του Γιώργου Κουτσαντώνη από το προφίλ του στο φέισμπουκ
Τα παρακάτω γράφονται με αφορμή την ανάλυση* του αγαπητού Αντώνιου Δαρζέντα (σημείωση Άρδην παρατίθεται στο τέλος του κειμένου) που καταπιάνεται με τις φυσικές/εγγενείς διαφορές στο παιχνίδι των αγοριών και των κοριτσιών. Με απλά λόγια ο παιδίατρος παραθέτει στοιχεία της διαφορετικής φύσης των δυο φύλων που είναι βάσιμα για την επιστημονική έρευνα. Κάποια από αυτά δεν έχουν αποδειχτεί πλήρως, ωστόσο έχουν δοκιμαστεί πολύ καλά μέσα στο χρόνο και είναι αυτονόητα από τον κόσμο της γονεϊκής εμπειρίας και της κοινής λογικής.
Το κείμενο του Δαρζέντα δεν επεκτάθηκε σε πεδία, όπως η θεωρία των πολυάριθμων φύλων, δηλαδή στις γνωστές ως σπουδές φύλου (gender studies), κάτι που θα γίνει πολύ σύντομα εδώ, σε μια προσπάθεια να συμπληρωθεί κάπως η γενική εικόνα ενός συγκεκριμένου προοδευτικού χώρου, ο οποίος έχει σχηματίσει ένα φαντασιακό οικοδόμημα με θεμέλια την πατριαρχία (ως πασπαρτού εξηγητικό εργαλείο), την λευκή τοξική αρρενωπότητα και ειδικότερα τις κοινωνικές κατασκευές.
Δηλώνεται εξαρχής ότι η προσέγγιση θα είναι κατά βάση πολιτική και στο μέτρο των δυνατοτήτων μου ψυχαναλυτική. Αυτό γιατί οι σπουδές φύλου είναι ψευδοεπιστήμη: στηρίζεται σε πόθους και πεποιθήσεις, δηλαδή προσπαθεί να αποδείξει προσωπικές ή πολιτικές επιθυμίες με απώτερο σκοπό να πείσει ότι σχεδόν καθετί που μας περιτριγυρίζει είναι αποτέλεσμα κοινωνικών διεργασιών και κατασκευών. Αυτό το πλέγμα φαντασιοκοπημάτων, αδιαφορεί για την αποδεδειγμένα αναπόδραστη και σημαντικότατη επίδραση, στα ανθρώπινα πράγματα, της φυσικότητας και της βιολογίας ή προσπαθεί να παρακάμψει τα επιστημονικά πορίσματά της. Το μέλημα, επομένως, των σπουδών φύλλου είναι κυρίως πολιτικό: να γίνει πιστευτή μια θολή και ανυπόστατη θεωρία που αντιμάχεται την πραγματικότητα του ανθρώπου: δεν προσπαθεί να τον εξηγήσει/κατανοήσει, αλλά να τον απορρίψει ως έχει, χαρακτηρίζοντας τον μέσο άνθρωπο «θύμα των στερεότυπων της κονονικότητας»
Το πρόβλημα με αυτόν τον ψευδοεπιστημονισμό δεν είναι ότι οι «ερευνητές» του πιστεύουν πράγματα που είναι κυριολεκτικά για γέλια, συχνά με αξιοσημείωτη σοβαροφάνεια, αλλά ότι τα διαδίδουν (ή διδάσκουν) ως άρτια επιστημονικά πορίσματα, προκειμένου να φανούν προοδευτικά και της μόδας, να αποκτήσουν κύρος, θέσεις και εξουσία, να επιβάλλουν νέες νόρμες, να ασκήσουν πιέσεις στο πολιτικό σύστημα, να προωθήσουν, εν τέλει, έναν αέναο, κούφιο και γραφειοκρατικό δικαιωματισμό.
Το φαινόμενο – που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως επιστημονικοποιημένη «Νορμοφοβία» – βρίσκεται σε πορεία κανονικοποίησης στον δυτικό κόσμο. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά και εγχώρια, όπως το Πάντειο όπου πιθηκίζονται ευχαρίστως τέτοιου είδους προγράμματα «σπουδών». «Νορμοφοβία» είναι η αποστροφή και η αντίθεση προς τα όρια του φυσικού κόσμου, τους παραδεδομένους και δοκιμασμένους τρόπους και προς την κανονικότητα των ανθρώπινων συμπεριφορών.
Τείνω να πιστέψω ότι πίσω από αυτό το φαινόμενο βρίσκεται ο ναρκισσισμός ατόμων που ενώ δεν το αξίζουν, θέλουν να ξεχωρίσουν/διακριθούν με όχημα την πρόκληση, ενώ ελάχιστα ενδιαφέρονται για την ισότητα των δυο φύλων ή την ανεκτικότητα απέναντι στο διαφορετικό. Μάλλον πρόκειται για άτομα με σοβαρές δυσκολίες αποδοχής και επίγνωσης της πραγματικότητας, που την ίδια στιγμή άγονται από τα χαμηλά ένστικτά τους και τη δίψα τους για αναγνώριση, την οποία συχνά επικαλύπτουν με ανθρωπιστική ρητορική, ένδειξη κοινωνικής ευαισθησίας και αισθητική πολυχρωμία. Αν αυτή η «διάγνωση», εξαιρουμένων προφανώς κάποιων περιπτώσεων, σε γενικές γραμμές είναι σωστή, τότε η «Νορμοφοβία» πέρα από ένδειξη ναρκισσισμού και εγωπάθειας, συνιστά μια μηδενιστική και αντικοινωνική δύναμη. Είναι φορέας αντιπολιτισμού και οπισθοδρόμησης. Συνεπώς, πρέπει να αποδομηθεί στα μάτια της κοινωνίας και στη συνέχεια να τεθεί στο περιθώριο μαζί με άλλους πειραματισμούς, όπως η Woke Κουλτούρα, η Οικοφοβία και η Πολιτική Ορθότητα.
Με λογικά επιχειρήματα και επιστημονική προσέγγιση, δεν θα επιτραπεί στο φαινόμενο να αποκτήσει την ακτινοβολία του αδίκως διωκόμενου, αλλά να απογυμνωθεί η ιδιοτέλεια και ο παραλογισμός του. Οι κοινωνίες, όσο φιλελεύθερες και πρωτοποριακές κι αν θεωρούνται, δεν στέκονται όρθιες χάφτοντας ό,τι να ‘ναι, αρκεί αυτό να μοιάζει νέο, προοδευτικό και προχωρημένο. Ασφαλώς, δοκιμάζουν πράγματα, αλλά την ίδια στιγμή, με μέτρο και κρίση, συντηρούν και ανανεώνουν ό,τι είναι ωφέλιμο και λειτουργεί μέσα στο χρόνο, απορρίπτοντας τα λάθη και τα σκάρτα.
Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία, τόσο του ναζισμού όσο και του κομμουνισμού, μάς δίδαξε με πολύ πικρό τρόπο ότι βασικό στοιχείο κάθε ολοκληρωτισμού είναι η μη αποδοχή της ανθρώπινης φύσης ως έχει και η κήρυξη του πολέμου κατά της.
Το κείμενο του Αντώνιου Δαρζέντα
«Σκέφτηκα τι κρίμα ένα αγοράκι να μην πάρει μια κούκλα στα χέρια του ή ένα καρότσι να το σπρώξει». Του αποκλείεις στο μέλλον να γίνει ένας καλός μπαμπάς. Το αγοράκι θα μεγαλώσει χωρίς να καταλάβει ότι μπορεί να γίνει ένας καλός μπαμπάς, ότι θα βοηθήσει τη γυναίκα του την οικογένειά του, να αλλάξει ένα μωρό».
Αυτά μεταξύ άλλων μας είπε σε τηλεοπτική εκπομπή ο συμπαθής κος Σεργουλόπουλος.
Για να δουμε λοιπόν. Έχουν διαφορές τα αγόρια με τα κορίτσια στο παιχνίδι; Και αν έχουν μήπως οι διαφορές τους οφείλονται στο γεγονός ότι τους αναθετουμε άθελά μας ρόλους;.
Μήπως η πατριαρχια που όλα τα σκιάζει και τα φοβίζει επιβάλλει συγκεκριμένους τύπους παιχνιδιών στα παιδιά;
Ας πάμε πρώτα στην αρχαιότητα.
Από την αρχαία Ελλάδα γνωρίζουμε ότι τα αγόρια έπαιζαν συνήθως με παιχνίδια αμαξες και τα κορίτσια με κούκλες. Επίσης είναι γνωστό ότι τα αγόρια από τότε έπαιζαν και το γνωστό παιχνίδι με βωλους. Τα ίδια παρατηρούμε και σε άλλους πολιτισμούς. Ευρήματα από τους αρχαίους πολιτισμούς της Μεσοποταμιας, της αρχαίας Αιγύπτου αλλά και της Ρώμης δείχνουν παρόμοιο pattern.
Τα ίδια ακριβώς συμβαίνουν και στον σύγχρονο κόσμο.
Από άκρη σε άκρη της γης ακόμα σε απομονωμένους πολιτισμούς το παιδικό παιχνίδι έχει συγκεκριμένο πλαίσιο για τα αγόρια και τα κορίτσια
Ενώ δεν υπάρχουν στεγανά, δηλαδή μπορεί κορίτσια να παίζουν με αγόρια και αντίστροφα, αυτό είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Παρολη την σημαντικοτητα του παιχνιδιού η αλήθεια είναι ότι το παιδικό παιχνίδι έχει μελετηθεί λίγο. Ας δούμε μερικές από αυτές.
Το 1981 ο DiPietro και το 2011 ο Lafreniere οδηγούνται στο ίδιο συμπέρασμα ‘Όταν τα παιδιά αφεθουν ελεύθερα να παίξουν, τότε τα αγόρια συνήθως μπλέκονται σε ένα ακούραστο roughhousing δηλαδή ψευτοπλάκωμα. Η αυξημένη κινητικότητα των αγοριών έχει αποδειχθεί και με πειράματα όπου χρησιμοποιήθηκαν μετρητές επιτάχυνσης και βημάτων.
Αντίθετα τα κορίτσια προτιμούν να δομουν το παιχνίδι τους πάνω σε μια ιστορία που έχει σχέση με την καθημερινή ζωή.
Εύκολα μπορεί να το δει κανείς αυτό σε ένα παιδικό πάρτυ. Τα αγόρια με το κορίτσια χωρίζονται από μόνα τους.
Η οποιαδήποτε προτροπή από τους γονείς να παίξουν τα φύλα μαζί και όχι χωριστά θα στεφθεί από απόλυτη αποτυχία.
Τα παιδιά ΣΕ ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ φτιάχνουν από μόνα τους δύο διαφορετικούς κόσμους παιχνιδιών. Ένα για τα αγόρια και ένα για τα κορίτσια. Μπορεί να συμμετέχει κάποιο παιδί από το ένα φύλο σε αυτό αλλά αυτό είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Τα αγόρια πέρα από διαφορετική επιλογή παιχνιδιών θα παίξουν και διαφορετικά. Το ίδιο παιχνίδι μπορεί να χρησιμοποιηθεί τελείως διαφορετικά. Το κορίτσια αποφεύγουν τη σωματική επαφή και συνήθως παίζουν φτιάχνοντας μια ιστορία. Πολύ σύνηθες για κορίτσια να αναπαράγουν τη σχολική τάξη όπου παίρνουν το ρόλο δασκάλας ή μητέρας και πολύ συχνά μαλώνουν τα αγόρια για το άτακτο παιχνίδι τους.
Άτιμη Πατριαρχια που επιβάλλει στα κορίτσια να μαλώνουν τα αγόρια ακόμα και στο παιχνίδι
Το 2018 η Brenda Todd και οι συνεργάτες μετά τη μελέτη 787 αγοριών και 813 κοριτσιών οδηγούνται στο εξής συμπέρασμα
“Παρά τη μεθοδολογικη ποικιλομορφια και τις διαφορές στα παιχνίδια και τις ηλικίες Η ΣΥΝΈΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΎΡΕΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΧΝΊΔΙΑ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΦΎΛΩΝ ΕΊΝΑΙ ΣΤΑΘΕΡΉ ΥΠΟΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΣ ΌΤΙ ΠΙΘΑΝΌΤΑΤΑ ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ ΜΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΉ ΑΠΑΡΧΉ”
Σε άλλα πειράματα σε παιδιά ηλικίας ενός έτους είδαν ότι τα αγόρια παρατηρούσαν πολύ περισσότερο βίντεο με κινούμενα αυτοκίνητα και όχι με ομιλούντα πρόσωπα ενώ τα κορίτσια ακριβώς το αντίθετο.
Το πείραμα επαναληφθηκε ακόμα και σε νεογνά μιας ημέρας όπου τους επέδειξαν είτε ένα χρωματιστό αντικείμενο είτε ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Τα αγόρια προτίμησαν να παρακολουθήσουν το αντικείμενο ενώ τα κορίτσια το πρόσωπο.
Το ίδιο πείραμα έγινε και στους 18 μήνες ζωής. Τα αγόρια σε εικόνες προτιμούσαν τα αυτοκίνητα ενώ τα κορίτσια τις κούκλες.
Σε όλες τις ηλικίες τα αγόρια ενδιαφέρονται σταθερά περισσότερο για τα αντικείμενα παρά για τα πρόσωπα και τα κορίτσια ανάποδα. Πιθανότατα γι αυτόν ακριβώς τον λόγο μια κούκλα τα αγόρια σύντομα θα την διαλύσουν για να δουν τι έχει μέσα αλλά τα κορίτσια θα την χρησιμοποιήσουν ως άνθρωπο σε παιχνίδι ρόλων.
Το απίστευτο όμως είναι ότι οι διαφορές αυτές επεκτεινονται και πέρα από τον άνθρωπο και υφίστανται ακριβώς οι ίδιες σε όλα τα πρωτεύοντα.
Και εκεί τα αρσενικά παίζουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με πολύ περισσότερη κινητικότητα και σωματική επαφή ενώ τα θηλυκά προσποιούνται ρόλους μητέρας. Αν τους δοθούν ανθρώπινα παιχνίδια οι αρσενικοί χιμπατζηδες θα προτιμήσουν να παίξουν με πλαστικά φορτηγά ενώ οι θηλυκοί με κούκλες. Μάλιστα έχει παρατηρηθεί σε ζωολογικούς κήπους οι μικροί θηλυκοί να κουβαλούν πάνω τους τις κούκλες όπως οι μητέρες τους τα μικρά τους, ενώ στην άγρια ζωή έχει παρατηρηθεί να το κάνουν αυτό με μικρούς βράχους.
Η εισβολή της βιολογίας σε αυτό είναι τόσο ισχυρή που το βλέπουμε σε όλα τα θηλαστικά. Τα θηλυκά σκυλιά όταν είναι έγκυος ή και σε ψευδοκύηση, συγκεντρωνουν γύρω τους τα κουκλάκια και πολύ συχνά τους κάνουν grooming.
Η προτίμηση για τις κούκλες στα θηλυκά ζώα και η μίμηση της μητρικής περιποίησης πάει ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΧΡΌΝΙΑ ΠΙΣΩ στις απαρχές των θηλαστικών.
Για έξι μήνες οι ερευνητές Carol Martin και Richard Fabes το 2001 μελέτησαν το τυχαίο παιχνίδι εξήντα ενός παιδιών ηλικίας 4 ετών και κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα. ” Όσο πιο πολύ τα τα αγόρια έπαιζαν με άλλα αγόρια τόσο πιο θετικά συναισθήματα εξέφραζαν όσο περνούσε ο καιρός. Έτσι παρόλο που το αγορίστικο παιχνίδι είναι σκληρό και τείνει να γίνεται κυριαρχικό τα αγόρια φαίνεται να το βρίσκουν εξαιρετικά ενδιαφέρον και συναρπαστικό “
” Η ιδέα ότι τα παιδιά πρέπει να οδηγηθούν στο παιχνίδι και ότι πρέπει να τους δώσουμε ειδικά παιχνίδια ανάλογα με το φύλο τους για να τους κάνουμε πιο άντρες ή πιο γυναίκες είναι λάθος. Από την άλλη το να τους δώσουμε παιχνίδια του άλλου φύλου δεν θα τους μεταμορφώσει σε πεφωτισμένους φιλελεύθερους. Και οι δύο απόψεις είναι αλαζονικες “μας λέει ο Βιολόγος Frans De Waal.
Και το παιχνίδι συνεπώς έχει βαθιές βιολογικές ρίζες.
Δεν θα γίνει το αγόρι σας κακός πατέρας επειδή πήρε ένα ραβδί και το έκανε όπλο αλλά και ούτε το κορίτσι σας δέσμιο της Πατριαρχιας επειδή παίζει με τις κούκλες της και μιμείται τη μητέρα.
Αντισταθείτε και στα στερεότυπα αλλά και στις δήθεν νεωτερίστικες – αφυπνισμένες ανησυχίες.
Γυναίκες και άντρες, ΕΊΜΑΣΤΕ ΊΣΟΙ. ΌΧΙ ΊΔΙΟΙ.
