του Σάββα Παύλου, από το Άρδην τ. 29, Μάρτιος-Απρίλιος 2001
Τότε που το αίτημα για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα ήταν πανταχού παρόν στα κομματικά ανακοινωθέντα όλων των κομμάτων και των παρατάξεων, στα καταστατικά των οργανώσεων, σωματείων και αθλητικών ομάδων, στην αρθρογραφία και ειδησεογραφία των εφημερίδων, στα τραγούδια των ποιηταράδων και των ρεμπέτηδων, σε έργα καραγκιοζοπαικτών και στα συνθήματα των τοίχων, στις αφίσες, την καθημερινή κουβέντα και στα θεατρικά έργα, ο Μικρός Ήρωας που έθρεψε γενιές Ελλήνων (1952-1967) δεν μπορούσε να ήταν εξαίρεση.
Εκτός των περιπετειών του Μικρού Ήρωα που διαδραματίζονταν στην Κύπρο κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, είναι χαρακτηριστικό και το ακόλουθο απόσπασμα από την διήγηση του Στέλιου Ανεμοδουρά, του δημιουργού του Μικρού Ήρωα, στο περιοδικό Αντί (τεύχος 577, Αθήνα 1995, σ. 23-24).
“Το 1954, αν θυμάμαι καλά, είχα βάλει τον Γιώργο Θαλάσση να σώζει τον Ουίνστον Τσόρτσιλ και αυτός να ρωτάει: ‘Τι θέλεις να σου δώσω’ και ο Γιώργος Θαλάσσης απαντάει ‘Την Κύπρο’, ενώ ο Σπίθας του έλεγε να ζητήσει φαγητό. Βέβαια, ο Σπίθας θα θυσιαζόταν για την Κύπρο, αλλά το φαΐ, φαΐ! Πράγματι του έδωσε φαΐ αν θυμάμαι καλά. Εδώ να πούμε και μια ιστορία για την Κύπρο. Με ειδοποιούν απ’ το Πρακτορείο ότι απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του Μικρού Ήρωα στην Κύπρο. Πήγα στον Παρασκευά, τον διευθυντή του Πρακτορείου, δε ζει πια, ο οποίος ήταν πολύ οργανωμένος και σωστός…
Πάω λοιπόν και μου λεει: ‘οι Αγγλοι δεν το επιτρέπουν’, Τι να κάνω; Που να πάω; Γιατί ήταν πολύ σημαντικό, είχε μεγάλη κυκλοφορία στην Κύπρο, όλοι αυτοί που βγήκαν μετά τον Γρίβα της ΕΟ-ΚΑ, όλοι αυτοί ήταν αναγνώστες. Είχα συρτάρια ολόκληρα με τα γράμματά τους, και έκανα την βλακεία και τα πέταξα. Μου λεει λοιπόν: ‘πήγαινε στην πρεσβεία, εκεί και προσπάθησε να τους πείσεις’. Πήγα λοιπόν στην πρεσβεία, εκεί βρήκα έναν που μιλούσε θαυμάσια ελληνικά, δεν καταλάβαινες αν είναι Έλληνας ή ξένος και ήταν υπ’ αριθμόν ένα των τότε αγγλικών υπηρεσιών, της Μ16, και του είπα έτσι και έτσι. ‘Γιατί;’, μου λεει: ‘Επειδή είναι και η Τουρκία στη μέση, γράφεις πολλά κατά της Τουρκίας’ γράφω πολλά κατά της Τουρκίας αλλά γράφω πολλά υπέρ της Αγγλίας’. Και μου απάντησε: ‘Δυστυχώς, δεν γίνεται’. Εκεί εγώ λιγάκι εξάπτομαι, λεω είναι αδικία, χάνω την ψυχραιμία μου και του φωνάζω: Αν σας θίξω εσάς, τι θα γίνει;’ Μου απαντάει: ‘Πως μπορείς να μας θίξεις;’. Του λεω: Υπάρχει τρόπος και είναι ο εξής: Εγώ κάθε τόσο παρουσιάζω κάποιον προδότη, ο οποίος παίζει σημαντικό ρόλο στη σχέση μεταξύ αντιμαχομένων είτε Ελλήνων-Γερμανών, είτε Γερμανών-Αγγλων. Κατά κανόνα οι προδότες είναι κάποια χαμένα κορμιά. Τι θα λέγατε αν από εδώ και πέρα οι προδότες είναι Αγγλοι, μέχρι και στο περιβάλλον του Αγγλου αρχιστράτηγου;’ Μου λεει: ‘Δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό’. Τον ρωτάω λοιπόν: ‘Δεν μπορώ από ποια πλευρά; Αν το γράψω θα τυπωθεί και θα κυκλοφορήσει!’ Μου είπε ότι δεν είναι σωστό και του λεω: ‘Είναι σωστό αυτό που κάνετε εσείς; Μήπως μπορούμε να το κυκλοφορήσουμε το περιοδικο στην Κύπρο;’ Τότε άρχισε να μου λεει ότι υπάρχει εντολή απο πάνω, ότι είναι πολύ δύσκολο.
Ύστερα από αυτό για μερικες εβδομάδες δημοσιεύεται μια ιστορία, όπου προδότης βρίσκεται ως και στο γραφείο του Αρχιστράτηγου. Μια φορά μάλιστα θεωρήθηκε ύποπτος και ο ίδιος ο Αρχιστράτηγος. Δεν πρόδωσε βεβαία αλλά θεωρήθηκε ύποπτος. Οπότε με ειδοποίησε το Πρακτορείο, δεν με φώναξε ο Εγγλέζος αξιωματούχος γιατί δεν μπορούσε να ρίξει τα μούτρα του, με ειδοποίησε λοιπόν το Πρακτορείο ότι επιτρέψανε την κυκλοφορία. Ήταν ένας εκβιασμός, ίσως δεν ήταν και πολύ θεμιτό αυτό που έκανα αλλά δεν ήταν δυνατό να δεχτώ να μου απαγορεύει να κυκλοφορήσω χωρίς να αντισταθώ.”.
Εκτός από την ευρηματικότητα του συντάκτη του Μικρού Ηρώα για να αντιμετωπίσει το σκοπελο των Αγγλων, σημειώνουμε το “στοργικό” ενδιαφέρον των αγγλικών συμφερόντων για την Τουρκία καθώς και τα γράμματα των παιδιών της Κύπρου -“συρτάρια ολόκληρα”-, τα οποία δυστυχώς χαθήκανε για πάντα, και είμαστε σίγουροι πως ανάμεσα σ αυτά θα υπήρχαν και αρκετά απο γνωστούς αργότερα ήρωες και αγωνιστές του αγώνα του 1955-59 Όπως λεει και ο Ανεμοδουρας. στην Κύπρο ο Μικρός Ήρωας είχε μεγάλη κυκλοφορία “όλοι αυτοί που βγήκαν μετά τον Γρίβα -, της ΕΟΚΑ, όλοι αυτοί ήταν αναγνώστες”.
Αναγνώστες ενός εντύπου που ξεσήκωνε τη μήνι δασκάλων καθηγητών και γονιών που το θεωρούσαν ψυχοφθόρο και ανωφελές. Αν λοιπόν υπάρχει ελπίδα σήμερα πρέπει να είναι από την νεολαία που διαβάζει διάφορα “ψυχοφθόρα και ανωφελή” κι όχι για τους καλοστεκούμενους, ευπεπτους και νομοταγείς των κομματικών ανακοινωθέντων και εγκεκριμένων εντύπων.
Σάββας Παυλου
