του Γ. Γιουκάκη, από το Άρδην τ. 5 Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1996
Δύο παράλληλες ιστορίες, με διαφορά φάσης 125 χρόνια, συνθέτουν τις γραµµές που ακολουθούν, έτσι απλά για να µην ξεχνιόμαστε.
Τα λείψανα του Πατριάρχη
Το 1871, στην Πεντηκονταετηρίδα της Επανάστασης, το ελληνικό κράτος ζήτησε από την τσαρική Ρωσία και πέτυχε την µετακομιδή των λειψάνων του Γρηγορίου του Ε’. Ως γνωστόν ο απαγχονισθείς Πατριάρχης είχε ταφεί αρχικά στον Μητροπολιτικό ναό της Οδησσού. Η Ρωσία συγκατάνευσε στο ελληνικό αἴτηµα, πλην όµως, µέγα πρόβλημα προέκυψε και καθόρισε για αρκετό χρόνο, τότε, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το πρόβλημα ήταν ότι η Πύλη αντέτεινεν εις τον διάπλουν του Βοσπόρου υπό ελληνικού πολεμικού πλοίου… Κυρία αφορμή της αρνήσεως ταύτης ην ο φόβος ότι το τοιούτον θα διήγειρε τον ενθουσιασµόν των Ελλήνων υπηκόων της Πύλης εν Κωνσταντινουπόλει, συνεπιφέρον δυσαῥέστους πολιτικάς διαδηλώσεις…
Ελληνικό πολεμικό πλοίο, µε τα λείψανα του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, στα Στενά του Βοσπόρου; Αδύνατον, ωρυόταν ο Μέγας Βεζύρης. Τα διπλωματικά διαβήµατα έδιναν κι έπαιρναν, η Αυστρία παραδοσιακή φίλη της Πύλης, αρνήθηκε τη µεταφορά του σώματος του Πατριάρχη δια του Δουνάβεως και, τελικά, µε παρέμβαση των Μεγάλων της εποχής, οι Οθωμανοί πείσθηκαν σε συµβιθασµό: επετράπη εἰς ελληνικόν ἐµπορικόν ατμόπλοιον να εκτελέση την αποστολήν του, άνευ της παραµικράς επιδείξεως ή χρονοτριβής κατά την παρά την Κωνσταντινούπολιν δίοδον. Λυθέντος ούτω του ζητήματος, πάσα δυσάρεστος συνέπεια προελήφθη..”.
Το πολεμικό έγινε εµπορικό, διέσχισε µε φουλ τις µηχανές το Βόσπορο και τα λείψανα του Γρηγορίου του Ε᾽ βρέθηκαν στην Αθήνα.
Τα ρώσικα άρματα
Το πρόχειρο “µάθηµα ιστορίας’ παραπέμπει ευθέως σε µια σύγχρονη, δια θαλάσσης µεταφορά, στην ίδια ακριβώς διαδροµή. Οδησσός, Στενά, Αιγαίο, Κύπρος. Με πολύ µεγαλύτερο αντίκτυπο στις σύγχρονες ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Ο λόγος, για την πρόσφατη µεταφορά στην Κύπρο των ρωσικών αρμάτων μάχης, µια µεταφορά που έγινε αφορμή για να φανούν οι προθέσεις της Άγκυρας έναντι της συνεχιζόµενης προσπάθειας της Λευκωσίας να καταστήσει τις ένοπλες δυνάμεις της αξιόπιστες,
Η Κύπρος δείχνει να εισέρχεται δυναμικά στον αστερισμό των εξοπλισμών µε βασικό στόχο την ενίσχυση της αποτρεπτικής της ικανότητας. Τα ᾿προοδευτικά κλισέ” περί διάθεσης των χρημάτων σε ειρηνικούς τοµείς όπως η Παιδεία και ο Πολιτισμός και όχι σε όπλα και εξοπλισμούς, αγγίζουν όπως φαίνεται ελάχιστους Έλληνες της Κύπρου.
Διαφορετικά δεν εξηγείται το αποτέλεσµα ενδιαφέρουσας δημοσκόπησης στο νησί, σύμφωνα µε το οποίο το 70% (!) των ερωτηθέντων τάσσεταὶ δίχως περιστροφές υπέρ της αύξησης της εισφοράς για την Άμυνα.
Εισφέρουν οι Ελληνοκύπριοι για την Άμυνα του τόπου τους, θέλουν να συνεισφέροὺν περισσότερο και φυσικά
επιθυμούν να βλέπουν τον κόπο τους να πιάνει τόπο. Γι αυτό ακριβώς και η εντυπωσιακή προσέλευσή τους στην στρατιωτική παρέλαση της Λευκωσίας την Ίη Οκτωθρίου. Δεν έγιναν ξαφνικά όλοι οι Κάτοικοι της Μεγαλονήσου πολεμοχαρείς και επιθετικοί. Κάθε άλλο. Απλώς επιθυμούσαν να δουν µε τα µάτια τους εκείνα τα περίφημα άρματα µάχης, υπερσύγχρονης ρωσικής τεχνολογίας, για τα οποία τόσα πολλά ακούστηκαν και γράφτηκαν.
Τα Τ80U, ότι πιο σύγχρονο έχει να επιδείξει η πολεμική τεχνολογία, βρίσκονται στην Κύπρο, συμμετείχαν στην στρατιωτική παρέλαση, συμμετείχαν στις στρατιωτικές ασκήσεις στο πλαίσιο του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Μια µόνο σύγκριση είναι αρκετή για να δώσει εξήγηση για την αντίδραση της Άγκυρας στη συγκεκριμένη αγορά: Ένα ρώσικο άρµα T80U αξίζει όσο τρία M48A5 που διαθέτουν στο νησί οι Τούρκοι. Γι’ αυτό και οι ανησυχίες της Άγκυρας, γι΄ αυτό και οι απειλές ότι θα “θούλιαζε ξαφνικά’ το πλοίο που θα μετέφερε τα άρματα στη Λεμεσό, γι’ αυτό και τα εµπόδια στη διέλευση του πλοίου από τα Στενά.
Εδώ ερχόμαστε πλέον στο σημαντικότερο Κεφάλαιο τωνσημερινών και κυρίως των αυριανών εξελίξεων στην Κύπρο. Η αντίδραση της Άγκυρας στη δίοδο από τα Στενά του πλοίου µε τα ρωσικά άρματα µάχης, ήταν περισσότερο µια σαφής προειδοποίηση για το “αύριο”. Οι Τούρκοι, µε τη βοήθεια φυσικά των ΗΠΑ και των “κυρίαρχων’ στο νησί της Αφροδίτης Βρετανών, θέλουν πάση θυσία να µαταιώσουν την επόµενη µεγάλη εξοπλιστική κίνηση της Λευκωσίας:
Την αγορά δηλαδή του πλέον σύγχρονου πυραυλικού συστήµατος, ρώσικης κατασκευής, S-300.
Και οι πύραυλοι S-300:
Οι στρατηγοί της Άγκυρας βλέπουν µέρα µε την ηµέρα γα χάνουν το βασικό εδώ και δεκαετίες πλεονέκτημά τους, το οποίο τους το έδινε η παντελής αδυναµία της Κύπρου για σθεναρή στρατιωτική αντίσταση στις οποίες στήριζαν τις περαιτέρω επιδιώξεις τους. Κι ακόµη κάτι βασικότερο: αντιλαμβάνονται ότι το “μαλακό υπογάστριο’ της Τουρκίας, σε µια δεδομένη στιγµή Κρίσης στο Αιγαίο, µπορεί να απειληθεί βάσιμα από µια ισχυρή στρατιωτικά Κύπρο.
Εν ολίγοις, η Κύπρος, αντί να αποτελεί τη μόνιμη αδυναµία του ελληνισμού, αντί να βρίσκεται συνεχώς υπό οµηρία και ο “όμηρος” αυτός να μετατρέπεται σε μοχλό πίεσης σε όλα τα µέτωπα, αντιτάσσει πλέον στα σχέδια των Αττίλων αυτόνομη ισχύ, αποκτά δύναμη αποτροπής και κάνει τον αντίπαλο “να το σκεφτεί καλά’…
Τα ρωσικά άρµατα μάχης, ήταν κατά πως φαίνεται η αρχή. Ακολουθεί η δροµολογούμενη ήδη, αγορά από τη Λευκωσία του ρωσικού αντιαεροπορικού πυραυλικού συστήµατος S-300.
Μιλάμε γιατο πιο εξελιγµένο κινητό σύστηµα αεράμυνας παγκοσμίως. Πρόκειται για το πιο σύγχρονο και µε τις µεγαλύτερες δυνατότητες σύστημα στον τοµέα του. Ένα πυραυλικό σύστημα που έκανε ακόµη και τις ΗΠΑ να το ζηλεύουν και να επιδιώκουν την αντιγραφή του.
Εν συντομία, το S-300 µπορεί να αναχαιτίσει στρατηγικούς και βαλλιστικούς πυραύλους, µπορεί να προσβάλει εναέριους στόχους σε πολύ µεγάλη απόσταση (φυσικά από την Κύπρο στην Τουρκία), αναγνωριστικά αεροσκάφη σε πάρα πολύ µεγάλο ύψος, αεροσκάφη τύπου AWACS κ.λπ. Το πυραυλικό αυτό σύστηµα έχει τη δυνατότητα ταυτόχρογης εμπλοκής µέχρι και 24 στόχων, µπορεί να παρακολουθεί 200 στόχους και να εγκλωβίζει 70 απ᾿ αυτούς.
Οι αντιδράσεις της Άγκυρας και της Δύσης
Η εγκατάσταση τέτοιων σύγχρονων οπλικών συστηµάτων στην Κύπρο εἶναι προφανές ότι Κάθε άλλο παρά ενθουσιάζει την Άγκυρα. Η στρατηγική του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου, µε τέτοιο υπόβαθρο αποκτά άλλη δυναμική. Η αποτρεπτική ικανότητά µας ενισχύεται σηµαντικά και στην Κύπρο, για να µην πούμε ότι υπάρχει πλέον η ικανή συνθήκη μετατροπής του κυπριακού χώρου σε δικό µας μοχλό πίεσης σε βάρος της Άγκυρας και παύει να ισχύει το αντίστροφο που από το 74 ίσχυε.
Όλα αυτά φυσικά υπό την απαραίτητη προὐπόθεση ότι οι ᾿χειριστές’ των οπλικών συστηµάτων, οἱ παραγωγοί της στρατηγικής µας, αυτοί που διαμορφώνουν τις κινήσεις µας επί χάρτου, µπορούν να αντιληφθούν τις αλλαγές και τη σημασία τους. Και δεν θα εξαντλήσουν τις σκέψεις τους στο πώς θα γυαλίζουν τα άρµατα Και τους πυραύλους τις παραμονές Κάθε παρέλασης.
Τα παραπάνω θα κριθούν στο αµέσως προσεχές µέλλον και κάτω από εντελώς προβλέψιµες καταστάσεις. Το πρώτο και Κύριο ζητούμενο είναι η οριστική απόκτηση από την Κύπρο των πυραύλων S-300. Το όλο θέµα έχει δροµολογηθεί και προχωρεί. Η Άγκυρα αντιδρά µε λύσσα, έχοντας εξασφαλίσει από το προηγούµενο των αρμάτων μάχης T80U, την αμέριστη υποστήριξη των ΗΠΑ και του Λονδίνου στην έκφραση της αντίδρασής τους. Η Άγκυρα απειλούσε, Αμερικάνοι και Βρετανοί συµβούλευαν, διατύπωναν νουθεσίες, έστελναν ευχές για επανεκτίµηση και επανεξέταση των αποφάσεων της Λευκωσίας, ώστε να µην προκληθεί ο Λύκος της Στέπας. Τα μηνύµατα ήταν σαφή και κατηγορηματικά.
Ο πλέον αδαής περί τα στρατηγικά παιχνίδια αντιλαµβάνεται ότι αν για τα άρµατα µάχης υπήρξαν οι συγκεκριµέγες τουρκικές κινήσεις, η αντίδραση της Άγκυρας για τα πυραυλικά συστήµατα θα είναι πολλαπλάσια. Η αναπόφευκτη και προθλέψιµη κρίση µπορεί να ξεφύγει απ᾿ τα όρια των λόγων και των απειλών και να µετουσιωθεί σε “έργο-φωτιά”.
Το “καίριο προληπτικό χτύπημα” στρατιωτικού υλικού, µε το οποίο απειλούσε η Άγκυρα να µαταιώσει τη µεταφορά των ρωσικών αρμάτων µάχης στην Κύπρο, µπορεί για την µεταφορά των πυραύλων να µην μείνει στα όρια της φραστικής απειλής.
Ὡς εκ τούτου το αµέσως προσεχές µέλλον, οι επόµενες λίγες ηµέρες ή εβδομάδες θα κρίνουν την ετοιµότητά µας, τότε θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε υπό απολύτως πραγματικές συνθήκες τις δυνατότητες που έχουµε για νέα δυναμική στρατηγική έναντι του αντιπάλου. Θα πρόκειται ουσιαστικά για άσκηση µε πραγματικά πυρά, για µια κατάσταση που θα απαιτήσει γερά νεύρα και τακτικές, αποτελεσματικές κινήσεις.
Αυτονόητο είναι το γεγογός ότι µε ευτυχές αποτέλεσµα της συγκεκριµένης εξοπλιστικής προσπάθειας, θα αλλάξει άρδην το περιεχόµεγο του όποιου διαλόγου και τα διαπραγµατευτικά χαρτιά µας θα αρχίσουν να καίνε και όχι να καίγονται.
Όµοίως αυτονόητο παραμένει το γεγονός ότι εάν το 1871, για την µεταφορά των οστών του Γρηγορίου του Ε᾽ υπήρξε καταλυτική υπέρ ηµών η παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων, σήµερα για την “διέλευση του πλοίου από τα στενά”, για την άφιξη στην Κύπρο των S-300, οι σύγχρογοι Μεγάλοι δεν στέκονται ούτε καν στη θέση Πόντιου Πιλάτου. Οι λόγοι Και οἱ πράξἒις τους είναι σαφώς υπέρ του αντιπάλου.
Στην Κύπρο όναψε η φωτιά Και ποιός θε να τῃ σβήσει, έγραφε στο τελευταίο “Άρδην᾽ ο Βάσος Φτωχόπουλος από τη Λευκωσία…
