του Ν. Ντάσιου, από το Άρδην τ. 66, Αύγουστος-Οκτώβριος 2007
Αποτυχία θα πρέπει να χαρακτηριστεί το 0,8% που συγκέντρωσε η Δημοκρατική Αναγέννηση του Στέλιου Παπαθεμελή στις πρόσφατες εκλογές. Οι αιτιάσεις περί της μη προβολής του σχήματος από τα Μέσα Ενημέρωσης κάθε άλλο παρά μπορούν να πείσουν και αυτό γιατί είναι γνωστό ότι η Δ.Α πριμοδοτήθηκε από τη Ν.Δ με σκοπό τη μείωση της δύναμης του ΛΑΟΣ και επιπλέον γιατί ο υφιστάμενος εκλογικός νόμος συναρτούσε την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος με το ποσοστό των εκτός βουλής κομμάτων – όσο υψηλότερο ήταν το ποσοστό τους τόσο μικρότερο ποσοστό θα χρειαζόταν η Ν.Δ για να σχηματίσει κυβέρνηση.
Η υποψηφιότητα, λοιπόν, του κου Παπαθεμελή έγινε υπό ιδανικές συνθήκες και άρα το χαμηλό ποσοστό αποτελεί προσωπική αποτυχία και πιο συγκεκριμένα: Αναφορές έγιναν για τον περιορισμένο χρόνο που είχε στη διάθεσή της η Δ.Α για να προετοιμαστεί ουσιαστικά για το εγχείρημα των εκλογών. Ποιος όμως έχει την ευθύνη γι’ αυτό; Μα προφανώς ο ίδιος ο Παπαθεμελής, αφού θα έπρεπε πολύ πιο πριν και αμέσως μόλις διαπίστωσε πως η συνεργασία του με τη Ν.Δ δεν είχε πολιτική προοπτική, λόγω της κυρίαρχης τάσης στα εθνικά ζητήματα, που υπαγορευόταν από το ίδρυμα Καραμανλή και τη μητσοτακική πτέρυγα. Θα έπρεπε λοιπόν ήδη από το 2004 να διαχωρίσει τη θέση του από τη Ν.Δ και ν’ ανοίξει τον πολιτικό διάλογο αναζητώντας ουσιαστικές συγκλίσεις και συνεργασίες με συναφείς πολιτικούς χώρους (Χριστιανική Δημοκρατία, ΑΡΔΗΝ, χώρος ΔΗΚΚΙ, κοκ), με προσωπικότητες και κινήσεις. Δυστυχώς αυτό καθυστέρησε αρκετά, με αποτέλεσμα να γίνει λίγο πριν τις εκλογές και με μια διαδικασία που καταγράφηκε ως «η ενός ανδρός αρχή», κάτι που απέτρεψε ευνοϊκά προσκείμενους χώρους να εισέλθουν στο εγχείρημα προσδίδοντάς του έναν πιο πολυτασικό χαρακτήρα. Εξαίρεση αποτέλεσε η συνεργασία με τη Χριστιανική Δημοκρατία, παρ’ όλες τις ουσιαστικές και θεμιτές αντιδράσεις που προκλήθηκαν στο εσωτερικό της σχετικά με την ουσιαστική προοπτική μιας τέτοιας συνεργασίας για το Κίνημα.
Το αποτέλεσμα ήταν εμφανές και αναμενόμενο. Ασθμαίνουσα προσπάθεια για εύρεση υποψηφίων, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων ήταν μεγάλης ηλικίας: απόστρατοι με συντηρητικές καταβολές ή αμφιβόλων δυνατοτήτων καλλιτέχνες ή άτομα που η συμμετοχή τους είχε καθαρά ευκαιριακό χαρακτήρα. Επιπροσθέτως, το όλο εγχείρημα παρουσίαζε σημαντικές οργανωτικές αδυναμίες και περιορισμένης εμβέλειας προγραμματικές θέσεις, αφού δεν είχε προϋπάρξει ουσιαστική επεξεργασία προτάσεων, ιδιαιτέρως σε ζητήματα πέρα των εθνικών .
Κατά την προεκλογική περίοδο ο κος Παπαθεμελής εμφανίστηκε αρκετά υποτονικός στην κριτική του προς τα κόμματα εξουσίας, γεγονός που προκάλεσε υποψίες για πιθανά σενάρια μετεκλογικής συνεργασίας και ανταλλαγμάτων με τη Ν.Δ. Το σενάριο αυτό ενισχύθηκε από το ότι, ενώ αρχικά είχε θέσει μια σειρά από όρους για τη συνεργασία με τα κόμματα εξουσίας, π.χ. εναντίωση στο σχέδιο ΑΝΑΝ, βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού, στη συνέχεια φάνηκε να γίνεται πιο διαλλακτικός θεωρώντας πως η αδυναμία συνεργασιών έχει να κάνει απλώς με την «έλλειψη ανάλογης κουλτούρας» στον πολιτικό κόσμο της χώρας. Στα πολύ αρνητικά του πολιτικού λόγου που εκφράστηκε από τον αρχηγό της Δ.Α ήταν η έντονη αντι-αριστερή του ρητορεία, γεγονός που έστρεψε ένα μεγάλο κομμάτι της πατριωτικής αριστεράς στο ΚΚΕ. Στην ίδια κατεύθυνση εντάσσεται και η αγωνιώδης προσπάθειά του να οριοθετηθεί μακράν του ΛΑΟΣ, την ίδια στιγμή που θεώρησε σημαντική επιτυχία την προσχώρηση στελεχών του Καρατζαφέρη στη Δ.Α. Οι επιλογές αυτές και η μονομέρεια του πολιτικού του λόγου –που εστιάστηκε κυρίως στο ζήτημα των Σκοπίων και στο βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού– τον τοποθέτησαν στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, περιορίζοντας την εκλογική του απήχηση στους θρησκευόμενους, οι οποίοι τελικά προτίμησαν Καρατζαφέρη ή Ν.Δ .
Το εγχείρημα της Δ.Α σηματοδοτεί το τέλος της ιστορικής πορείας του κου Παπαθεμελή, ενός καθ’ όλα άξιου και ικανού πολιτικού. Έρχεται δε να προστεθεί στα αντίστοιχα αποτυχημένα παραδείγματα του Χαραλαμπίδη, του Τσοβόλα, του Σαμαρά, που προσπάθησαν μονοδιάστατα να εκφράσουν το κενό του εθνικού ζητήματος στην περίοδο μετεξέλιξης του ΠΑΣΟΚ σε αμιγώς εκσυγχρονιστικό κόμμα, απολύτως ευθυγραμμισμένου με την παγκοσμιοποίηση και τη Νέα Τάξη στο γεωπολιτικό μας χώρο. Η αδυναμία των εγχειρημάτων αυτών, η προδοσία της αριστερής διανόησης, όπως αυτή εκφράζεται στο κατ’ εξοχήν κόμμα της παγκοσμιοποίησης –έστω και «εναλλακτικής»– τον ΣΥΡΙΖΑ και η αδυναμία δημιουργίας νέων κοινωνικών κινημάτων στην κατ’ εξοχήν παρασιτική χώρα της Ε.Ε., είναι που οδήγησαν στην εντυπωσιακή άνοδο των ακροδεξιών του ΛΑΟΣ και των γελοίων συνιστωσών του (φιλοναζιστές, δωδεκαθεϊστές, αρχαιολάτρες, καλλιτέχνιδες σύμβολα του σεξ και κάθε καρυδιάς καρύδι…).
Η Δ.Α απλώς έκλεισε τον κύκλο των αποτυχημένων εγχειρημάτων και εντέλει συνέβαλε στην εδραίωση του ΛΑΟΣ, παρά τις αρχικές ελπίδες για εκπροσώπηση του πιο σοβαρού κομματιού του πατριωτικού χώρου από αυτή.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα των προσφάτων εκλογών καταδεικνύουν την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να διαχειριστεί τις επερχόμενες κρίσεις. Η Ν.Δ. έχει καταφανώς μειωμένη απήχηση στο εκλογικό σώμα, ενώ ο μεγάλος χαμένος των εκλογών, το ΠΑΣΟΚ, εισέρχεται σε μια παρατεταμένη περίοδο κρίσης, με όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, ακόμα και αυτού της διάσπασής του. Η άνοδος της Αριστεράς και ιδιαίτερα της πανσπερμίας του ΣΥΡΙΖΑ έχει προφανώς συγκυριακό χαρακτήρα και οφείλεται κυρίως στην κρίση του ΠΑΣΟΚ, καθώς και στην ευκαιριακή διαμαρτυρία ενός κομματιού της νεολαίας, χωρίς να μπορεί να διατυπώσει κάποια πειστική εναλλακτική πρόταση. Οι εντελώς αποκλίνουσες θέσεις των συνιστωσών του σε μια σειρά από ζητήματα και ιδιαιτέρως τα εθνικά, π.χ. Γλέζος και Μηλιός, είναι ενδεικτική.
Το βάθεμα της κρίσης, όπως αυτό προαλείφεται από τη συνεχή άνοδο της τιμής του πετρελαίου, από την ένταση της οικολογικής κρίσης και τις εμφανής επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου στην καμένη χώρα μας, από τη γεωπολιτική αστάθεια με την επαπειλούμενη επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν, την άνοδο του επιθετικού Ισλάμ και των ακροδεξιών στην Τουρκία, την πιθανή ανεξαρτησία του Κοσόβου, την πιθανή επαναφορά του σχεδίου ΑΝΑΝ στην Κύπρο, δημιουργεί τεράστια προβλήματα στο υπάρχουν πολιτικό σύστημα διαχείρισης της χώρας μας. Εξ ου και το ενδιαφέρον των οικονομικών ελίτ για τη συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ενός κομματιού του ΠΑΣΟΚ, π.χ. εκσυγχρονιστών, για το άνοιγμα μεγάλων ζητημάτων όπως η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ή ασφαλιστικό, στην αμέσως επόμενη περίοδο.
Είναι προφανές πως για την αντιμετώπιση των παραπάνω απαιτούνται νέα κοινωνικά υποκείμενα και νέες συνθέσεις, με ουσιαστική ανάλυση των προβλημάτων που δημιουργεί σε μας η κρίση της παγκοσμιοποίησης, αλλά και των ευκαιριών που αυτή συνεπάγεται. Νέες συνθέσεις, που θα συνδέουν για παράδειγμα το οξύ πρόβλημα της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού με ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, αποκεντρωμένο και εστιασμένο στη μικρή κλίμακα και στη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων, το εθνικό ζήτημα με πρακτικές εκσυγχρονισμού της παράδοσής μας, με τον επαναπροσδιορισμό των αναγκών μας ως προς τον χωροταξικό σχεδιασμό και την αισθητική του χώρου, το εργασιακό ζήτημα με νέες μορφές αυτό-οργάνωσης, με την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και τις δυνατότητες έκφρασης πρακτικών άμεσης δημοκρατίας, όπως αυτές αντλούνται από την κοινοτική μας παράδοση κ.ο.κ.
Μαθαίνοντας από τις αποτυχίες και τα λάθη μας και όντας πιο δυνατοί, μπορούμε να βάλουμε ως στόχο τις Ευρωεκλογές και να επιδιώξουμε, πέρα από αρχηγισμούς και τετελεσμένα, ένα νέο πολιτικό εγχείρημα. Η επαναφορά του Ευρωσυντάγματος, η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η δυνατότητα συγκρότησης ενός βαλκανικού πόλου, η κοινωνική και η οικολογική πολιτική αποτελούν ουσιαστικά πεδία έκφρασης ενός τέτοιου εγχειρήματος. Ας προχωρήσουμε, λοιπόν, και το ακροατήριό μας είναι πολύ ευρύτερο: βρίσκεται σε όλα τα πολιτικά κόμματα, αλλά και σ΄ ένα μεγάλο μέρος του 30% της αποχής.
