήκω και εγώ και με το κείμενο αυτό θα ήθελα να καταθέσω την εμπειρία μου.
Όταν πρώτη φορά το 1989, μετά από έναν αιώνα περίπου, ήρθαμε σε επαφή με τους Ελλαδίτες Πόντιους, αισθανθήκαμε περίεργα, τόσο που δεν περιγράφεται. Και να προσπαθούσαμε να το περιγράψουμε σε κάποιον που δεν το έζησε, δεν θα γινόταν κατανοητό. Ήταν σαν να βρήκαμε τον χαμένο μας αδελφό. Και όταν πήραμε τις πρώτες πληροφορίες από την ιστορία μας, ο χρόνος πήγε πίσω και εμείς ταξιδέψαμε στο παρελθόν. Η συμπεριφορά τους ήταν τόσο καλή, που ούτε κι αυτό μπορεί να περιγραφεί. Σίγουρα και αυτοί το ίδιο θα αισθάνονταν μ’ εμάς. Με μόνη τη διαφορά ότι εμείς ταξιδεύαμε με τη φαντασία μας και αυτοί απλώς γύρισαν ογδόντα χρόνια πίσω.
Ύστερα από 2-3 μήνες γνωριστήκαμε με αυτούς που πρωτοσυναντηθήκαμε. Άρχισαν οι συζητήσεις γύρω από τον Πόντο. Έτσι, μάθαμε πολλά πράγματα από τους αδελφούς μας Ποντίους. Μάθαμε πολλά από διάφορες ιστορικές πηγές. Την ιστορία δεν τη διαβάσαμε μόνο, αλλά την καταλάβαμε κιόλας, γιατί διαβάζαμε και ξένη ιστορική βιβλιογραφία ώστε να μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις. Τώρα είναι η σειρά μας να δώσουμε εμείς μαθήματα στους φίλους μας. Γιατί δεν ήξεραν σωστά την Τουρκία και επιπλέον δεν γνώριζαν τίποτα για μας, τους ελληνόφωνους της Τουρκίας (εκτός από μερικούς που πηγαινοέρχονταν στον Πόντο). Ανακάτευαν τον ισλαμισμό με τον τουρκισμό. Δυστυχώς, υπήρξαν περιπτώσεις που αμφισβητήθηκε η ελληνικότητά μας εξαιτίας της μουσουλμανικής μας θρησκείας. Αυτό μας πείραξε πάρα πολύ. Αναρωτήθηκα εάν είχαν δίκιο, και δεν το έβρισκα πουθενά. Γιατί είχαμε την ίδια γλώσσα, την ίδια μουσική, τους ίδιους χορούς, τα ίδια ανέκδοτα και, το σημαντικότερο, την ίδια ιστορία –εκτός βέβαια από την πίστη, που είναι δικαίωμα του καθένα να πιστεύει όπου θέλει, άσχετα από την εθνικότητα. Μετά από κάποιο διάστημα ξεπεράστηκε και το πρόβλημα της θρησκείας. Μπορεί έτσι να το καταλάβαμε εμείς. Πάντως εμείς συνεχίζαμε να μαθαίνουμε για τα μειονοτικά προβλήματα που υπάρχουν στον κόσμο, για τους κατακτημένους λαούς, για τις γενοκτονίες που έγιναν και δυστυχώς συνεχίζονται και σήμερα, για τις ιδεολογίες. Μάθαμε και για την Τουρκία για την οποία, παρότι ζήσαμε εκεί, δεν γνωρίζαμε πολλά γι’ αυτή. Και ακόμα συνεχίζουμε να μαθαίνουμε για τα προβλήματα του κόσμου.
Αλλά οι φίλοι μας και συμπατριώτες μας Πόντιοι (εκτός από λίγους) έμειναν σ’ αυτά που ήξεραν. Εμείς γνωρίσαμε και ερωτευτήκαμε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, ενώ οι φίλοι μας είναι δέσμιοι του φανατισμού της χριστιανικής θρησκείας. Περισσότερο το καταλάβαμε από αυτούς που πηγαινοέρχονταν στον Πόντο με τον σταυρό στο χέρι και ψάχνουν να ανακαλύψουν μόνο τους κρυφούς χριστιανούς και όχι τους Έλληνες. Πολλές φορές σε συζητήσεις που κάναμε με τους φίλους μας έχουμε τονίσει ότι το ελληνικό στοιχείο που βρίσκεται στην Τουρκία με μουσουλμανική θρησκεία αποτελεί βάση για την ειρήνη μεταξύ των λαών (των Ελλήνων και των λαών της Τουρκίας). Ας μην περιμένουμε να επανέλθουν στον χριστιανισμό και ας μην ψάχνουμε μόνο κρυφούς χριστιανούς όταν πηγαίνουμε στον Πόντο, γιατί δημιουργούμε ερωτήματα στους μουσουλμάνους Ποντίους. Αρκεί αυτοί οι άνθρωποι να συνειδητοποιήσουν την ελληνικότητά τους.
Κι εμείς, μια μικρή ομάδα που εγκατασταθήκαμε στην Ελλάδα εδώ και επτά χρόνια περίπου, μπορούμε να μεσολαβήσουμε για να αποκτήσουν επαφή με τους ελληνόφωνους της Τουρκίας. Να μπορέσουν να καλλιεργήσουν οικονομικές, πολιτιστικές και άλλες σχέσεις, γιατί οι μουσουλμάνοι Πόντιοι ελέγχουν μεγάλο μέρος της τουρκικής οικονομίας και στα πολιτιστικά είναι οργανωμένοι.
Ελληνοτουρκικές συναντήσεις
Πριν ένα περίπου μήνα είχε φιλοξενηθεί ο Στάθης Ευσταθιάδης, Πόντιος μουσικός από την Ελλάδα, σε ένα ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι της Τουρκίας, ισλαμικό μάλιστα, στο «Κανάλι 7». Το κανάλι αυτό παρουσιάζει κάθε Τρίτη στις 11 το βράδυ ένα πρόγραμμα με τίτλο «Karadeniz Ruzgari» (Ο άνεμος της Μαύρης Θάλασσας). Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα τραγούδησαν ντόπιοι ελληνόφωνοι με τον Στάθη Ευσταθιάδη τόσο στα ποντιακά όσο και στα τουρκικά. Χαρήκαμε πολύ γι’ αυτή τη συνάντηση των μουσικών των δύο πλευρών! Επίσης, χαρήκαμε όταν ακούσαμε ότι τον Δεκαπενταύγουστο πραγματοποιήθηκε εκδρομή από 300 περίπου Έλληνες στον Πόντο.
Όμως, στον γυρισμό τους μας έφεραν άσχημα νέα. Δήλωσαν στις εφημερίδες ότι πήγαν στην Παναγία Σουμελά να προσκυνήσουν και να αγιάσουν τις εικόνες τους, που τις μετέφεραν από την Ελλάδα, αλλά τους εμπόδισαν Τούρκοι στρατιώτες και αστυνομικοί με τα αυτόματα, που τους συνόδευαν σε όλη τη διάρκεια της εκδρομής τους. Τους κατηγόρησε επιπλέον ο τουρκικός Τύπος για ιεραπόστολους κ.λπ., εκτός από το κανάλι «Show T.V.», που δεν τους παρουσίασε εχθρικά. Το θετικό του ταξιδιού αυτού ήταν ότι αγκαλιάστηκαν με τον ελληνόφωνο απλό κόσμο και γλέντησαν μαζί. Λυπηθήκαμε και θυμώσαμε γι’ αυτή τη συμπεριφορά του τουρκικού Τύπου και των τουρκικών αρχών. Δυστυχώς όμως έπαιξε ρόλο και η όχι καλή οργάνωση του ταξιδιού.
Όμως, και οι Έλληνες δημοσιογράφοι που συνόδευαν τους εκδρομείς, με τα δημοσιεύματά τους έδωσαν την εντύπωση στους Τούρκους ότι πράγματι ήταν μια χριστιανική απόβαση. Ειδικά στο άρθρο του Βαγγέλη Μωϋσή στον Ελεύθερο Τύπο αναφέρονται οι ελληνόφωνοι ως κρυπτοχριστιανοί. Επιπλέον, ο συγγραφέας περιμένει να αλλάξουν οι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι του Πόντου τα ονόματά τους σε χριστιανικά, όπως Γιώργος, Γιάννης κ.λπ. Τον ευχαριστούμε για την πληροφόρηση που έδωσε στον ελλαδικό κόσμο για τους Ποντίους της Τουρκίας, αλλά εμείς τον διαβεβαιώνουμε ότι, εάν κάποτε αποφασίσουμε να αλλάξουμε τα ονόματά μας, θα προτιμήσουμε αρχαία ελληνικά όπως: Ιπποκράτης, Σωκράτης, Αριστοτέλης, Πλάτων κ.λπ., τέτοια που εσείς δεν τα γιορτάζετε. Πρέπει επιτέλους να γίνει συνείδηση ότι κανείς δεν γίνεται Έλληνας επειδή έχει ελληνική υπηκοότητα ούτε επειδή έχει ένα χριστιανικό όνομα. Το σημαντικότερο είναι να αισθάνεται και να είναι Έλληνας. Δυστυχώς, κι εμείς έχουμε φανατικούς μουσουλμάνους στον Πόντο και με αυτά τα άρθρα που γράφονται τους σπρώχνουμε μακριά από μας. Όμως, εμείς που μάθαμε την ιστορία μας δεν έχουμε αυτό το πρόβλημα του φανατισμού. Αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, όποια ονόματα και αν έχουν, τους σεβόμαστε όπου και να πιστεύουν. Είμαστε Έλληνες σε όποια θρησκεία και να ανήκουμε, και σε κανένα δεν δίνουμε το δικαίωμα να μας αμφισβητεί.
Καλούμε τους φίλους μας, ειδικά αυτούς που παίζουν ρόλο στην κινητοποίηση του λαού, να αφήσουν τον θρησκευτικό φανατισμό και να αγκαλιάσουν τον ελληνικό πολιτισμό όχι για να δώσουν φως σε κάποιους, αλλά για να δουν φως από το φως που έδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες στην ανθρωπότητα. Ας δούμε και τη σημερινή τουρκική πραγματικότητα στην περιοχή, ας δούμε και την πολυπολιτισμική φυσιογνωμίας της Τουρκίας, και ας βοηθήσουμε τους δημοκράτες της, που αγωνίζονται κάτω από δύσκολες συνθήκες για τον εκδημοκρατισμό της. Να μην τους σπρώχνουμε στο σκοτάδι με αυτά που κάνουμε, για να μη στρέφονται εναντίον μας. Για να μπορέσουν οι πιστοί της όποιας θρησκείας να προσκυνήσουν όπου θέλουν. Για να ζήσουμε άφοβα και να εκφράζουμε τον εαυτό μας ελεύθερα. Για να κάνουμε τις διακοπές μας στον φυσικό παράδεισο που ονομάζεται Τραπεζούντα και για να εργαζόμαστε όλοι μας για ένα καλύτερο μέλλον. Για να κατακτήσουμε τη δημοκρατία, γιατί χωρίς αυτή δεν υπάρχει ελευθερία.
