Μια συνέντευξη του Ναβάλνι που δόθηκε στη δημοσιότητα μετά τον θάνατό του.
Π.Ε.
Le Figaro, 07/0302024.
Ένα μήνα πριν από τη σύλληψή του, ο Ναβάλνι είχε δώσει συνέντευξη σε έναν ευρωβουλευτή. Στη συνέντευξη, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Libération και στο τηλεοπτικό κανάλι LCI, μιλάει για την απόπειρα δηλητηρίασης εναντίον του και τη ζωή του ως αντιφρονούντα, καταδιωκόμενου από το Κρεμλίνο.
Είχε επιλέξει συνειδητά να επιστρέψει στη Ρωσία παρά τους κινδύνους που τον απειλούσαν. Στις 17 Ιανουαρίου 2021, ο Αλεξέι Ναβάλνι συνελήφθη κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο της Μόσχας. Ένα μήνα νωρίτερα, στις 17 Δεκεμβρίου 2020, στο Βερολίνο, ο Ρώσος αντίπαλος του Βλαντιμίρ Πούτιν συναντήθηκε με τον Ζακ Μαίρ, τότε μέλος του Κοινοβουλίου του Συμβουλίου της Ευρώπης.
«Το επίπεδο της άρνησης είναι απολύτως απίστευτο».
Στις 20 Αυγούστου 2020, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του για τις τοπικές και περιφερειακές εκλογές, ο Αλεξέι Ναβάλνι αρρωσταίνει μέσα στο αεροπλάνο που τον μετέφερε από τη Σιβηρία πίσω στη Μόσχα. Μετά τα πρώτα συμπτώματα, πέφτει γρήγορα σε κώμα. Αρχικά νοσηλεύτηκε στη Σιβηρία, αλλά τελικά μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Charité του Βερολίνου. «Πρόκειται για μια απολύτως τρελή ιστορία με τους Γερμανούς γιατρούς που ήρθαν να με παραλάβουν [στη Σιβηρία Σ.τ.Σ.]», αφηγείται.
«Πράκτορες της FSB τους οδήγησαν από το αεροπλάνο στο ξενοδοχείο. Στη συνέχεια τους πήγαν από το ξενοδοχείο στο νοσοκομείο (…) Οι γιατροί διαβεβαίωσαν, όπως μάθαμε αργότερα, ότι ήταν έτοιμοι να με διακομίσουν. (…) Στη συνέχεια, η FSB φυγάδευσε τους Γερμανούς γιατρούς έξω από το νοσοκομείο. Έπειτα, οργάνωσε μια συνέντευξη Τύπου για να εξηγήσει ότι οι Γερμανοί γιατροί με εξέτασαν και δήλωσαν ότι δεν ήμουν σε θέση να διακομιστώ».
Μετά από αναλύσεις, Γερμανοί και Γάλλοι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Ναβάλνι είχε δηλητηριαστεί με “Νόβιτσοκ”. Το θανατηφόρο αυτό μόριο, που αναπτύχθηκε σε σοβιετικά στρατιωτικά εργαστήρια τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, προκαλεί νευρική παράλυση. Το Νόβιτσοκ («το καινούργιο μικρό» σημαίνει στα ρωσικά) είχε ήδη ανιχνευτεί στον Σεργκέι Σκριπάλ και την κόρη του, οι οποίοι δηλητηριάστηκαν σε τοποθεσία κοντά στο Λονδίνο, το 2018.
Η Μόσχα πάντα αρνιόταν οποιαδήποτε ανάμειξη. «Μπορεί να έχουν τεκμήρια που επιβεβαιώνουν ότι επρόκειτο για Νόβιτσοκ“, εξηγεί ο Ναβάλνι στη συνέντευξη, «αλλά δημοσίως θα πουν: “Έχουμε ντοκουμέντα που δείχνουν ότι δεν επιβεβαιώνεται ότι επρόκειτο για Νόβιτσοκ”. Σε αυτή την υπόθεση, είναι απολύτως απίστευτο το επίπεδο της άρνησης, το επίπεδο του ψέματος».
«Ήταν μια άμεση εντολή του Πούτιν».
Η Μόσχα είχε υποστηρίξει ότι οι εξετάσεις δεν είχαν αποκαλύψει την παρουσία κανενός δηλητηρίου όταν ο αντιφρονών νοσηλευόταν στη Σιβηρία. Αλλά η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε φέρει σαφώς την υπογραφή του Κρεμλίνου. «Η δηλητηρίαση, σε αντίθεση με ένα τροχαίο ατύχημα, αφήνει πολλά περιθώρια για εικασίες», μας ανέλυσε ο αντίπαλος του Πούτιν (…) «Και ο δεύτερος στόχος, ίσως ο κυριότερος, σχετικά με την επιλογή της δηλητηρίασης, είναι τρομακτικός. (…) Οι άνθρωποι αρχίζουν να φοβούνται. (…) Ακόμη και εδώ στην Ευρώπη, ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί σκέφτονται: “Μπορεί απλώς κάποιος να τοποθετήσει ένα προϊόν στην πόρτα μου και να πεθάνω”».
Περίπου την ίδια εποχή που συναντήθηκε με τον Ζακ Μαιρ, ο Αλεξέι Ναβάλνι είχε παγιδεύσει, από το Βερολίνο, το τηλέφωνο ενός από αυτούς που τον δηλητηρίασαν. Ο ορκισμένος εχθρός του Κρεμλίνου εμφανίστηκε ως βοηθός του Νικολάι Πατρούσεφ, στενού συνεργάτη του Βλαντιμίρ Πούτιν. Στη συνέχεια είπε στον Κονσταντίν Κουντριάτσεφ, έναν ειδικό της FSB για θέματα χημικών όπλων, ότι χρειαζόταν τη μαρτυρία του για να συντάξει μια αναφορά. Ο Κουντριάτσεφ αποκάλυψε τότε ότι το δηλητήριο είχε τοποθετηθεί μέσα στο εσώρουχό του. Η FSB ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για «φαλκίδευση».
«Είναι όπως στην υπόθεση Κασόγκι, όταν προστατεύουν τους εγκεφάλους», λέει ο Ναβάλνι στην ηχογράφηση. «Όλοι γνωρίζουν ποιος διέταξε τη δολοφονία του Κασόγκι. Αλλά διώκουν τους εκτελεστές και προστατεύουν τους εντολείς. Στην περίπτωσή μου, (…) είμαι απολύτως βέβαιος, ήταν άμεση εντολή του Πούτιν. Γι’ αυτό προστατεύουν όλους όσοι συμμετείχαν. (…) Περίμεναν μια ευκαιρία, επειδή πάντα ταξιδεύω με συνοδεία. (…) Είναι πιο εύκολο να δηλητηριάσεις το φαγητό. Αλλά θα πέθαιναν αρκετοί άνθρωποι και θα ήταν δύσκολο να το δικαιολογήσουν αυτό με τον διαβήτη, δεν είναι έτσι;»
«Ποτέ δεν θα πίστευα ότι ήταν Νόβιτσοκ»
Ο Αλεξέι Ναβάλνι άφησε το στίγμα του στο ρωσικό πολιτικό τοπίο, καθώς ήρθε δεύτερος στις εκλογές για τη δημαρχία της Μόσχας, το 2013. Στη συνέχεια ξεκίνησε να καταγγέλλει τη διαφθορά του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν μέσω του Ιδρύματός του κατά της Διαφθοράς (FBK). Αλλά ο αντιφρονών ομολογούσε, τον Δεκέμβριο του 2020, ότι εκείνη την εποχή δεν θα πίστευε ποτέ σε μια απόπειρα δολοφονίας.
«Παλαιότερα, αν κάποιος μου έλεγε ότι ο Πούτιν ήθελε να με σκοτώσει, δεν θα το πίστευα», εκμυστηρεύεται. «Καταλαβαίνω ότι μπορεί να με φυλακίσουν, να με παρενοχλήσουν, τέτοιου είδους πράγματα. Αλλά το να σκοτώσουν ανθρώπους με χημικό όπλο, ακούγεται τρελό. Και, ειλικρινά, αν δεν το έλεγαν τα ίδια τα εργαστήρια, δεν θα πίστευα ποτέ ότι επρόκειτο για Νόβιτσοκ».
Την ώρα της ηχογράφησης, ο αντίπαλος του Πούτιν είχε ήδη αποφασίσει να επιστρέψει στη Ρωσία. Στη συνέντευξη εξηγεί ότι έχει επίγνωση των κινδύνων που αναλαμβάνει επιστρέφοντας στη Μόσχα: «Αναμφίβολα, στέλνουν σήματα και μηνύματα: μην επιστρέψεις. Αλλά δεν έχω ιδέα του τι πρόκειται να συμβεί. Θα με συλλάβουν στο αεροδρόμιο; Ίσως αργότερα. Ίσως να φτάσω και να περιμένουν να ηρεμήσουν τα πράγματα. Και να με συλλάβουν μετά. Ή ίσως και όχι. Δεν έχω ιδέα. (…) Γι’ αυτούς, η καλύτερη επιλογή θα ήταν να γίνω κι εγώ ένας ακόμη πρόσφυγας ανάμεσα στους άλλους. (…) Γενικά μιλώντας, και να με σκοτώσουν, δεν θα αλλάξει τίποτα, γιατί υπάρχουν άλλοι άνθρωποι έτοιμοι να με αντικαταστήσουν».
Αφού συνελήφθη και φυλακίστηκε την ίδια στιγμή που έφτασε, πέθανε στις 16 Φεβρουαρίου 2024, μετά από τρία χρόνια κράτησης.
