του Κώστα Στούπα από το capital.gr
Αν πάτε να αγοράσετε ένα αυτοκίνητο στην ελληνική αγορά οι πιθανότητες να αγοράσετε κάποιο που έχει κατασκευαστεί στην Τουρκία είναι μεγάλες. Το ίδιο ισχύει και για κάποια ηλεκτρική κουζίνα ή ψυγείο. Η Τουρκία έχει διαθέτει πλέον δεκάδες εργοστάσια αυτοκινήτων και ηλεκτρικών συσκευών.
Αν θέλετε να αγοράσετε κάποια λευκή ηλεκτρική συσκευή που κατασκευάζεται στην Ελλάδα οι επιλογές τα τελευταία χρόνια έχουν περιοριστεί. Για αυτοκίνητα, ελαστικά κλπ. δεν συζητάμε καν…
Πριν από ένα χρόνο όταν έψαχνα να αγοράσω ένα κρεββάτι με στρώμα, οι διαθέσιμες επιλογές με οδήγησαν σε κάποιο προϊόν που κατασκευάζονταν στην Τουρκία. Όταν ανέφερα στον καταστηματάρχη τις αναστολές μου λόγω των γεωπολιτικών διαφορών μεταξύ των χωρών μας, μου είπε πως και η Ελλάδα πραγματοποιεί πάνω από 2 δισ. ευρώ εξαγωγές το χρόνο στην Τουρκία. Όταν επέστρεψα στο γραφείο κοίταξα τα στοιχεία και όντως οι ελληνικές εξαγωγές ξεπερνούσαν τα 2 δισ. ευρώ αλλά οι εισαγωγές ήταν μεγαλύτερες. Παρ’ όλα αυτά το εμπορικό έλλειμμα με την γειτονική χώρα είναι μικρότερο σε σύγκριση με αυτό άλλων.
Κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 η τουρκική βιομηχανία έβλεπε την πλάτη της ελληνικής από απόσταση. Μετά το ΄80 ο “σοσιαλισμός”, η δημοσιοϋπαλληλοποίηση και οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις διέλυσαν τον παραγωγικό ιστό.
Ο βασικότερος λόγος όμως ήταν τα εύκολα έσοδα από τον τουρισμό όπου η Ελλάδα έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Τη δεκαετία του ’70 η συνεισφορά των τουριστικών εσόδων στο ΑΕΠ ήταν περί το 2-3% και το 2023 έχει εκτοξευθεί στο 13%.
Η βιομηχανική παραγωγή όμως μετά από μια μακρά περίοδο μείωσης αρχίζει να αυξάνεται και πάλι. Αυτό είναι ενθαρρυντικό.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η βιομηχανική παραγωγή στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου αυξήθηκε κατά 6,7%. Μεταξύ των νέων κλάδων που είχαν τη μεγαλύτερη αύξηση ήταν η παραγωγή μη μεταλλικών ορυκτών προϊόντων κατά 11,9%, η επισκευή και εγκατάσταση μηχανημάτων και εξοπλισμού 9%, η παραγωγή χημικών προϊόντων κατά 8,7%, η βιομηχανία τροφίμων κατά 5,8%, η κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων κατά 4,9%, η κατασκευή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού 4,9% και η παραγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων 2,1%.
Εντυπωσιακή είναι και η ανάκαμψη παραδοσιακών βιομηχανικών κλάδων όπως η βιομηχανία καπνού που είχε αύξηση της παραγωγής κατά 13,9% και η ποτοποιεία που είχε αύξηση της παραγωγής της κατά 7,4%.
Η βελτίωση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας μεταξύ 2009 και 2024 κατά 43,6%. Τούτο είναι βέβαιο πως δεν σημαίνει απλά εντατικοποίηση των ρυθμών εργασίας αλλά και επενδύσεις εκσυγχρονισμού της παραγωγής.
Με βάση τις εξελίξεις αυτές: “Το ποσοστό συνεισφοράς της ελληνικής μεταποίησης στο ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται το δεύτερο τρίμηνο του 2024 στο 10,4%, σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό του 8,6% το δεύτερο τρίμηνο του 2009”.
Βλέπουμε λοιπόν πως τουρισμός και βιομηχανία δεν έχουν καμιά χαώδη διαφορά σε σχέση με τη συνεισφορά τους στο ΑΕΠ.
Η εξέλιξη αναμφίβολα είναι θετική, αλλά δύσκολα μπορεί να ανατρέψει την γενικότερη εικόνα βιομηχανικής συρρίκνωσης των τελευταίων δεκαετιών.
Στη δεκαετία του ’60 π.χ. η μεταποίηση συνεισέφερε πάνω από το 20% του ελληνικού ΑΕΠ και τώρα θεωρούμε επιτυχία την επαναφορά πάνω από το 10%. Στο αντίστοιχο διάστημα στην Τουρκία π.χ. η συμμετοχή της βιομηχανικής παραγωγής στο ΑΕΠ είχε αντίστροφη πορεία και από 13% έχει εκτοξευθεί πάνω από το 22%.
Στην Τουρκία όμως ο βασικός μισθός ξεκινά από τα 500 ευρώ και στην Ελλάδα από τα 830 ευρώ. Το βασικότερο είναι όμως πως η Τουρκία διαθέτει έναν πληθυσμό 86 εκατ. από τον οποίο τα 25,6 εκατ. είναι στις δυναμικές ηλικίες μεταξύ 20 και 40 ετών. Στην Ελλάδα αντίστοιχα στην ηλιακή ζώνη μεταξύ 20 και 40 ετών ονομαστικά βρίσκονται περί τα 2,5 εκατ. άτομα. Ο πληθυσμός αυτός είναι μικρότερος αν λάβουμε υπόψη τους πάνω από 500 χιλ. που έχουν φύγει στο εξωτερικό.
Ανέφερα την Τουρκία σαν παράδειγμα προς σύγκριση γιατί είναι μια από τις χώρες με τους δυναμικότερους ρυθμούς ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής τα τελευταία χρόνια.
Η Ελλάδα όμως ακολουθεί τη γενικότερη τάση των δυτικών χωρών.
Η βιομηχανική παραγωγή στην Ε.Ε. π.χ. από 20% του ΑΕΠ το 1990 έχει μειωθεί στο 15%. Σε χώρες μάλιστα όπως η Γερμανία που είναι η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας η συμμετοχή της βιομηχανικής παραγωγής στο ΑΕΠ έχει μειωθεί από 25% σε 18% περίπου.
Η επερχόμενη ανατροπή
Βέβαια ζούμε σε μια εποχή διαρκών τεχνολογικών επαναστάσεων. Η τεχνητή νοημοσύνη, ο αυτοματισμός και οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές σε μια-δυο δεκαετίες θα έχουν ανατρέψει πλήρως τον καταμερισμό της παγκόσμιας παραγωγής, εργασίας και κατανάλωσης.
Η οικονομία τότε θα είναι περισσότερο εντάσεως κεφαλαίου και λιγότερο εντάσεως εργασίας.
Κατά συνέπεια οικονομίες των οποίων το συγκριτικό πλεονέκτημα είναι το μέγεθος και η ηλικία του εργατικού δυναμικού σε συνάρτηση με το χαμηλό εργατικό κόστος θα χάσουν τη σημασία τους για την παγκόσμια οικονομία.
Κατά συνέπεια τα σημερινά πλεονεκτήματα της Τουρκίας θα εξασθενίσουν.
Μέχρι τότε όμως έχουμε μια δύσβατη διαδρομή να διατηρήσουμε τα όποια πλεονεκτήματα διαθέτουμε.
