Του Αντώνη Σπυρόπουλου
(προεξάρχουσα σε αυτή την πόλωση, η αντιπολίτευση και η πολιτική αμεριμνησία μεγάλου κομματιού της κοινωνίας)
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να ξεκαθαρίσουμε εκ των προτέρων ότι οι άνθρωποι σε κάθε κοινωνία μπορεί να έχουν διαφορετικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές, και θα ήταν παρακινδυνευμένο να κάνουμε γενικευτικού τύπου εκτιμήσεις για ολόκληρο τον πληθυσμό βασισμένες στις ενέργειες μιας μικρής ομάδας.
Υπ’ αυτή την έννοια, η δημαγωγία είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να συμβεί σε κάθε κοινωνία και δεν είναι μοναδική στην Ελλάδα. Οι δημαγωγοί και οι λαϊκιστές πολιτικοί οι οποίοι χρησιμοποιούν συναισθηματικές εκκλήσεις και την παραπληροφόρηση για να χειραγωγήσουν και να επηρεάσουν τη δημόσια γνώμη, το κάνουν συχνά για να αποκτήσουν εξουσία ή να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα.
Σε κάθε κοινωνία μπορεί να υπάρχουν άτομα που είναι ευάλωτα στη δημαγωγική ρητορική, είτε επειδή είναι παθιασμένα με ένα συγκεκριμένο ζήτημα είτε επειδή είναι ευάλωτα στις υποσχέσεις και τα μηνύματα του δημαγωγού. Είναι σημαντικό για τους πολίτες να είναι κριτικοί στις πληροφορίες που τους παρουσιάζονται από τους πολιτικούς και να συμμετέχουν σε συζητήσεις βασισμένες στα γεγονότα, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι ο πολιτικός λόγος είναι υγιής και παραγωγικός.
Σύμμαχό τους σε αυτό οι δημαγωγοί έχουν βρει τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι σύγχρονες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην κοινή γνώμη, επειδή επιτρέπουν στους ανθρώπους να μοιράζονται γρήγορα και εύκολα πληροφορίες με άλλους και έχουν αλγόριθμους που ενισχύουν ορισμένους τύπους περιεχομένου έναντι άλλων. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες ιδέες, ιστορίες ή απόψεις μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα και ευρέως, διαμορφώνοντας ενδεχομένως την κοινή γνώμη και αποπροσανατολίζοντάς την σε σημαντικό βαθμό.
Στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, οι ρωσικές προπαγανδιστικές προσπάθειες περιλάμβαναν τη χρήση πλατφορμών κοινωνικών μέσων όπως το Facebook και το Twitter για τη διάδοση ψευδών πληροφοριών και τη σπορά διχόνοιας. Ρώσοι πράκτορες δημιούργησαν ψεύτικους λογαριασμούς, ομάδες και σελίδες που φαινόταν να διευθύνονται από Αμερικανούς και χρησιμοποίησαν αυτούς τους λογαριασμούς για να διαδώσουν ψευδείς ιστορίες και εμπρηστικό περιεχόμενο. Με αυτόν τον τρόπο, προσπάθησαν να επηρεάσουν τις απόψεις και τη συμπεριφορά ψήφου των Αμερικανών πολιτών.
Στην Ελλάδα έχουν επισημανθεί και οι προσπάθειες ρωσικής προπαγάνδας, ιδίως όσον αφορά τον εμβολιασμό και τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Η ελληνική κυβέρνηση κατηγόρησε τη Ρωσία ότι επιδιώκει να σπείρει διχόνοια και να επηρεάσει την κοινή γνώμη μέσω πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης και άλλων μέσων. Ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, μέσα ενημέρωσης και δημόσια πρόσωπα έχουν αναγνωριστεί ότι προωθούν τη ρωσική προπαγάνδα, ιδιαίτερα εκείνοι που διάκεινται ευνοϊκά προς τη Ρωσία ή έχουν αντιδυτικές απόψεις.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους οι ρωσικές προσπάθειες προπαγάνδας κατάφεραν να επηρεάσουν τις κοινωνίες στη Δύση, όπως:
⦿ Οι αλγόριθμοι των ψηφιακών κοινωνικών μέσων: Οι αλγόριθμοι των κοινωνικών μέσων συχνά δίνουν προτεραιότητα σε περιεχόμενο που είναι πιο ελκυστικό στο λαϊκισμό, όπως εντυπωσιακές ή πολωτικές ιστορίες. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα και ευρέως, επιτρέποντας στη ρωσική προπαγάνδα να κερδίσει έδαφος.
⦿ Πολιτική πόλωση: Οι δυτικές κοινωνίες πολώνονται όλο και περισσότερο πολιτικά, γεγονός που διευκολύνει τις προσπάθειες της ρωσικής προπαγάνδας να εκμεταλλευτεί τις υπάρχουσες διαιρέσεις και να σπείρει περαιτέρω διχόνοια.
⦿ Δυσπιστία στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης: Πολλοί άνθρωποι στη Δύση έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που μπορεί να τα καταστήσει πιο ευαίσθητα σε εναλλακτικές πηγές πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διαδίδουν ψευδείς ή παραπλανητικές αφηγήσεις.
⦿ Ιστορικό πλαίσιο: Στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει μακρά ιστορία χρήσης προπαγάνδας για να επηρεάσει την κοινή γνώμη, που χρονολογείται από τη σοβιετική εποχή. Αυτό σημαίνει ότι οι προσπάθειες της ρωσικής προπαγάνδας έχουν βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου και είναι συχνά πιο αποτελεσματικές από εκείνες άλλων παραγόντων.
⦿ Έλλειψη ψηφιακού αλφαβητισμού στα μέσα επικοινωνίας: Πολλοί άνθρωποι στη Δύση δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την κριτική αξιολόγηση των πληροφοριών και τον εντοπισμό των προσπαθειών προπαγάνδας. Αυτό μπορεί να τους καταστήσει πιο ευάλωτους σε ψευδείς ή παραπλανητικές αφηγήσεις.
Η τελευταία παρατήρηση αφορά όσο άλλον την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την έκθεση του οργανισμού Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και της Κοινωνίας (DESI) του 2021 που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ σε ψηφιακές δεξιότητες, με βαθμολογία 29 από τα 100. Αυτό δείχνει ότι η Ελλάδα έχει σημαντικές ψηφιακό χάσμα σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ.
Στην Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας 2021 που δημοσιεύθηκε από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 81η από τις 144 χώρες όσον αφορά τις συνολικές ψηφιακές δεξιότητες και την υιοθέτηση της τεχνολογίας. Αυτό δείχνει ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει πολύ δρόμο να προχωρήσει σε άλλες χώρες όσον αφορά την ψηφιακή παιδεία.
Πρέπει να σημειωθεί πως ο ψηφιακός αλφαβητισμός δεν είναι μόνο θέμα ατομικών δεξιοτήτων και γνώσεων, αλλά και πρόσβασης στην τεχνολογία και την υποδομή, καθώς και τη διαθεσιμότητα των σχετικών εκπαιδευτικών ευκαιριών.
Με όλα αυτά ως δεδομένα, οδηγούμαστε στις επερχόμενες εθνικές εκλογές! Η δημόσια πολιτική συζήτηση γίνεται όλο και πιο τοξική με μεγάλη ευθύνη σε αυτό της αντιπολίτευσης και κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ. Αν κάποιος περιηγηθεί στα ΜΚΔ θα καταλάβει πως το επίπεδο της αντιπαράθεσης έχει κατέβει κάτω του μετρίου. Συνθήματα όπως το Μητσοτακη μ@λ@κ@ διακινούνται και κυριαρχούν. Η αντιπαράθεση στον επίσημο δημόσιο βίο επικεντρώνεται σε σκάνδαλα, τις περιβόητες τηλεφωνικές παρακολουθήσεις (που εν προκειμένου για την ιστορία, επαληθεύθηκαν) και λίαν προσφάτως με τις εμπρηστικές και αντιδημοκρατικές δηλώσεις Πολάκη.
Ο πολακισμός γιγαντώνεται και ο λαϊκισμός κυριαρχεί στα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένας ψηφιακός όχλος ακολουθεί αυτό τον πολιτικό κατήφορο και την εμφυλιοπολεμική πόλωση που προωθούν τα πολιτικά και παραπολιτικά κέντρα και παράκεντρα.
Αποτέλεσμα η πολιτική αντιπαράθεση και ο διάλογος να μη γίνονται για τα μεγάλα εθνικά θέματα, για την Τουρκική απειλή, για τις γεωπολιτικές αλλαγές και τις προκλήσεις που καλείται η Ελλάδα να αντιμετωπίσει, για την εξωτερική πολιτική, για το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, για τα ζητήματα παιδείας, για την οικονομία και την παραγωγική ανάταση και αναδιάρθρωση της Ελλάδας, για το ρόλο που θα μπορούσε η χώρα μας να επιτελέσει στο νέο διαμορφούμενο γεωπολιτικό περιβάλλον. Για τις ευκαιρίες που τις δίνονται αλλά και στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει.
Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα βρέθηκε απροετοίμαστο για τις κοσμογονικές αλλαγές που συνέβησαν. Δείχνει να μην διαθέτει την πολιτική παιδεία αλλά ούτε το όραμα που θα οδηγήσει την Ελλάδα στον κόσμο που προβάλει και αλλάζει Άρδην. Η παρούσα κυβέρνηση οφείλουμε να ομολογήσουμε πως αντέδρασε σωστά στην πλειονότητα των προκλήσεων αλλά μκαστίζεται από πολλές παθογένειες και κυρίως από την έλλειψη ενός εθνικού πολιτικού οράματος που θα συνέχει όλο τον ελληνισμό. Η αντιπολίτευση με προεξάρχοντα το ΣΥΡΙΖΑ είναι βυθισμένη στο λαϊκισμό, την πόλωση και τη στείρα καφενειακή πολιτική. Θυμίζει και εκφράζει μια πολιτική παρελθούσα, στερεμένη από πολιτικέν θέσεις. Και στην ένδειά της αυτή προωθεί ένα τοξικό εμφυλιοπολεμικό κλίμα στο οποίο την ακολουθεί ένα μεγάλο κομμάτι του «παλιού κόσμου» και των συμφερόντων. Υπό αυτές τις συνθήκες οδηγούμαστε στις πλέον κρισιμότερη εκλογική αναμέτρηση της νεότερης Ελλάδας . Με ένα πολιτικό, στην συντριπτική του πλειοψηφία, σύστημα κατώτερο των μεγάλων αλλαγών και πολύ κατώτερο αυτού που λέγεται: Οραματική πολιτική.
