του Νεοκλή Σαρρή από το Άρδην τ. 4 Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1996
«Άλλοτε, όταν αναφερόµασταν στην /στορία της Ανατολίας’ (Μικράς Ασίας) συναντούσαµε την λέξη Ἕλληνας᾽ (Yunan) και πολλές φορές λόγω της ταραχής που προκαλούσε αποσιωπούσαµε το θέμα. Πώς αλλιώς Θα μπορούσε να ερμηνευθεί η εγκληματική αμέλεια των αρχών που παραβλέπουν την απροκάλυπτη µεταφορά στην. Ευρώπη των αμύθητης αξίας αρχαιολογικών ευρημάτων; Εμείς παινευόµαστε για το γεγονός ότι ήμασταν. 300 λιοντάρια που ήρθαν από την Ασία. Ακόμη και σήµερα στα σχολικά βιβλία των μικρών παιδιών µας γίνεται αναφορά στην Κεντρική Ασία ως μητέρα πατρίδα µας. Δεν αρκεί να στενοχωριόµαστε πρέπει να τρελαινόµαστε. Εάν η μητέρα πατρίδα µας είναι η Κεντρική Ασία τότε η Ανατολία τί γίνεται; Σε απάντηση αυτής της ερώτησης έτσι και βγει ένας Έλληνας και πει: Ἔ, και εκείνη είναι δική µας Μητέρα Πατρίδα” δεν νομίζω ότι θα µας άρεσε και πολύ».
Στην Μικρά Ασία (Ανατολία), Melih Cavdet Anday
Πριν από µερικά χρόνια στην Σόφια, όπου είχα βρεθεί σαν επισκέπτης του Βουλγαρικού Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών, µου δόθηκε σαν βοηθός ένας νεαρός ερευνητής ονόματι Σεργκέι. Ο Σεργκέι μιλούσε άπταιστα ελληνικά. Όταν τον ρώτησα από που τα έμαθε, απάντησε πως επειδή το θέµα της διδακτορικής του εργασίας ήταν η ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο ήταν υποχρεωµένος να μάθει ή τα ελληνικά ή τα τουρκικά Και αυτός τελικά επέλεξε τα ελληνικά. Καθώς περνούσαν οι µέρες, ο βοηθός µου εξοικειώθηκε µαζί µου και µου απεκάλυψε πως η οἰκογένειά του προερχόταν από κάποιο χωριό που βρίσκεται σήµερα στην ελληνική επικράτεια. Ο παππούς του είχε τρία αδέλφια. Στα 1900, ο ένας έμεινε πιστός στην επίσηµη Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, θεωρήθηκε Έλληνας και παρέμεινε στο χωριό του. Ο δεύτερος αλλαξοπίστησε, εντάχθηκε στον οθωµανικό στρατό και στο τέλος των Βαλκανικών πολέμων κατέφυγε στην Τουρκία σαν Τούρκος. Ο τρίτος αδελφός -ο παππούς του Σεργκέι- εντάχθηκε στην Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία ιδρύθηκε από το βουλγαρικό καθεστώς και έως το 1945 εθεωρείτο ως αιἱρετική και σαν αποτέλεσµα της προαιρετικής ανταλλαγής πληθυσμών στα 1920 μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας μετανάστευσε στην Βουλγαρία ὡς Βούλγαρος.
Εύλογα το γεγονός αυτό µας κινεί την περιέργεια. Από µια µόνο οικογένεια μπορούν να προέλθουν τρία έθνη; Πώς έγινε και τα παιδιά µιας µόνο οικογένειας έφτασαν να ζουν σήµερα σε τρία διαφορετικά κράτη και σαν πολίτες αυτών των κρατών κατέληξαν να είναι µέλη διαφορετικών εθνοτήτων; Την αιτία αυτής της περίεργης κατάστασης πρέπει να την αναζητήσουμε στον όρο έθνος (μιλέτ) της οθωµανικής εποχής. Ο διαχωρισμός εθνοτήτων από τους Οθωμανούς δεν γινόταν βάσει της διάκρισης γλώσσας και φυλής. Το έθνος ισοδυναμούσε µε θρησκευτικές κοινότητες.
Γι’ αυτό το λόγο δεν πρέπει να παραβλέπουµε το γεγονός ότι στα έθνη που προήλθαν από τον κατακερµατισµό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και απέκτησαν ᾿εθνική΄ συνείδηση (όπως Τούρκοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι, Αλβανοί), ο παράγων θρησκεία έχει βαρύνουσα σημασία…
Όπως διευκρινίζει και ο αείµνηστος καθηγητής µας Niyazi Berkes, στην οθωμανική τάξη, κοινωνία και κράτος είναι δύο τελείως διαφορετικές οντότητες.
Το κράτος όχι µόνο δεν αντιπροσωπεύει την κοινωνία αλλά είναι µια δύναμη τελείως ξεκομµένη απ᾿ αυτήν που µε την ισχύ τηςµορφοποιεί την κοινωνία.
Γι αυτό το λόγο όταν μελετάμε τις σχέσεις της Κοινωνίας µε το κράτος, στα Κράτη τα οποία προήλθαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία παρατηρούμε ότι έως την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, σταδιακά, πάντα εκ των άνω (από το νέο κράτος) προς τα κάτω (την νέα κοινωνία) µε υποχρεωτικούς κανόνες διαμορφώνονται οι ανώτεροι διοικητικοί θεσμοί. Στην Ελλάδα και την Τουρκία, τα κράτη που έχω μελετήσει, µπορεί να παρατηρηθεί µια τέτοια εξέλιξη µέσα στον ρου της ιστορίας.
Το ίδιο ζήτημα, κυρίως για την Τουρκία, έχει αναφερθεί από αξιόλογους Τούρκους διανοούμενους. Σύμφωνα μ᾿ αυτούς, το Κράτος, είτε µε τις προσπάθειες προσέγγισης µε την Δύση µετά το Τανζιμάτ (μεταρρυθμίσεις), είτε µε την {δρυση της Κεµαλικής Τουρκίας ᾿εισήγαγε᾽ τους ανώτερους διοικητικούς θεσμούς στην κοινωνία. Έτσι, όπως σημειώνει και ο Bulent Ecevit, η παρέμβαση. μόνο στην βάση δεν είναι αρκετή.
Όταν προχωρήσουμε παρακάτω υποστηρίζεται ότι οι περισσότεροι από τους ανώτερους διοικητικούς θεσμούς που “εισήχθηκαν” θεωρούνται φτιαχτοί. Για παράδειγµα ο Taner Akcam υποστηρίζει πως η τούρκικη ταυτότητα που καλλιεργήθηκε στον αιώνα µας είναι καθ᾽ όλα κατασκευασμένη.”
Σύμφωνα μ αυτή την άποψη η εθνική ταυτότητα που καλλιεργείται εἶναι µια ταυτότητα που δεν αντιπροσωπεύει την κοινωνική πραγματικότητα και που έχει προσαρµοστεί λίγο πολύ στις απαιτήσεις των δεδοµένων. Η σημασία αυτού είναι ότι το κράτος όχι µόνο δημιουργεί την Κοινωνία, αλλά δηµιουργεί και το έθνος…
Οι Τούρκοι, όταν κατοίκησαν στην Μικρά Ασία το 11ο αιώνα μ.Χ συνάντησαν έναν εγχώριο πληθυσμό µε προϊστορία 2.000 χρόνων.
Σύμφωνα µε τον γνωστό Άγγλο ιστορικό Bernard Lewis, αυτός ο εγχώριος πληθυσμός ούτε εξολοθρεύτηκε αλλά ούτε και εξαφανίστηκε…
Όπως σημειώνει κι ένας Τούρκος επιστήµονας: Δεν υπάρχει αμφιβολία στο ότι το τούρκικό έθνος της Ανατολίας έχει σχηµατισθεί από πολλά διάσπαρτα στοιχεία. Οι διάλεκτοι, η σωματική κατασκευή, τα σπίτια, τα ήθη και έθιµα κάθε κοινότητας προσφέρουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία. Όμως το τουρκικό έθνος” είναι ένα γεγογός: στην βάση του κρύβεται µια πολιτική ενότητα. Κάθε άνθρωπος που ζει µέσα στο διοικητικό πλαίσιο της Τουρκίας είναι Τούρκος»
Αυτό σηµαίνει πως το “εθνικό θέµα κατά βάθος είναι πολιτικό ζήτημα…
Σύμφωνα µε τα στοιχεία που κατέχουµε, οἱ ιστορικοί λαοί της Ανατολίας (Μικράς Ασίας) είχαν ασφαλώς δικούς τους γνήσιους πολιτισμούς Και γλώσσες. Για παράδειγµα έως το 300μ.Χ. μιλούσαν φρυγικά, έως το 400μ.Χ. καππαδοκικά και γοτθικά και έως το 500µ.Χ. τα νεο-φρυγικά.;
Αυτές οι γλώσσες επειδή δεν ήταν γραπτές εξαφανίστηκαν, οἱ γλωσσολόγοι όµως συναντάνε σε διαλέκτους που ομιλούντο έως πρόσφατα στην Ανατολία λέξεις και επιδράσεις απ᾿ αυτές τις γλώσσες. Τα ἴχνη των εξαφανισµένων γλωσσών μαρτυρούν µια πραγµατικά µεγάλη πολιτισμική κληρονομιά. Η ανεπανάληπτη αυτή Κληρονοµιά έχει διατηρήσει την ύπαρξή της εδώ και χιλιάδες χρόνια από γενιά σε γενιά.. Ποιός λαός θα μπορούσε να αρνηθεί την ίδια του την Κληρονομιά; Η πολιτισμική Κληρονομιά η οποία έχει απορριφθεί ή έχει χαθεί αργά ή γρήγορα θα πάρει εκδίκηση πεισματικά εις βάρος αυτών που την αρνήθηκαν…
Δίνω παράδειγµα την διατριβή που κάνω στην Ελλάδα. Στην επίσηµη ιστοριογραφία δεν γίνεται αξιόλογη αναφορά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία Και όταν γίνεται αυτή είναι σχεδόν επιφανειακή. Για παράδειγµα, όταν γίνεται λόγος για άτοµα ελληνικής καταγωγής τα οποία πρόσφεραν στο Οθωμανικό κράτος (και στην κοινωνία) αναφέρονται µόνο οι διερµηνείς της Πύλης και οἱ ηγεμόνες της Βλαχομπογδανίας. Ενώ στην πραγµατικότητα οἱ ελληνικής καταγωγής πολίτες της Αυτοκρατορίας που κατείχαν βαθμούς από τον πρωθυπουργό (sadrazam), τον Βεζίρη έως τον Αρχηγό των Γενίτσαρων (Yeniceri Ajasi) ήταν τόσοι, όσοι και οἱ τουρκικής καταγωγής πολίτες.
Όταν κοιτάζουµε τις μητέρες των Σουλτάνων η κατάσταση είναι και πάλι η ίδια. Εάν δεν µετρήσουµε αυτούς, τότε ποιούς θα µετρήσουμε;
Άς εξετάσουμε τώρα µια άλλη πτυχή. Είναι σχεδόν αδύνατο να καταλάβει κανείς την ϱλληνική κοινωνία και πολύ περισσότερο την δοµή του ελληνικού κράτους αγνοώντας την οθωμανική διοίκηση, τους θεσμούς δηλαδή την κρατική και κοινωνική δοµή, την νοοτροπία. Το οθωμανικό κράτος, επειδή ήταν µια αυτοκρατορία, δεν ήταν µονοεθνικό αλλά πολυεθνικό. Στην ιστορία του όσο πρόσφεραν οι Τούρκοι άλλο τόσο πρόσφεραν και οἱ Έλληνες, Αρμένιοι, Άραβες, Ἀλβανοί κ.λπ. Γι’ αυτόν τον λόγο θα ήταν αδιανόητο να εγκαταλείψουµε την Οθωμανική κληρονομιά στους Τούρκους. Αντιθέτως θεωρώ απολύτως φυσικό την διεκδίκηση από τους Έλληνες αυτής της Κληρονομιάς.
Ο συνάδελφος Melih Cevdet Anday, ο οποίος εξετάζει το θέµα από τουρκικής πλευράς, λέει τα εξής: “Σε µας η αίσθηση της ιστορίας είναι ανύπαρκτη… πολύ περισσότερο δεν αναρωτιόµαστε κιόλας. Εμείς που Καμαρώνουμε για την ιστορία µας δεν ξέρουμε την ιστορία µας… Τώρα κοντά σ᾿ αυτή την έλλειψη της ιστορικής αίσθησης έχει προστεθεί και η παράβλεψη της ιστορίας της Ανατολίας…
Σύμφωνα μ’ αυτό το πολύτιμο συγγραφέα η άγνοια της ιστορίας οδηγεί σε Κρίση ταυτότητας. Η προγενέστερη ιστορία της Ανατολίας αγνοείται είτε τελείως είτε στο µεγαλύτερο της βαθµό. Οι λόγοι είναι πολλοί.
“Όμως θα φανεί τελικά ότι εµείς εκτός από το μακρινό παρελθόν µας ούτε καν το πρόσφατο παρελθόν µας δεν έχουµε διαλευκάνει
Ακόμη δεν γνωρίζουμε τον εαυτό µας. Εδώ ήταν ο Οθωμανός, πριν απ᾿ αυτόν ο Σελτζούκος… και πριν απ᾿ αυτόν; Πώς µπορεί να µην αναρωτηθεί κάποιος;
Αυτό σηµαίνει ότι το σωστό είναι να γνωρίζουμε “και το πριν απ’ εκείνα᾽ Και να αναλάβουμε την προστασία τους. Αφού πατρίδα εἰναι εκείνο το Κοµµάτι εδάφους όπου οἱ πρόγονοί µας και εμείς γεννηθήκαµε και µεγαλώσαμε τότε είναι υποχρέωση προς την πατρίδα να γνωρίζουμε την ιστορία της.
Η πιο φημισμένη πόλη της Μαύρης Θάλασσας δηλαδή του ᾿Πόντου᾿ όπως για τόσες εκατονταετίες ονομαζόταν η Τραπεζούντα εντάχθηκε στα εδάφη της Αυτοκρατορίας το 1461.
Άλλωστε το Διδυμότειχο που σήµερα βρίσκεται υπό την ελληνική επικράτεια (και που για ένα σύντομο διάστηµα ήταν η πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους) κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1358, η Θεσσαλονίκη πρώτα το 1374 και τελικά το 1430, και η Αθήνα πρώτα το 1397 και έπειτα το 1458.
Έπειτα απ᾿ αυτό, ο άνθρωπος άθελά του καταλήγει στο ερώτηµα που έθεσε ο Melih Cevdet Anday, “το πριν απ’ εκείνο”. Όμως το ερώτηµα αυτό συµπαρασύρει και ένα άλλο ερώτημα µαζί του: “Πώς να προσεγγίσουμε το πριν απ’ εκείνο;’ Και πάλι το πριν’ πρέπει να προσεγγίζεται µε βάση την αλήθεια και όχι µε βάση τα συμφέροντα και τις αναγκαιότητες.
Ἡ ιστορία είναι ένα όλον όπως και η κοινωνία. Είναι αδύνατο να διαιρεθεί. Και αν ακόµη διαιρεθεί παύει να είναι ιστορία γίνεται μύθος γίνεται παραμύθι. Το ίδιο και η κοινωνία παύει να είναι κοινωνία και γίνεται ομάδα. Γι΄ αυτό τον λόγο ακριβώς χαιρετίζω µε αγάπη και σεβασμό το έργο του αξιότιµου ερευνητή ὤπιει Omer Asan, Pontos Kulturu (Ποντιακός Πολιτισμός).
Ο συγγραφέας μελετάει χωρίς διακρίσεις τον πολιτισμό της Μαύρης Θάλασσας, Και προσεγγίζει σφαιρικά το παρελθόν.
Ο ερευνητής ασχολείται µε την κοινωνικοποίηση και τα ήθη και έθιµα που είναι αντικείµενο της λαογραφίας. Μαζί μ’ αυτό δίνει βαρύτητα στην γλώσσα που οµιλείται (ποντιακά ελληνικά). Στον τοµέα αυτό η επιτυχία του είναι πραγματικά µεγάλη. Είναι οφθαλµοφανές ότι το λεξικό που παραθέτει είναι αποτέλεσµα µιας Κοπιαστικής έρευνας.
Στην πραγματικότητα η δηµιουργία του Ποντιακού Πολιτισμού και της Ποντιακής διαλέκτου εντοπίζεται περίπου τον 4ο αιώνα
Πχ. Η ιδιαιτερότητα της ποντιακής διαλέκτου συνίσταται στο ότι είναι πιο πιστή στις αρχαίες λέξεις και την σύνταξη σε σχέση µε τα σηµερινά ελληνικά. Όπως είναι γνωστό ο Μεβλανά Τζελαλεντήν ι Ρουμί εκτός από τα ποιήµατα του στα τουρκικά, αραβικά και περσικά είχε ποιήµατα Και στα ελληνικά. Τα ελληνικά του Μεβλανά είναι τα λαϊκά ελληνικά που ομιλούνταν τον 13ο αιώνα στην περιοχή του Ικονίου και φέρουν τα χαρακτηριστικά της σηµερινής ανατολίτικης διαλέκτου της ελληνικής γλώσσας.
Δηλαδή εάν θα μπορούσε να συναντηθεί κάποιος Έλληνας που ζούσε τον 13ο αιώνα µε κάποιον Έλληνα της σημερινής εποχής θα μπορούσαν να συνεννοηθούν µια χαρά. Ενώ αντίθετα κάποιος που μιλάει ποντιακά ελληνικά πολύ δύσκολα µπορεί να συνεννοηθεί μ’ έναν Έλληνα τον 2ο αιώνα π.Χ.
Αντιλαμβάνομαι την ανησυχία που εκφράζει ο ερευνητής. Γνωρίζω, λέει, πως η αξιολόγηση του έργου τούτου από µόνιµα προκατειληµµένους κύκλους θα είναι πως στρέφεται ενάντια στην ενότητα της Τουρκίας”. Σήµερα σε µερικά χωριά της Σικελίας, στην Νότια Ιταλία, ομιλείται η ελληνική γλώσσα. Αυτοί που την ομιλούνε είναι πολύ φυσιολογικά Ιταλοί και οι οποίοι αὐτοαποκαλούνται Ιταλοί. Έχουν τακτικές σχέσεις µε τους συγγενείς τους στην Ελλάδα και καταβάλλουν τα μέγιστα για να διατηρηθεί ζωντανή η µητρική τους γλώσσα. Η ιταλική κυβέρνηση ενισχύει αυτή την προσπάθεια ακόµη Και µε εἰδικά κονδύλια για τα πολιτισμικά Κέντρα της ελληνικής γλώσσας. Ακόμη, η ιταλική τηλεόραση εκπέµπει κατά καιρούς λαϊκά τραγούδια της ελληνικής διαλέκτου που ομιλείται στα χωριά. Όμως στην Ελλάδα δεν βγαίνει κάποιος παράφρων που να θέλει την προσάρτηση της Σικελίας στην Ελλάδα ούτε και στην Ιταλία υπάρχει Καμιά τέτοιου είδους ανησυχία.
Ο ερευνητής ως απάντηση στις αναμενόμενες επικρίσεις των προκατειληµµένων κύκλων συνιστά την Ἱστορία. Ο ίδιος προτείνει στους επικριτές του να κοιτάξουν έναν αιώνα πίσω.
Και λέει; ᾿Εκεί θα καταλάβουν πως άνθρωποι µε διαφορετική θρησκεία, γλώσσα και πολιτισμό ζούσαν µαζί ειρηνικά’. Και έχει δίκιο.
Όσο για μένα, εκείνοι που απειλούν την ενότητα της Τουρκίας είναι τα άτοµα αυτά που λειτουργούν µε προκατάληψη βάσει µιας πεπαλαιωµένης νοοτροπίας. Και ακόµη θέτουν την Τουρκία σε κίνδυνο χωρίς οι ίδιοι να το αντιλαµβάνονται. Αυτό είναι το πιο δυσάρεστο. Μιλήσαμε για άγνοια της ἱστορίας. Όμως δεν γνωρίζουμε αρκετά ακόµη Και την πιο πρόσφατη Ἱστορία µας, αυτήν την οποία εμείς και οἱ πατεράδες μας. ζήσαμε. Ξέρω πως τα συμπεράσματα που θα απαριθµήσω δεν θα γίνουν αρεστά από πολλούς είτε στην Τουρκία είτε στην Ελλάδα.
Τα συμπεράσματα όµως αυτά είναι προϊόντα πολύχρονης και επίπονης µελέτης που θυμίζουν αρχαιολογική σκαπάνη και γι αυτό συνεπάγονται τελεσίδικο πόρισμα.
1. Ἡ. επίσηµη αιτιολογία της αποβίβασης του Μουσταφά Κεμάλ στην Σαμσούντα είναι ακριβώς ίδια µε εκείνη των Ελλήνων στρατιωτών στην Σμύρνη. Και οι δύο επίσηµες αιτιολογήσεις εγκρίθηκαν και παροτρύνθηκαν από τους “συμµάχους᾽. Ο σκοπός των ελληνικών στρατευμάτων που ενεργούσαν “επίσηµα᾽ εν ονόματι των “συμμάχων’ ήταν η προστασία του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας, που είχε υποστεί τα πάνδεινα από το Κόμμα “Ένωση και Πρόοδος” και από τους Τσέτες (αντάρτες). Η εντολή δε που παίρνει ο Μουσταφά Κεμάλ από τον Σουλτάνο και τους “συμμάχους για την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας είναι ομοίου περιεχοµένου. Η επίσηµη αποστολή είναι η προστασία του ποντιακού ελληνισμού από τις βιαιοπραγίες των “τσετών᾽ και η επιβολή της τάξης και ασφάλειας.
2. Παρατηρούμε ότι στο τέλος του Α΄.Π.Π. µέσα στους κόλπους του κινήματος “Λαϊκό Κέντρο και Ατομική Προσπάθεια΄ του µοναδικού στο είδος του Τούρκου λόγιου και πολιτικού, διαδόχου Σεµπαχαντήν, ξεκινάει µια περίοδος προσέγγισης και αλληλεγγύης μεταξύ του ισλαμικού και χριστιανικού στοιχείου του Πόντου. Το Κίνημα αὐτό όµως έµεινε στείρο σαν αποτέλεσµα της μεγάλης φουρτούνας που έφεραν οἱ Καιροί.
Ὑπεύθυνοι αυτής της στειρότητας φαίνονται λίγο-πολύ και οι δύο πλευρές. Είναι πολύ σηµαντικό το ᾿εθνοτικό ρεύμα” στο οποίο αναφέρονται μερικοί Τούρκοι ιστορικοί. Έναντι αυτού είναι ενδιαφέρουσες οἱ αγορεύσεις των βουλευτών της Μαύρης Θάλασσας στην Μεγάλη Εθνοσυνέλευση τηςΤουρκίας, ενώ συνεχιζόταν η Ἔθνική Επανάσταση’ για το γεγονός που έµεινε γνωστό σαν Επανάσταση του ᾿Πόντου”.
Όσοι διαβάσουν αυτές τις αγορεύσεις θα διαπιστώσουν πως ακόμη και εκείνες τις φριχτές στιγµές υπήρχε µια αλληλεγγύη, έστω και Ψυχική. µεταξύ του χριστιανικού και ισλαμικού πληθυσμού της Μαύρης Θάλασσας. Εν ολίγοις η ενωτική αυτή συνείδηση ενός “ψυχικού/κοινωνικού εμείς που διαπιστώσαμµε μεταξύ του πληθυσμού δεν µπόρεσε να λάβει πολιτικές διαστάσεις.
3. Κυρίως η Τουρκία, αλλά και η Ελλάδα δεν είδαν το “Ποντιακό Ζήτημα” µε Καλό µάτι. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έλαβαν στα σοβαρά τις κινήσεις των Ποντίων σε βαθμό τέτοιο ώστε ούτε καν ζήτησαν να τις εκμεταλλευτούν. Οι Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας είχαν αφεθεί στην µοίρα τους.
4. Στην διάκριση Πόντος/Μαύρη Θάλασσα, Ισλάμ/ Χριστιανισμός είναι σχεδόν αδύνατο να διακρίγεις τον λαϊκό πολιτισμό που αποτελεί τη βάση του πλούτου.
Πρόκειται για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, σαν να είναι δίδυµα αδέλφια. Όπως είναι γνωστό ο χριστιανικός πληθυσμός του Πόντου αναγκάστηκε να αποχωρἰστεί τα πάτρια εδάφη του για πάντα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να λέμε ότι αυτό έγινε έτσι, αυτό έγινε αλλιώς… “Η αποχώρηση των. Ῥωμιών είναι ένα γτεγονός που το προκάλεσε η Ιστορία”. ‘”.
Στην πραγματικότητα αυτά που έλαβαν χώρα ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος ή τουλάχιστον έτσι θα πρέπει να αξιολογηθούν.
Στις µέρες µας ο λαός του Πόντου/Μαύρης Θάλασσας ζει σαν δύο διαφορετικοί λαοί σε δύο διαφορετικά κράτη την Ελλάδα και την Τουρκία. Αυτό έτσι έγινε και ασφαλώς θα μείνει έτσι. Όμως είναι ανάγκη να υπερασπιστούν μαζί τις κοινές πολιτισμικές αξίες που κληρονόµησαν καιπου φέρουν µαζί τους. Και αυτό είναι µια ύψιστη και ευγενής υποχρέωση που επιτάσσει η Ιστορία. Η υπόθεση αυτή που βασίζεται σε διαρκές και στέρεες βάσεις δεν µπορεί να επιτευχθεί ούτε µε την ισορροπία του φόβου ούτε µε την µεσολάβηση των ξένων. Ούτε και µε τις κραυγές ᾿εικονικής φιλίας’. Το πιο γερό θεμέλιο είναι η πολιτισµική και επιστημονική συνεργασία που βασίζεται στις ιστορικές και κοινωνικές αλήθειες και όχι η υστεροβουλία των ατόμων ή των οµάδων που αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των κρατών.
Ο πρωταρχικός στόχος Κάθε γενιάς είναι να ξαναγράψει την Ἱστορία σύµφωνα µε τις απαιτήσεις, των καιρών. Εμείς ή δεν ξέρουμε να γράφουμε ιστορία ή φοβόμαστε. Φοβόμαστε να ανοιχτούµε στα βαθιά και κολυμπάµε στην επιφάνεια…
Έγινε λόγος για κοινή Κληρονομµιά. Πράγματι η πολιτισμική κληρονοµιά είναι µια θετική κληρονομιά. Υπάρχει Και µια αρνητική κληρονομιά που άφησε η ιστορία στα έθνη η οποία είναι αποφευκταία, το µίσος Και η διχόνοια, αμαρτίες των προηγούμενων γενεών που µεταφέρονται στις νεότερες.
Και εμείς ας απαρνηθούµε το αρνητικό παρελθόν και ας προσπαθήσουµε να εκμεταλλευτούμε την κοινή πολιτισμική κληρονομιά µας.
Απ᾽ ὀτι ξέρουµε µονοπολιτισµικά κράτη σχεδόν δεν υπάρχουν. Το συμπέρασμα αυτό που είναι κυρίαρχο στις µέρες µας, ενισχύεται και από το γεγονός της ύπαρξης σε κάθε κράτος οµάδων µε διαφορετική ταυτότητα και πολιτισµό.
Στα 1990 η Τουρκία είναι υποχρεωµένη να αποδεχτεί στα πλαίσια της δικιάς της πραγματικότητας, την πολυπολιτισµική τάση, που διαπνέει όλα τα δημοκρατικά κράτη. Όμως η εφαρµογή αυτή δεν πρέπει να μείνει στα λόγια, στην θεωρία πρέπει να το αποδείξει έμπρακτα. Στην πραγματικότητα η τάση αυτή, σφυρηλατεί την δημοκρατία. Η δηµοκρατία είναι αρετή: ή υπάρχει ή δεν υπάρχει…
Τόσο τα άτοµα, όσο και οι κοινωνίες οφείλουν να υπερασπίζονται και τον πολιτισμό τους. Η ίδια η ιστορία είναι αυτή που εκδικείται εκείνους που την αρνήθηκαν. Η µελέτη αυτή δεν είναι ένα βιβλίο ιστορίας αλλά είναι ένα βιβλίο το οποίο θα ανοίξει τον δρόµο στην ιστορία, θα γράψει ιστορία. Υπ᾿ αυτή την έννοια ο Omer Asan εἶναι ένας πρωτοπόρος και ένας ποιητής. Ένας οδηγός και φύλακας της ελευθερίας σκέψεως. Και η ελευθερία θέλει αρετή όπως ακριβώς θέλει και τόλµη. Με εἰλικρίνεια, µε αγωνία, σαν ένας Έλληνας της Τουρκίας που άφησε την Καρδιά του στην γενέτειρά του και αφιέρωσε την αγάπη του στους ανθρώπους αυτής της ευλογημένης γης. Σε χαιρετώ αδελφέ µου Ομερ Ασαν. Σας χαιρετώ φίλοι µου Τούρκοι. Και χαιρετίσµατα απ’ εµένα σ᾿ όλη την Μαύρη Θάλασσα! Τον Πόντο!
Μετάφραση Νίκος Ραπτόπουλος
