Στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου ενόψει των εκλογών, που σκοπό έχει να παραθέσει απόψεις από διαφορετικές οπτικές, συνεχίζουμε με ένα κείμενο του Θόδωρου Ρουσόπουλου.
του Θόδωρου Ρουσόπουλου*
Στο τέλος κάθε κυβερνητικής θητείας είθισται να γίνεται ένας απολογισμός των πεπραγμένων μιας κυβέρνησης. Καθώς πλησιάζουμε στις εκλογές είναι λογικό να εστιάζεται η πολιτική συζήτηση σε ζητήματα που άπτονται της εσωτερικής πολιτικής ζωής και που απασχολούν άμεσα τους πολίτες. Οι εξελίξεις που αναβάθμισαν την εικόνα της χώρας σε διεθνές επίπεδο δεν τυγχάνουν συνήθως της δέουσας προσοχής και προβολής. Ωστόσο είναι προφανές ότι υπάρχει μια έντονη διασύνδεση κι αλληλεπίδραση μεταξύ των όσων διαδραματίζονται εκτός και εντός των τειχών. Στόχος μου είναι να παρουσιάσω τις σημαντικότερες από τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες που έχουν διεθνή εμβέλεια και πώς αυτές αναμόρφωσαν σε σημαντικό βαθμό τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη.
Η οικονομία το δυνατό χαρτί της Ελλάδος
Εξυπακούεται πως για να ακολουθήσεις μια αξιόπιστη εξωτερική πολιτική είναι απαραίτητη συνθήκη η ενίσχυση των εσωτερικών συντελεστών ισχύος, δηλαδή κυρίως της οικονομίας.
Τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης η εικόνα και το διεθνές κύρος της χώρας επλήγησαν σημαντικά. Η Ελλάδα έφτασε μέχρι του σημείου να συμπεριληφθεί στον όρο «P.I.G.S.»[1] από τον τότε ευρωπαϊκό Τύπο, με τις υποτιμητικές και απαξιωτικές συνυποδηλώσεις που ενείχε αυτός ο χαρακτηρισμός, ο οποίος ξεδιάντροπα αποκαλούσε «γουρούνια» ορισμένες εκ των χωρών της Ένωσης.
Στη συνέχεια θα περιγράψω τι άλλαξε από τότε ώστε να δικαιολογείται πλέον ο χαρακτηρισμός της Ελλάδας, από τον παγκοσμίου φήμης και εγνωσμένου κύρους Economist, ως η οικονομική πρωταθλήτρια του 2022.
Πρώτα απ’ όλα, η κυβέρνηση σχεδίασε και εφάρμοσε μια ορθή οικονομική πολιτική που βασιζόταν σε μετρημένες παρεμβάσεις, οι οποίες στόχευαν στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών μέσα σε πρωτοφανείς για τα παγκόσμια δεδομένα αντιξοότητες, όπως αυτές της πανδημίας, αλλά και της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού που ακολούθησε, εν πολλοίς εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Παράλληλα, διαπραγματευόταν με τους εταίρους της σε πνεύμα εμπιστοσύνης και συνεννόησης – αποφεύγοντας τους άφρονες και τυχοδιωκτικούς χειρισμούς της προηγούμενης κυβέρνησης που εδράζονταν σε μια στρεβλή ανάγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος αφενός και αφετέρου σε μια λαϊκίστικη θέαση της πολιτικής. Αντιθέτως, η συνολική προσέγγιση της παρούσας κυβέρνησης οδήγησε στην ανάκτηση ισχυρής αξιοπιστίας για την ελληνική οικονομία, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την πρόωρη εξόφληση του δανείου στο ΔΝΤ και για την έξοδο της χώρας από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας τον Αύγουστο του 2022.
Οι δώδεκα αναβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας μέσα σε τριάμισι χρόνια και η διαφαινόμενη απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας εντός του 2023 επιβεβαιώνει «του λόγου το ασφαλές» για την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών χειρισμών.
Η Ελλάδα παραγωγός ενέργειας και ενεργειακός κόμβος
Ένας ακόμα τομέας στον οποίο κατάφερε η χώρα μας να αναβαθμίσει τη θέση της είναι αυτός της ενέργειας, η οποία αποτελεί ζωτικό συστατικό στοιχείο για τη λειτουργία και την επιβίωση του σύγχρονου κόσμου. Κατ’ αρχάς, η Ελλάδα ήταν αυτή που πρωτοστάτησε στην επιβολή πλαφόν στην τιμή φυσικού αερίου για όλη την ΕΕ, πρόταση που εν τέλει υιοθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 2022. Μία ακόμα ένδειξη του ότι η χώρα είναι πλέον μέρος των λύσεων κι όχι των προβλημάτων, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τον ρόλο της στο πλαίσιο της Ευρώπης.
Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, η κυβέρνηση προέβη σε κινήσεις που έβαλαν την Ελλάδα στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Η αταλάντευτη δέσμευσή της να πετύχει μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών άνθρακα μέχρι το 2050 κι η αναγόρευσή της ως πρωτοπόρου στην ενεργειακή μετάβαση σε ό,τι αφορά τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι ο πρώτος πυλώνας της ενεργειακής στρατηγικής.
Ο δεύτερος είναι η προσπάθεια να καταστεί η χώρα μας ενεργειακός κόμβος για τη μεταφορά υδρογονανθράκων και υδρογόνου από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη μέσω των αγωγών TAP, του Διασυνδετήριου Αγωγού Ελλάδας – Βουλγαρίας (IGB), του σχεδιαζόμενου EastMed και των καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την Αίγυπτο, την Κύπρο και το Ισραήλ. Ακόμα, στην εγκατάσταση στη Ρεβυθούσα προστέθηκε μια πλωτή μονάδα για να επεκταθεί η αποθηκευτική της ικανότητα κατά 65%, ενώ η πρώτη νέα μονάδα FSRU (Μονάδα Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης Φυσικού Αερίου) θα λειτουργήσει στην Αλεξανδρούπολη στο τέλος του 2023. Πολλοί άλλοι σημαντικοί τερματικοί σταθμοί αναμένεται να κατασκευαστούν τα επόμενα χρόνια.
Ο τρίτος πυλώνας είναι η έναρξη των ερευνών για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων από την Exxon και τη Helleniq Energy νοτιοδυτικά της Κρήτης και της Πελοποννήσου με ταυτόχρονη αυστηρή τήρηση περιβαλλοντικών προϋποθέσεων. Όλες οι μέχρι τώρα ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές.
Αυτές οι κινήσεις αναβάθμισαν γεωπολιτικά την Ελλάδα, ενώ συνετέλεσαν και στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ με τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και με την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Εξωτερική Πολιτική: Από τον μικρόκοσμο στην πλανητική πολιτική
Ενώ η απειλή της Τουρκίας παραμένει το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα εθνικής ασφαλείας της Ελλάδας, η κυβέρνηση επανασχεδίασε την πολιτική της και μετακινήθηκε από μια «τουρκοκεντρική» προσέγγιση σε μια πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, που διευρύνει τα πεδία συνεργασίας της με τις μεγάλες δυνάμεις. Το πλεονέκτημα αυτής της αντίληψης είναι πως καθιστά την Ελλάδα αρωγό στην προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων που απασχολούν ισχυρά κράτη και έτσι καθίσταται συνδιαμορφωτής των εξελίξεων και όχι ο φτωχός επαίτης που επιζητά απλώς την «προστασία». Η περιχαράκωση κι η αδυναμία ορθής ανάγνωσης του διεθνούς περιβάλλοντος μάς στοίχισε κατά το παρελθόν.
Με σχέδιο και επιμονή η Αθήνα εγκαινίασε μια πολιτική που στόχευε στο άνοιγμα προς τον κόσμο. Η υπογραφή αμυντικών συμφωνιών με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Μεγάλη Βρετανία, οι στρατηγικές συνεργασίες με την Αίγυπτο και το Ισραήλ και οι επισκέψεις του υπουργού Εξωτερικών σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής – τον πόλο έλξης στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων – και της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, αναδεικνύουν το εύρος του πεδίου δράσης της ανανεωμένης εξωτερικής πολιτικής. Αυτήν την νέα προσέγγιση εξυπηρέτησε και η -ιστορική σημειολογικά, αλλά και σε επίπεδο ουσίας και ύφους- ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο αμερικανικό Κογκρέσο. Δίνοντας την ευκαιρία να αναδειχθεί η θετική συνεισφορά της Ελλάδας τόσο σε επίπεδο αξιών για τη συγκρότηση του σύγχρονου κόσμου, όσο και η σαφής θέση της για την καταδίκη κάθε αναθεωρητισμού –με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας του Ερντογάν- παρουσίασε εναργώς το πρόσωπο της χώρας μας.
Επιπλέον, η πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ιαπωνία καταδεικνύει το ζωηρό ενδιαφέρον της χώρας μας για τα τεκταινόμενα στην Ανατολική Ασία, όπου έχει μετατοπιστεί η παγκόσμια παραγωγή, κατοικεί περίπου ο μισός πληθυσμός της Γης , ενώ αποτελεί και μια τεράστια αγορά για τα ελληνικά ομόλογα και τις επιχειρήσεις. Άλλωστε, η συναντίληψη για τις απειλές που σχετίζονται με αναθεωρητισμούς και η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας είναι στοιχεία που φέρνουν τις δύο χώρες πιο κοντά.
Η ευφυής προσέγγιση της Γαλλίας όταν αυτή βρέθηκε ξεκρέμαστη από ακύρωση παραγγελίας οπλικών συστημάτων εξ αιτίας της Αμερικής, Αγγλίας και Αυστραλίας, οδήγησε στη συμφωνία αλληλεγγύης σε περίπτωση πολέμου. Ήταν οι ορθολογικές θέσεις και η σοβαρότητά μας που έφεραν πιο κοντά τις Ηνωμένες Πολιτείες τόσο στην επένδυσή τους στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, που καθίσταται ισχυρό κέντρο μεταφοράς προϊόντων, αλλά και προσωπικού και υλικού των Ενόπλων Δυνάμεών τους, όσο και για την έγκριση της πώλησης των υπερσύγχρονων αεροσκαφών F-35 στην Ελλάδα, αλλά και στη συμπερίληψη όρου στη νομοθεσία των ΗΠΑ για την πώληση των F-16 στην Τουρκία. Συμπεριλαμβανομένων των γαλλικών αεροσκαφών Rafale και των φρεγατών Belhara, αλλά και των αναβαθμισμένων F-16, διασφαλίζεται η υπεροπλία της χώρας για τις ερχόμενες δεκαετίες. Έτσι η αξιοπιστία και η εγρήγορση της ελληνικής πολιτείας να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες συνέβαλαν στην αλλαγή παραδείγματος στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ που προκρίνουν πλέον την Ελλάδα ως στρατηγικό τους εταίρο στην περιοχή της Αν. Μεσογείου, επιθυμώντας να διατηρεί ποιοτικό προβάδισμα έναντι της Τουρκίας, προσομοιάζοντας στο μοντέλο σχέσεων που έχει με το Ισραήλ.
Επενδύσεις τεχνολογικών κολοσσών
Σωρευτικά οι ξένες επενδύσεις στη χώρα μας ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ σημειώνοντας υψηλό 20ετίας τη χρονιά που μας πέρασε. Οι επενδύσεις της Google, της Amazon, της Microsoft και της Cisco σε data centers βάζουν την Ελλάδα στον χάρτη της σύγχρονης τεχνολογίας και πληροφορικής. Μόνο η επένδυση της Google θα εισφέρει στο Α.Ε.Π. 2 δισ. ευρώ έως το 2030 και θα δημιουργήσει 20.000 καλοπληρωμένες νέες θέσεις εργασίας αναστρέφοντας τη φυγή των νέων μας στο εξωτερικό, ενώ συγχρόνως κινητοποιεί και εκσυγχρονίζει συνολικά την επιχειρηματική δράση. Για τη βέλτιστη κυκλοφορία αυτών των δεδομένων η Ελλάδα υπέγραψε με τη Σαουδική Αραβία συμφωνία κατασκευής ενός υποθαλάσσιου έργου, το East to Med Data Corridor, ώστε μέσω του καλωδίου αυτού τα δεδομένα να ταξιδεύουν από την Ευρώπη προς τη Μέση Ανατολή και αργότερα μέχρι και την Ασία.
Οι πρωτοβουλίες αυτές των τεχνολογικών κολοσσών καθιστούν την Ελλάδαελκυστικό επενδυτικό προορισμό, ένα γεγονός που πιστοποιήθηκε κι από τον Economist, ο οποίος προσφάτως κατέταξε την Ελλάδα στην κορυφή των χωρών που βελτίωσαν το επιχειρηματικό τους περιβάλλον, έχοντας ανέβει μέσα σε τρία χρόνια 16 θέσεις. Η χώρα μας καθίσταται με αυτά τα έργα κόμβος διεθνών διαδρομών ψηφιακών δεδομένων μεταξύ τριών ηπείρων και επίκεντρο ψηφιακού μετασχηματισμού και καινοτομίας. Ο στόχος είναι μέσα σε πέντε χρόνια ο κλάδος της τεχνολογίας να συμμετέχει κατά 10% στο Α.Ε.Π. της Ελλάδας.
Ο πολιτισμός ως μοχλός εξωστρέφειας
Στη σύγχρονη ορολογία των διεθνών σχέσεων και της διπλωματίας απαντά ο όρος ήπια ισχύς (soft power), ο οποίος περιγράφει τα μέσα με τα οποία μια χώρα αξιοποιεί τον πολιτιστικό της πλούτο για να αυξήσει την επιρροή της σε διεθνή κλίμακα. Εξάλλου δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός αποτελεί τη μήτρα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού.
Αυτό ακριβώς το «πολιτιστικό απόθεμα» αξιοποιείται με τα εργαλεία της ψηφιακής εποχής, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με τη Microsoft, που επιτρέπει στους θεατές σε όλο τον κόσμο μέσω διαδραστικής εφαρμογής να εξερευνήσουν τη γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων, την Αρχαία Ολυμπία, και να τη δουν να αναπαρίσταται ψηφιακά όπως ήταν πριν από 2.000 χρόνια.
Αλλά και στον χώρο των οπτικοακουστικών μέσων, της μικρής και της μεγάλης οθόνης, η χώρα μας έχει καταστήσει πιο ελκυστικά τα γυρίσματα ταινιών και τηλεοπτικών σειρών στο έδαφός της, συντελώντας έτσι στην προβολή του πολιτισμού, των ανθρώπων της και της φύσης της στο εξωτερικό. Ανήλθαν σε 115 οι ξένες παραγωγές που τα τελευταία δύο χρόνια γυρίστηκαν στην Ελλάδα, αποδίδοντας, εκτός της προβολής της χώρας, και σπουδαίο οικονομικό όφελος περίπου 350 εκατ. ευρώ.
Εμβληματική για τη διεθνή εικόνα της χώρας μας είναι και η συνεργασία ελληνικών πανεπιστημίων με 30 κορυφαία αμερικανικά, όπως λ.χ. το Columbia, με οφέλη τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Υπάρχουν κι άλλες πολλές δράσεις. Επέλεξα τις σημαντικότερες, οι οποίες πείθουν ελπίζω και τον πλέον κακόπιστο πως η Ελλάδα έπαψε πλέον να αποτελεί πηγή προβλημάτων και μετεξελίσσεται σε χώρα που παράγει λειτουργικές, πρωτότυπες και κυρίως αποδοτικές λύσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Βασιζόμενη σε συστηματική δουλειά και προσεκτικό σχεδιασμό ανέτρεψε την αρνητική εικόνα του πρόσφατου παρελθόντος και εμπέδωσε μια νέα αναβαθμισμένη παρουσία στο διεθνές στερέωμα, υλοποιώντας τολμηρές και καινοτόμες ιδέες και πρωτοβουλίες.
* Βουλευτή Νέας Δημοκρατίας – τ. υπουργού (Βόρειος τομ. Β΄ Αθηνών)
δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Άρδην τ. 125, Ιανουαρίου – Μαρτίου 2023
[1] P.I.G.S ή P.I.I.G.S εκ των αρχικών των λέξεων Πορτογαλίας, Ιταλίας –και Ιρλανδίας στην δεύτερη εκδοχή-, Ελλάδας και Ισπανίας. Των χωρών δηλαδή που θεωρήθηκε η οικονομία τους όχι απλώς αδύναμη αλλά και «επιβλαβής» για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
