του Γιώργου Ρακκά
Στον συλλογικό τόμο Η φιλοσοφία του Woke που εξέδωσαν πρόσφατα οι Εναλλακτικές Εκδόσεις σε επιμέλεια του Γιώργου Καραμπελιά, περιλαμβάνεται και ένα εξαιρετικό δοκίμιο του Γάλλου φιλοσόφου Ντάνι Ρομπέρ Ντιφούρ, όπου, αναλύεται διεξοδικά πως η μετέπειτα και επονομαζόμενη ‘γαλλική θεωρία’ (French theory) και ιδίως οι Ντεριντά, Ντελέζ και Φουκώ, αφού πέρασε μια φάση κανονικοποίησης στα αμερικανικά πανεπιστήμια, αποτέλεσε το θεμέλιο για το νέο πνεύμα του καπιταλισμού: σχιζοειδές, περιστρεφόμενο γύρω από έναν ρευστό ανθρωπότυπο, σε διαρκή κινητικότητα, που μεταπλάθεται ριζικά και κατά το δοκούν καθώς αυτοπραγματώνεται μέσα από τις ίδιες τις (καταναλωτικές) φαντασιώσεις του.
Ο Ντιφούρ, εξηγεί χαρακτηριστικά πως η σημερινή woke κουλτούρα εγγράφεται προγραμματικά στις θέσεις των Ντελέζ και Γκουαταρί, ενώ αναδεικνύει τις εκλεκτικές συγγένειες της φουκοϊκής σκέψης με τον νεοφιλελευθερισμό. Κυρίως όμως, εξηγεί πως αυτός ο τύπος της ριζικής εξατομίκευσης όπου ‘κάθε άνθρωπος είναι και μια αγέλη’ έχει οδηγήσει στην πολυδιάσπαση της κοινωνίας σε εγκιβωτισμένες μειονότητες που διεξάγουν έναν διαρκή πόλεμο μεταξύ τους.
Παράδοξο, που ορισμένοι, αυτοπροσδιοριζόμενοι και ως ‘προοδευτικοί’, εξυμνούν αυτήν την συνθήκη που υπονομεύει κάθε εκδοχή ρεπουμπλικανισμού και ενιαίας πολιτικής κοινότητας, και μας επιστρέφει σ’ έναν φατριασμό ο οποίος πάει πίσω. Πολύ πίσω, ούτε καν στον Μεσαίωνα, αλλά… στο φυλετικό στάδιο της ανθρωπότητας όπου φυλές ζούσαν σε μόνιμη εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ τους. Είναι οι ίδιοι που εχθρεύονται μόνον τον τραμπικό φατριασμό των MAGA ρεπουμπλικάνων, και όχι το σύστημα των εγκιβωτισμένων μειονοτήτων, που πραγματοποιώντας ένα πραξικόπημα έναντι της ενιαίας κοινωνίας και πολιτικής κοινότητας, προκαλεί αντανακλαστικά και την άνοδο των τελευταίων…
2 ΣΧΟΛΙΑ
Η σκέψη του Φουκώ, οι λοιπές μετα-δομιστικές εικασίες γαλλικής κοπής και γενικά οι μετανεωτεριστικές φιλοσοφίες (πρακτικό απόσταγμά τους είναι το “anything goes”) έχουν πράγματι στενούς δεσμούς με τον νεοφιλελευθερισμό.
Αλλά όποιος θέλει να συζητήσει σοβαρά για τον Φουκώ και για τους μετανεωτερικούς, είτε Γάλλους είτε Αγγλοσάξωνες, πρέπει να συζητήσει πολύ πιο σοβαρά για τον Χάιντεγκερ και για τον Νίτσε.
Υπάρχει ακόμη «άνθρωπος» και ανθρωπισμός; Φουκώ και Χάιντεγκερ ή Τσόμσκυ και Μαρκούζε;
https://crisis-critique.blogspot.com/2019/05/blog-post_4.html
Loren Goldner: Πολιτισμικά ρεύματα της αποδόμησης και η αποβιομηχάνιση στη Δύση μετά το 1968
Ηθικός και πολιτικός σχετικισμός με πρόσχημα «αντι-ιμπεριαλισμό», «πολιτισμικές σπουδές» (cultural studies) και «μετααποικιοκρατικές» θεωρίες (postcolonialism)
https://crisis-critique.blogspot.com/2016/03/1968.html
Μαλθακότητα και δικαιωματισμός; Παρακμή της Δύσης; Ή κοινωνία των πολιτών χωρίς πολίτες;
https://crisis-critique.blogspot.com/2018/04/blog-post.html
Στο δεύτερο μισό του 19ου Αιώνα, πάνω στο υπόστρωμα του θριαμβεύοντος κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, άλλαζαν άρδην νοοτροπίες, κοινωνικές αξίες και τρόποι ζωής. Οι φιλελεύθερες ιδέες για αυτοπροσδιορισμό του ανθρώπου, για ελευθερίες και για ατομικά δικαιώματα άρχισαν να αποδεσμεύονται από φυσικούς και κανονιστικούς περιορισμούς και όλα αυτά να γίνονται αντιληπτά, κυρίως και πρώτα-πρώτα, ως εργαλεία για επίτευξη στόχων υποκειμενικών, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση απολιτικών. Στο έργο της αποδέσμευσης συνεργάστηκαν ανταγωνιστικά και οι τότε νεοφώτιστοι αντίπαλοι της αστικής τάξης. Ολόκληρη η πολιτική και ηθική σκέψη εισήλθε σε μια τρικυμιώδη φάση.
Αλλά στην πιο ώριμη και καθαρή της μορφή, η αποδεσμευτική μετεξέλιξη της αστικής σκέψης εμφανίστηκε στους πιο σκοτεινούς, «στους πραγματικά μηδενιστικούς σκοτεινούς στοχαστές της αστικής τάξης, και μεταξύ αυτών προπαντός στον Μαρκήσιο ντε Σαντ και στον Νίτσε» (Γιούργκεν Χάμπερμας, «The Entwinement of Myth and Enlightenment: Re-Reading “Dialectic of Enlightenment”», στο περιοδικό New German Critique τ. 26, 1982)
Αποδέσμευση και παρεμποδισμένες επικοινωνίες. Αγώνες για αναγνώριση σε εποχή αποτυχίας – Ποια δικαιώματα είναι έγκυρα, τί λογής αξίες, ποιών αξίες;
https://crisis-critique.blogspot.com/2023/01/2.html