Tου Αντώνη Βενέτη
Ξεφυλλίζοντας την αθηναϊκή εφημερίδα το ΒΗΜΑ της 10.7.1945, βρήκα ένα περιστατικό, το οποίο αναφέρεται σ’ ένα στυγερό έγκλημα που διέπραξε ο Τούρκος Έπαρχος του Τσεσμέ, ο οποίος τον Οκτώβριο του 1941, εξόντωσε 15 Χιώτες πρόσφυγες, οι οποίοι απέδρασαν από την κατεχόμενη Ελλάδα, για να μεταβούν -προφανώς- στην Αίγυπτο, εις την οποίαν είχε εγκατασταθεί μετά την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς, η Ελληνική Κυβέρνηση.
Το 1945 οι διαπράξαντες, την ομαδική εκτέλεση των 15 ανυπεράσπιστων Ελλήνων προσφύγων, ο Τούρκος Έπαρχος και ο αρχηγός της τοπικής Χωροφυλακής καταδικάζονται εις θάνατον και απαγχονίζονται δημοσίως.
Η ανταπόκριση του ΒΗΜΑΤΟΣ όμως δεν διευκρινίζεται γιατί καθυστέρησε τόσα χρόνια η εκδίκαση της υπόθεσης. Το πιθανότερο είναι οι γείτονες να ανέμεναν την έκβαση του Β΄ Π.Π. και ποιοί θα ήσαν οι νικητές και αναλόγως να ενεργήσουν.
Αλλά ας παραθέσουμε το κείμενο του ΒΗΜΑΤΟΣ της 10.7.1945.
«Εις την Σμύρνην απηγχονίσθησαν οι δράσται του φόνου 15 Ελλήνων που κατέφυγον εκ Χίου εις Τσεσμέν»!
«Ολόκληρος ο Τύπος ασχολείται με το στυγερόν έγκλημα το διαπραχθέν προ τετραετίας εις βάρος 15 Ελλήνων προσφύγων που είχον καταφύγει εκ Χίου εις τον Τσεσμέν κατά την διάρκειαν της κατοχής. Κατά τας πληροφορίας του εν Σμύρνην ανταποκριτού της “Σαν Πόστα” ο οποίος παρηκολούθησε τας φάσεις όλου του εγκλήματος και της καταδίκης των ενόχων, το έγκλημα τούτο διεπράχθη ως εξής;
Την 10.10.1941 αργά το βράδυ εθεάθη μεγάλη λέμβος προεχόμενη από την Χίου και διευθυνομένη εις τον λιμένα Κοκάρ των ακτών του Τσεσμέ. Πρώτος είδε την λέμβον ο βοσκός Μποδούρ Χουσεϊν, ο βοσκός έδωκεν άρτον εις τους πεινώντας πρόσφυγας που ήλθον εις την καλύβην του οι οποίοι ήσαν 14 άνδρες και μία νεάνις και έσπευσε να αναφέρη το γεγονός εις τον Έπαρχον Μαχμούτ Μπαστούγ και τον αρχηγόν της Χωροφυλακής του τόπου δεκανέαν Αδέμ.
Την πρωίαν της επομένης ο Αδέμ συνοδευόμενος από τους χωροφύλακας Μαχμούτ και Μεβλούτ, τον δασοφύλακα Μουσταφά, τον Ρετζέπ και τον Σερήφ μετέβη εις το Τας Τσουκουρού και ανέκρινε τους πρόσφυγας και κατόπιν οδηγιών του Μαχμούτ Μπαρούγ όστις έφθασεν επί τόπου οι πρόσφυγες αντί να σταλούν εις την έδραν της υποδιοικήσεως ωδηγήθησαν εις την δασώδη περιοχήν του Γκιονέμσε.
Ο έπαρχος όστις διέταξε να δεθούν αι χείρες των προσφύγων εν συνεννοήσει μετά του Αδέμ επέδειξεν φάκελλον διαλαμβάνοντα δήθεν διαταγήν όπως φονευθούν οι πρόσφυγες και ούτω διεπράχθη το στυγερόν έγκλημα. Η νεάνις ήτο εξαιρετικώς ωραία ως δε αναφέρεται εις την υπεράσπισιν του Μαχμούτ Μπαστούγ μόλις ούτος την είδε την ερωτεύθη.
Η νέα ήτο η θυγάτηρ του άλλοτε γερουσιαστού Χίου κ. Χωρέμη και ο νέος που την συνόδευε ο μνηστήρ της. Δεν εβράδυνε ν’ ανακαλυφθή το διαπραχθέν έγκλημα και κατόπιν μακρών ανακρίσεων εξηκριβώθη ότι κύριοι υπεύθυνοι ήσαν ο έπαρχος Μαχμούτ και ο χωροφύλαξ Αδέμ.
Τόσον οι κύριοι υπεύθυνοι όσον και οι συνένοχοί των παρεπέμφθησαν εις κακουργοδικείον της Σμύρνης και κατεδικάσθησαν οι μεν κύριοι υπεύθυνοι εις θάνατον εκ δε των λοιπών 6 κατηγορουμένων ο χωροφύλαξ Μεχμέτ ηθωώθη διότι καίτοι ηπειλήθη δια θανάτου δεν μετέσχε του εγκλήματος και ετράπη εις φυγήν. Οι λοιποί 5 κατεδικάσθησαν εις ειρκτήν 30 ετών διότι η αμάθειά των εθεωρήθη ελαφρυντική περίπτωσις.
Ο καταδικασθείς εις θάνατον έπαρχος όταν επληροφορήθη ότι η απόφασις της εκτελέσεως υπεβλήθη εις την έγκρισιν της Μ. Εθνοσυνελεύσεως ήρχισε να διαμαρτύρεται ισχυριζόμενος ότι είναι αθώος και να λέγη ότι αν σταλή εις την αγχόνην θα διαμαρτυρηθή και θα προκαλέση εξέγερσιν διότι είναι αθώος. Αι αρχαί της Σμύρνης έλαβον μέτρα ώστε να γίνη άνευ επεισοδίου η εκτέλεση των κακούργων.
Ο Μαχμούτ Μπαστούγ εξετελέσθη εις το Μεζάρ Μπασή και ο Αδέμ Γιλμάζ προ του διοικητηρίου της πόλης».
Αντώνης Ν. Βενέτης,
Μοναστηράκι Δωρίδος
