του Χρίστου Γαλλή, αναδημοσίευση από την Καθημερινή
Πριν από λίγες ημέρες είχαμε μεγάλη καταστροφική πυρκαγιά στη Χίο, ενώ σειρά είχαν τα δάση της Βορείου Ευβοίας, και όπως συμβαίνει κάθε φορά στη συνέχεια, οι εκάστοτε κυβερνώντες αρκούνται στην καταβολή κάποιων αποζημιώσεων· και μετά; Τίποτα, κανένας σχεδιασμός, καμία πρόληψη. Δασικές πυρκαγιές πάντα θα υπάρχουν στη χώρα μας είτε από φυσικά αίτια είτε από εμπρησμό (ψυχοπαθών, οικοπεδοφάγων, πρακτόρων, τρομοκρατών κ.λπ.), αυτή είναι η πραγματικότητα και ένα σοβαρό κράτος προετοιμάζεται για αυτά τα ενδεχόμενα!
Το καλοκαίρι του 2007, εκτεταμένες πυρκαγιές σε πολλά μέρη της χώρας, κυρίως τον μήνα Αύγουστο, έκαψαν περισσότερα από 268.834.000 στρέμματα, με αποτέλεσμα τον θάνατο 63 ανθρώπων. Μέχρι τις 30 Αυγούστου κάηκαν 1.500 σπίτια και έμειναν 6.000 άστεγοι. Το ύψος των καταστροφών έφθασε τα πέντε δισεκατομμύρια ευρώ. Η φωτιά έκαψε 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καθώς και 60.000 αγροτικά ζώα.
Οι πραγματικές αιτίες που πήρε τόσο μεγάλη έκταση η φωτιά; Κατ’ αρχήν εντοπίζονται στην παντελή έλλειψη πρόληψης από μέρους των κρατικών υπηρεσιών. Η συνωμοσιολογία είναι το άλλοθι των ανικάνων και της πολιτικής αδράνειας, γιατί πάντα θα υπάρχουν εμπρηστές των δασών μας.
Στην περίπτωση της Πελοποννήσου, δεν υπήρχε καμία πρόληψη μέσω επιστημονικής διαχείρισης των δασών, της διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών, της ίδρυσης δικτύου πυροφυλακίων κ.λπ. Τα δάση είχαν ουσιαστικά αφεθεί στην τύχη τους, όπως και όλα τα δάση στη χώρα μας. Ετσι συσσωρεύτηκε μεγάλη ποσότητα βιομάζας, δηλαδή μεγάλη συσσώρευση ενέργειας σε ένα οικοσύστημα, ενέργεια που έχει την τάση να βρίσκει διεξόδους απελευθέρωσής της και μία από αυτές είναι η φωτιά. Ειδικά στα μεσογειακά ξηροθερμικά οικοσυστήματα, αυτή η υπερσυσσώρευση βιομάζας είναι ύλη προς καύση, ειδικά στα ξηροθερμικά μας καλοκαίρια. Η επιστήμη έχει σήμερα τεχνικές αειφόρου διαχείρισης των δασών, όπου σε επιλεγμένο χρόνο ένα μικρό μέρος της βιομάζας απομακρύνεται μέσω επιλογικών μικρών αραιώσεων.
Επίσης, υπάρχει η επιστημονική τεχνική διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών. Οι αντιπυρικές ζώνες διανοίγονται σε σημεία του δάσους που υπάρχει εύκολη πρόσβαση, από αεροπλάνα και επίγειες δυνάμεις. Το δάσος 50 μέτρα από κάθε πλευρά της αντιπυρικής ζώνης αραιώνεται, έτσι ώστε η φωτιά να μην έχει πολλή καύσιμη ύλη και να χαμηλώνει, και στο σημείο αυτό επιχειρούν τα αεροπλάνα και οι επίγειες δυνάμεις. Αυτός ο σχεδιασμός απαιτεί συνεργασία πολλών επιστημόνων και υπηρεσιών, όπως δασολόγων της Δασικής Υπηρεσίας, χειριστών της Πολεμικής Αεροπορίας, της Πυροσβεστικής, της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας για παράδειγμα, και κυρίως πολιτικό στρατηγικό σχεδιασμό!
Η δημιουργία ενός δικτύου πυροφυλακίων έγκαιρης προειδοποίησης έναρξης πυρκαγιών, στελεχωμένο για παράδειγμα από φοιτητές, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην έγκαιρη αντιμετώπισή τους.
Τον κόστος αυτό της πρόληψης πυρκαγιών μέσω επιστημονικής διαχείρισης των δασών είναι χαμηλό, ίσως είναι ίδιο με το κόστος της κατάσβεσης και των ζημιών μιας μόνο μεγάλης πυρκαγιάς σαν αυτή της Χίου για παράδειγμα (κόστος πτήσης αεροπλάνων και ελικοπτέρων, επίγειες δυνάμεις, αποζημιώσεις πληγέντων, απώλειας αγροτικής παραγωγής, κόστος απώλειας φυσικού πλούτου κ.λπ).
Οι ίδιες αιτίες που επέτρεψαν να λάβει τόσο μεγάλη έκταση η πυρκαγιά στην Πελοπόννησο ισχύουν και σήμερα. Τίποτα δεν άλλαξε. Στη χώρα μας δυστυχώς ο κανόνας είναι η αδράνεια. Νομίζω δεν θα αλλάξει τίποτα και στα επόμενα χρόνια από ό,τι φαίνεται από την ποιότητα του γενικού διακομματικού πολιτικού προσωπικού της χώρας μας, το οποίο αδυνατεί να σχεδιάσει εθνικές στρατηγικές πολιτικές και αρκείται στα πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη εξουσίας, ως να είναι το κόμμα τους η ίδια η πατρίδα!
* Ο κ. Χρίστος Γαλλής είναι Περιβαλλοντολόγος- δασολόγος, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης
3 ΣΧΟΛΙΑ
Υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις για τις αντιπυρικές λωρίδες:
α) Δεν είναι πολύ αποτελεσματικές όπως φάνηκε από το πέρασμα της φωτιάς και από την Εθνική Οδό, πλάτους 6 λωρίδων κυκλοφορίας.
β) το πλάτος της αντιπυρικής λωρίδας πρέπει να είναι τεράστιο και τα αποτέλεσμα είναι, εκτός από την αντιαισθητική εικόνα, η διάσπαση του δάσους ή του θαμνώνα και η σοβαρή διάβρωση (ειδικά σε ξηρά μέρη η διάβρωση είναι πολύ έντονη. Θα το δει κανείς στην Κύπρο όπου υπάρχουν πολλές αντιπυρικές λωρίδες σε θαμνώνες. Οι ίδιοι οι δασικοί εκεί τις αμφισβητούν).
γ) αποτελούν συχνά το πρόσχημα για να γίνουν δρόμοι για εξυπηρέτηση άλλων σκοπιμοτήτων. Τελευταία για τοποθέτηση αιολικών.
δ) έχει αποδειχθεί ότι όπου υπάρχουν δρόμοι και προσβάσεις αυξάνουν οι κίνδυνοι για πυρκαγιά.
Με φειδώ λοιπόν αντιπυρικές λωρίδες και με μεγάλη τεκμηρίωση ως τελευταία λύση και μόνο στα χαμηλότερα υψόμετρα και όχι σε πυκνά δάση στα ψηλότερα.
Τα υπόλοιπα είναι πολύ σωστές επισημάνσεις και μακάρι να δοθούν περισσότερες αρμοδιότητες στους δασολόγους.
Εχω συζητήσει με Κύπριους δασολόγους στην Κύπρο και εντυπωσιάσθηκα από το επαγγελματικό τους επίπεδο και την πατριωτική τους θα έλεγα αφοσίωση στη δουλειά τους. Η επιστημονική τους άποψη για τις αντιπυρικές ζώνες είναι βαρύνουσας σημασίας…..
Nα αρχισουμε με σοβαρη οικολογικη εκπαιδευση απο το νηπιαγωγειο μεχρι την τριτη λυκειου;
να οριοθετησουμε αυστηρα τα δαση και την περιμετρο τους, οπου δεν θα επιτρεπονται καθολου δυτερογενεις ή τριτογενεις ανθρωπινες δραστηριοτητες, με εξοντωτικες και αμετακλητες αστικου χαρακτηρα ποινες σε περιππτωση παραβασεων;
να αποφασισουμε οτι μπροστα στην προστασια της φυσης (δηλ ημων των ιδιων και του μελλοντός μας ) δεν ισχυουν τα ανθρωπινα δικαιωματα (πχ το γλοιωδες “δικαιωμα” εξοχικου μεσα στο καταπατημενο δασος) αλλα ΜΟΝΟ τα δικαιώματα της φυσης και του περιβαλλοντος;