Κίσινγκερ όπως Μέτερνιχ

του Γιώργου Ρακκά

«…O Μέτερνιχ ήταν ο τελευταίος διπλωμάτης μιας μεγάλης παράδοσης του 18ου αιώνα, ένας ”επιστήμονας” της πολιτικής, που διαχειριζόταν τις υποθέσεις ψυχρά και δίχως συναίσθημα, σε μια εποχή που την πολιτική διεξήγαγαν ολοένα πιο συχνά τα ιδεώδη… με την κοσμοπολίτικη εκπαίδευσή του και την ρασιοναλιστική φιλοσοφία του, Αυστριακός μόνον εξαιτίας του ατυχήματος των φεουδαλικών σχέσεων, θα μπορούσαμε να τον φανταστούμε [τον Μέτερνιχ] και ως υπουργό οποιουδήποτε άλλου κράτους. Εάν είχε κάποιους ιδιαίτερους δεσμούς με την Αυστρία, αυτοί πήγαζαν από μια φιλοσοφική και όχι μια εθνική ταύτιση που διατηρούσε μαζί της, επειδή που η Αυστρία, μια πολυγλωσσική αυτοκρατορία, πρέσβευε ήταν σε αρμονία με τις δικές του πεποιθήσεις, ένας μακρόκοσμος των κοσμοπολίτικων αξιών του»

Στις αποθεωτικές αυτές διατυπώσεις του Χένρι Κίσινγκερ για τον Αυστριακό καγκελάριο, και μεγάλο αντίπαλο της Ελληνικής Επανάστασης, βλέπουμε ορισμένα στοιχεία που κυριάρχησαν και στο δικό του πολιτικό βίο: η πολιτική ως επιστήμη, η αποστροφή της εκδοχής της που θέλει να καθοδηγείται από ιδεώδη (εξ ου και ο ”ρεαλισμός”), καθώς και μια εξ ίσου αυτοβιογραφική αλλά και εκ πεποιθήσεων απέχθεια προς την αρχή της εθνικής αυτοδιάθεσης.

Κάπου αλλού, επισημαίνει πως ο Μέτερνιχ υπήρξε βιρτουόζος της πολιτικής γιατί κατάστρωσε ένα σύστημα ισορροπίας των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, δυναμικό, που στηριζόταν σε δικλείδες αμοιβαίας επιφύλαξης που διατηρούσαν οι δυνάμεις αυτές μεταξύ τους. Και ο κόσμος που οραματιζόταν ο Κίσιγκερ, όμως, όφειλε να βασίζεται σε ένα παρόμοιο σύστημα μεταξύ των κεντρικών φορέων της ισχύος. Αν ήσουν η Κύπρος, ή η Χιλή… μαύρο φίδι που σε έφαγε.

Όντως ο Χένρι Κίσινγκερ υπήρξε μια από τις επιδραστικότερες φιγούρες του μεταπολεμικού κόσμου. Όμως… αν αναλογιστούμε, με την ευκρίνεια που δημιουργείται από την χρονική απόσταση που μεσολαβεί, πως λειτούργησαν αυτές οι επιδράσεις, θα συνειδητοποιήσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του σύγχρονου αντι-αμερικανισμού (στην Ελλάδα, στην Λατινική Αμερική, και αλλού) υπήρξε ο πικρός καρπός που οι ΗΠΑ έδρεψαν εξαιτίας των δικών του πολιτικών…

Ίσως αυτό, μαζί με την αποθέωση που ο ίδιος γνώρισε από τους… οπαδούς ή/και απολογητές του ρώσικου επεκτατισμού και αυταρχικότητας κατά την πραγματοποίηση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, να είναι το τίμημα της –μάλλον κυνικής και όχι ρεαλιστικής– οπτικής του. Που βλέπει την διεθνή πολιτική ως επιστήμη, αλλά δεν αποφεύγει τον πειρασμό να δει τα ”μικρά έθνη” (που λέει και ο Μίλαν Κούντερα) ως… ”πειραματόζωα”.