του Θ. Ντρίνια, από το Άρδην τ. 47, Ιούνιος 2004
01 ΜΗΝΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΑΝ μέχρι σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές (λίγες εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές) ήταν μια περίοδος έντονων διεργασιών για την “ενότητα της αριστεράς”. Τόνοι μελάνης και “δακρύων” χύθηκαν σαν αποτέλεσμα της συνάντησης διαφορετικών επιδιώξεων, ταπεινών και ευγενών. Από τη μακιαβελική επιδίωξη της ηγετικής νομενκλατούρας του ΣΥΝ για κοινοβουλευτική επιβίωση, ως την πραγματική ανάγκη ανένταχτων αριστερών για κεντρική πολιτική δράση μετά τη δραστηριοποίηση τους στις αντιπαγκοσμιοποιητικές κι αντιπολεμικές κινητοποιήσεις’ από τα αντι-ΚΚΕ συμπλέγματα ένεκα παρελθόντος ή επιθυμίας να γίνουν κάποιοι “χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη” ως την υπαρκτή ανάγκη για τη συγκρότηση σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο μιας κινηματικής και μη μονολιθικής αριστεράς από την (κατανοητή) αγωνία εξωκοινοβουλευτικών ομαδοποιήσεων της αριστεράς να σπάσουν την απομόνωση τους έως λογικές του τύπου “είδα φως και μπήκα”…
Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησαν αυτές οι διεργασίες (αρχικά και άτυπα στο εσωτερικό του “Κοινωνικού Φόρουμ”), αρκετοί που αρθρογραφούμε σ’ αυτό το περιοδικό κρατήσαμε έντονα επιφυλακτική και κριτική στάση. Η σχεδόν μεταφυσική επίκληση της “ενότητας” κάλυπτε, συχνά εσκεμμένα, χαώδεις διαφορές σε επίπεδο πολιτικών στοχεύσεων και ιδεολογικών αναζητήσεων. Η μη ανάδειξη αυτών των διαφορών καλυπτόταν από τον υπερτονισμό της κοινής δράσης στα “κινήματα”, όταν είναι γνωστό ότι τα “κινήματα” αυτά, στην Ελλάδα, είτε αποτελούνται μόνο από τους ίδιους που τα επικαλούνται ή στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι “ασθενείς” εκδοχές των αντίστοιχων ευρωπαϊκών ή διεθνών τόσο ως προς τη δυναμική και το περιεχόμενο όσο κι ως προς τη συνέχεια1. Η ίδια η ρητορική που αναπτύχθηκε, αφόρητα αυτοαναφορική (“η Αριστερά και οι αριστεροί”), στερημένη από πολιτική αντιπαράθεση, έβαζε στο κέντρο της αναζήτησης μια μυθική “ενότητα” αντί να επιχειρήσει να εκφράσει την αγωνία, τα συμφέροντα και την όποια διάθεση αντίστασης των πληττόμενων κοινωνικών στρωμάτων, της “κοινωνικής” αριστεράς δηλαδή2 Τέλος, και χειρότερο όλων, το συγχωροχάρτι που δόθηκε στην ηγετική ομάδα του ΣΥΝ αγνοώντας την πολιτική στόχευσή της. Να αποτελέσει, δηλαδή, ο ΣΥΝ, την ελληνική εκδοχή των Πρασίνων του Φίσερ, μια ευρωλιγούρικη αριστερά, αποδεκτή από τους Νεοταξικούς ηγεμόνες, που θα εξαναγκάσει κάποια στιγμή το ΠΑΣΟΚ να συγκυβερνήσει μαζί της!
Η συνέχεια δικαίωσε μέχρι κεραίας την επιφυλακτικότητα μας! Η συγκρότηση του ΣΥΡΙ-ΖΑ3 και η ψήφος χιλιάδων εκτός ΣΥΝ αριστερών, εξασφάλισε οριακά την κοινοβουλευτική επιβίωση του ΣΥΝ (αλλά όχι του …ΣΥΡΙΖΑ!). Εκ των εκλογικών αποτελεσμάτων του Μαρτίου φάνηκε ότι οι εκκλήσεις για ενότητα της αριστεράς συγκίνησαν τους διαμένοντες σε Κολωνάκι, Εκάλη, Ψυχικό αλλά όχι όσους ζουν στην αγροτική ενδοχώρα, το Πέραμα ή τον Ασπρόπυργο. Η ηγεσία του ΣΥΝ ανέκρουσε πρύμναν στις δεσμεύσεις της απέναντι στους λοιπούς συμμάχους και μετεκλογικά επανανακάλυψε τη γοητεία του “Δαμανακισμού’Ί Το “Αριστερό Ρεύμα” μέσα στο ΣΥΝ έχασε κάθε επιρροή στη λήψη των αποφάσεων. Και τέλος, το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν έδωσε τη χαριστική βολή! Ο ΣΥΝ συμπαρατάχθηκε ανενδοίαστα με τους Αγγλοαμερικάνους και το αμερικανοποιημένο ΠΑΣΟΚ.
Ο “ανανεωτικός” κύκλος Εξαρχείων-Κολωνακίου, υπεύθυνος για την έκδοση πιστοποιητικών αριστεροφροσύνης όλο το προηγούμενο διάστημα, βρέθηκε να υπογράφει υπέρ του Σχεδίου Ανάν μαζί με ακραιφνείς υποστηρικτές των βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία και το Αφγανιστάν και νεοφιλελεύθερους, ενώ “αγωνιστές ενάντια στην αμερικανοκίνητη τρομούστερία, τους ‘πλανητόμπατσους’ και τα ελληνικά Γκουαντανάμο”, διέβλεψαν μέσα από το αμερικανόπνευστο Σχέδιο την ευκαιρία προσέγγισης των δύο εθνοτήτων στην Κύπρο! Και ταυτόχρονα το “Αριστερό Ρεύμα”, η ΚΟΕ, η ΔΕΑ, οι “Ενεργοί Πολίτες” και η πλειοψηφία των ανένταχτων ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με το ΚΚΕ κι όλες τις υπόλοιπες αριστερές οργανώσεις, στήριξαν το ηρωικό ΟΧΙ των Κυπρίων! Το πρώτο καίριο πολιτικό ζήτημα που προέκυψε δεν ταρακούνησε απλώς το σύνολο του πολιτικού σκηνικού σε Ελλάδα και Κύπρο, μέσα από την τεράστια διάσταση μεταξύ λαού και πολιτικής εκπροσώπησης, αλλά και τίναξε στον αέρα τις, χωρίς πολιτικό υπόβαθρο και αρχές, συγκολλήσεις και τα ανέξοδα φληναφήματα περί ενότητας της αριστεράς.
Το “ενωτικό” σχέδιο για την Αριστερά, όπως παλεύτηκε από τους έντιμους και συνεπείς υποστηρικτές του τα τελευταία δύο χρόνια, είναι νεκρό. Η πανουργία της Ιστορίας τα έφερε έτσι ώστε να πεθάνει μαζί με το Σχέδιο Ανάν, και ο συμβολισμός είναι ουσιώδης.
Κανένας από τους επιμέρους στόχους που είχαν τεθεί δεν επιτεύχθηκε:
Η ηγεσία του ΣΥΝ, όχι μόνο δεν στράφηκε προς τα αριστερά αλλά αντίθετα δείχνει να ολοκληρώνει ανεμπόδιστη τη νεοταξική της προσαρμογή. Λαϊκά στρώματα δεν απεγκλωβίστηκαν εκλογικά από το δικομματισμό και δεν υπήρξε πλουραλιστική κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της αριστεράς μέσω του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΚΚΕ, όχι μόνο δεν περιθωριοποιείται αλλά αντίθετα αναδεικνύεται, ελλείψει αντιπάλου, σε ηγεμονική πολιτική δύναμη της αριστεράς (τουλάχιστον εκλογικά) μέσα από τον συνεπή αντιεκσυγχρονισμό και αντι-ιμπεριαλισμό του και την καθαρή στάση που κράτησε με το Σχέδιο Ανάν4. Η έλλειψη συμφωνίας σε κρίσιμα πολιτικά ζητήματα, οι ίντριγκες και οι διαγκωνισμοί προκαλούν θυμηδία σε πολλούς αριστερούς κι επιτείνουν τα διαλυτικά φαινόμενα ή τις μοναχικές πολιτικές πορείες. Και το κυριότερο απ’ όλα, χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία για την αριστερά, να εκμεταλλευθεί τους τριγμούς που επέφερε στο πολιτικό σύστημα το ΟΧΙ των Κυπρίων και να ηγηθεί με αγωνιστικούς (κι όχι διεκπεραιωτικούς όρους όπως το ΚΚΕ), της διάθεσης για αντίσταση. Είναι, λοιπόν, το ενωτικό εγχείρημα οριστικά ενταφιασμένο ή το αίτημα υφίσταται; Μια στοιχειώδης ανάλυση της πραγματικότητας οδηγεί αβίαστα στην κατάφαση. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει στην ελληνική κοινωνία κανένα ρωμαλέο ή έστω σε άνθηση κίνημα. Άρα το κλασσικό σχήμα: κίνημα σε πλήρη ανάπτυξη που δίνει στη φάση της ωρίμανσής του και αντίστοιχες πολιτικές εκπροσωπήσεις, δεν ισχύει εκ των πραγμάτων, επί του παρόντος. Ζούμε, όμως, μια περίοδο σημαντικών εξελίξεων και οριακών καταστάσεων. Το λαχάνιασμα της παγκοσμιοποίησης σε διεθνές επίπεδο έρχεται την ίδια περίοδο που, στο εσωτερικό, η πολιτική της εκπροσώπηση θα έρθει αντιμέτωπη με τις ίδιες τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του μοντέλου του “εκσυγχρονισμένου παρασιτισμού” που επέβαλε στη χώρα τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η κορύφωση και ταυτόχρονα το τέλος αυτής της πορείας, όπως συμβολικά και ουσιαστικά αντανακλάται στη νέα “μεγάλη ιδέα” της Ολυμπιάδας, θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου σε όλα τα επίπεδα, οικονομικό, εθνικό, κοινωνικό. Τα κοινωνικά στρώματα που “αιμοδότη-σαν” τα σχέδια των αριστεροδέξιων ελίτ με την υπερεκμετάλλευση της εργασίας τους, την ανεργία και την κοινωνική ανασφάλεια, με την απομάκρυνση από πι λήψη των αποφάσεων και την καταπίεση και απαξίωση της λαϊκής τους ταυτότητας, θα γίνονται ολοένα και πιο ανυπάκουα στα κελεύσματα της συναίνεσης. Η διάσταση λαού-ηγεσίας που εκδηλώθηκε προδρομικά στο Κυπριακό είναι ενδεικτική για το τι θα ακολουθήσει. Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, η πλειοψηφία δεν υπάκουσε στους χυδαίους ρεαλισμούς και την κινδυνολογία των ελίτ και δεν “τσίμπησε” από την προσπάθεια ρατσιστικής, σε βάρος των Κυπρίων, χειραγώγησης που θύμιζε την ακροδεξιά ρητορεία σε βάρος του Μακαρίου, από στόματα “σοσιαλιστών” κι “αριστερών” αυτή τη φορά!
Αν μια τέτοια εξέλιξη είναι πιθανή, τότε είναι αναγκαία η συγκρότηση ενός ενωτικού εναλλακτικού μετώπου, που θα επιχειρήσει να συναντηθεί με τις αντιστασιακές διαθέσεις του απλού κόσμου και θα τις κατευθύνει σε μια διεκδικητική, απελευθερωτική, αγωνιστική κατεύθυνση και δεν θα επιτρέψει σε μια ρατσιστική κι εθνικιστική ακροδεξιά να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία. Η ενότητα αυτή θα πρέπει, όμως, να πατάει σε στέρεες προγραμματικές συμφωνίες και να έχει κοινές πολιτικές στοχεύσεις, κάτι που έλειπε ολωσδιόλου από την τωρινή ενωτική προσπάθεια που φαίνεται ότι θα εκπνεύσει. Άρα, θα είναι μια συμφωνία τμήματος της σημερινής αριστεράς που ομονοεί σε λίγα αλλά κεφαλαιώδη ζητήματα όπως:
Η αδιαπραγμάτευτη πάλη ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και τη Νέα Τάξη Πραγμάτων.
Αδιαπραγμάτευτη σημαίνει ότι δεν υπάρχει χώρος για ιδεολογήματα περί “εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης” ή για πολιτικές συμπεριφορές του τύπου να βρίζεις τους Αμερικανούς όταν επεμβαίνουν στρατιωτικά και πολιτικά χιλιάδες μίλια μακριά κι όταν ο Πάουελ σου πετάει κατακέφαλα το Σχέδιο Ανάν, εσύ να αναζητάς τα… θετικά του!
Η συνακόλουθη υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας σε όλα τα επίπεδα, πολιτικό, οικονομικό, πολιτισμικό, και η επιλογή της περιφερειακής συνεργασίας (π.χ. Βαλκάνια, Μεσόγειος, κ.λπ.) σε όλα τα επίπεδα, σε αντίθεση με τις κεφαλαιοκρατικές μεγα-ολοκληρώσεις. Η πάλη στη βάση ενός διεκδικητικού σχεδίου των λαϊκών στρωμάτων με στόχο την αναδιανομή του εισοδήματος και την εγκαθίδρυση αμεσοδημοκρατικών μορφών συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων. Η αναγνώριση της οικολογικής οπτικής και του γεγονότος ότι, χωρίς δομικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, η φθορά του φυσικού κι εσωτερικού μας περιβάλλοντος θα είναι ο ανεπίστροφος δρόμος προς τη φρίκη. Η αδιαπραγμάτευτη στάση απέναντι σε φαινόμενα ρατσισμού, μισαλλοδοξίας και αποκλεισμού στην κατεύθυνση όμως ανάδειξης των αιτιών και ριζικής καταπολέμησής τους κι όχι ενός ελιτίστικου κι αντίστροφα ρατσιστικού διδακτισμού. Η πλειοψηφική απεύθυνση σε όλα τα πληττόμενα και αντιστεκόμενα στρώματα ανεξαρτήτως πολιτικής καταγωγής. Απεύθυνση στην “κοινωνική αριστερά” και όχι σε όσους/ ες… είχαν παππού στη Μακρόνησο! Η δημιουργία και η δράση ενός ενωτικού οχήματος σε μια τέτοια ελάχιστη προγραμματική βάση, και με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή που αυτή επιτρέπει (από τμήματα του Πασοκογενούς αριστερού χώρου έως τμήματα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς), μπορεί να πυροδοτήσει εξελίξεις σε ένα ευρύ τμήμα του πολιτικού φάσματος. Να επιτείνει την πλαγιοκόπηση και την εξασθένιση του αμερικανοποιημένου ΠΑΣΟΚ, να συμβάλει στη διάλυση του ΣΥΝ και άρα στην αποδέσμευση ενός αξιόλογου δυναμικού, να εξαναγκάσει το ΚΚΕ όχι σε περιθωριοποίηση (όπως ονειρεύονταν κάποιοι) αλλά σε εγκατάλειψη του απομονωτισμού του και να δημιουργήσει ρήγματα ακόμα και στη λαϊκή βάση της Ν.Δ. όσο αυτή θα σκληραίνει τη στάση της σαν κυβέρνηση μετά τους Ολυμπιακούς και θα υποτάσσεται ανοιχτά στους Νεοταξικούς ηγεμόνες.
Πάτρα, 181512004
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Είναι ενδεικτικό το πόσο αδύναμα αποδείχθηκαν το “αντιπαγκοσμιοποιητικό” κίνημα (περίπτωση Συνόδου θεσσαλονίκης) κι ακόμα χειρότερα το αντιπολεμικό, που υπολείπεται μακράν άλλων ευρωπαϊκών χωρών και μάλιστα σε μια χώρα που υπήρξε καθολική λαϊκή άρνηση του πολέμου στο Ιράκ.
2. Την ίδια στιγμή, η “μονολιθική” και “καθυστερημένη” Παπαρήγα, στις ομιλίες της, απευθυνόταν συνεχώς στα “λαϊκά στρώματα του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ”!
3. Στην οποία συνέβαλαν σχεδόν όλες οι ομαδοποιήσεις που συμμετείχαν στις “ενωτικές” διεργασίες, είτε μέσω της άμεσης στελέχωσης των ψηφοδελτίων είτε μέσα από την κριτική υπερψήφισή τους! 4 . Ενδεικτικά, οι δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές δείχνουν ότι είναι το μόνο μικρό κόμμα που δυνητικά θα μπορούσαν να ψηφίσουν σε διευρυμένα ποσοστά ψηφοφόροι από τα δύο μεγάλα κόμματα.
