Πασκάλ Μπρυκνέρ: «Ο Τραμπ ή θρίαμβος της αλητείας»

379

13 Νοεμβρίου 2024, Le Figaro

Οι ακρότητες του νέου Αμερικανού προέδρου δεν είναι απλά ολισθήματα, αλλά μέρος μιας συνειδητής στρατηγικής, εξηγεί ο φιλόσοφος. Στόχος αυτής της στρατηγικής: να υποβάλει στους υποστηρικτές του την ιδέα ότι έχουν τη δυνατότητα να απελευθερωθούν από όλα τα ταμπού που ρυθμίζουν τη συλλογική ζωή των ανθρώπων.

Σε μια διάλεξη που είχε δώσει στη Βιέννη, το 1937, ο Ρόμπερτ Μουζίλ εξηγούσε ότι οι καλλιτέχνες και οι συγγραφείς, σε αντίθεση με τους καθημερινούς ανθρώπους, έχουν το δικαίωμα να είναι ηλίθιοι με όλη τους την αφέλεια. Μπορούν να προβάλλουν τον ναρκισσισμό τους με τη μορφή μεγαλειωδών ανοησιών που γίνονται αποδεκτές ως αποκαλύψεις. Αν και υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδήγησαν σε αυτήν, συμπεριλαμβανομένης και της αδυναμίας της αντιπάλου του Κάμαλα Χάρις, η θριαμβευτική εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη χυδαία ρητορική του. Έχοντας προσαχθεί στη δικαιοσύνη, για τεσσάρων ειδών κατηγορίες, καταδικασμένος για τριάντα τέσσερα αδικήματα παραποίησης λογιστικών εγγράφων, ύποπτος για υποκίνηση απόπειρας πραξικοπήματος στις 21 Ιανουαρίου 2021, επιτρέπει στον εαυτό του να προσβάλλει ατιμωρητί τους αντιπάλους του.

Στις 19 Οκτωβρίου, σε μια συγκέντρωση στο Latrobe της Πενσυλβάνιας, είπε:  «Είσαι μια σκατένια αντιπρόεδρος, η χειρότερη αντιπρόεδρος που υπήρξε ποτέ, Κάμαλα, απολύεσαι. Ξεκουμπίσου!». Αυτή η ευγλωττία του μεσαίου δακτύλου περιλαμβάνει προφανείς σεξουαλικές και σκατολογικές συνδηλώσεις. Περισσότερο κι από τον Μπερλουσκόνι ή τον Βίκτορ Όρμπαν, ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να ποδοπατά όλους τους κανόνες ευπρέπειας και ευγένειας. Σε αυτό το ζήτημα τον έχει νικήσει μόνο ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο μεγάλος του φίλος, ο οποίος υποσχέθηκε να πάει να σκοτώσει Τσετσένους τρομοκράτες κυνηγώντας τους μέχρι στους καμπινέδες. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα αφήσει να εννοηθεί πως η Κάμαλα Χάρις βοηθήθηκε στην προώθηση της καριέρας της χάρη στην οικεία σχέση της με τον πρώην δήμαρχο του Σαν Φρανσίσκο, Γουίλι Μπράουν, αναδημοσιεύοντας μάλιστα ένα βίντεο που υπονοεί ότι η Δημοκρατική αντιπρόεδρος πέρασε μέρος της ζωής της γονατιστή, κάνοντας στοματικό σεξ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Κάμαλα Χάρις είναι μια « αποτυχημένη που έχει λιγότερη ενέργεια και από ένα κουνέλι».

Λίγο νωρίτερα, είχε χαρακτηρίσει την αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών ως «παλαβή», «αργόσχολη» και «πραγματικό απόβρασμα». Είχε αποκαλέσει την Αφρική και την Αϊτή «shithole countries», δηλαδή χώρες-καμπινέδες. Σε ένα παλιό βίντεο, που ανασύρθηκε ένα μήνα πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2016, καυχιόταν ότι χρησιμοποιεί τη μεγάλη φήμη του για να «αρπάζει (τις γυναίκες) από το μουνί». Και πάντα του άρεσε να αποκαλεί τους αντιπάλους του με εξευτελιστικά ονόματα, από το «η Χίλαρι το κάθαρμα», για τη Χίλαρι Κλίντον, μέχρι το «Αλογομούρα» για τη Στόρμι Ντάνιελς, την πρώην ηθοποιό πορνογραφικών ταινιών που οδήγησε στην ποινική καταδίκη του στη Νέα Υόρκη, χωρίς να ξεχνάμε τη λέξη «λεχρίτης» για τον πρώην επικεφαλής του FBI, Τζέιμς Κόμεϊ. Αυτά τα αίσχη δεν είναι απλά ολισθήματα, αλλά μέρος μιας σκόπιμης στρατηγικής: να υποβάλει στους υποστηρικτές του την ιδέα ότι μπορούν να απελευθερωθούν από όλα τα ταμπού που διέπουν τη συλλογική ζωή των ανθρώπων.

Καραγκιοζιλίκια και νερονικές εξάρσεις

Πράγματι, η έξαρση του γουοκισμού στα πανεπιστήμια αφενός και οι τρομακτικές ανοησίες του Τραμπ από την άλλη ευνόησαν τη βίαιη εισβολή του τραμπισμού. Αλλά το αντίθετο της πολιτικής ορθότητας δεν μπορεί να είναι η πολιτική αθλιότητα. Δεν θα αρχίσουμε να προσβάλλουμε ο ένας τον άλλον στην καθημερινή ζωή για να αποδείξουμε την ελευθερία της γνώμης μας. Το γεγονός ότι πρέπει να συγκρατούμαστε στις κρίσεις που κάνουμε για τους κοντινούς μας ανθρώπους ή για τους αντιπάλους μας δεν είναι απλώς θέμα λογοκρισίας, αλλά είναι η ελάχιστη ευγένεια που οφείλουμε ο ένας στον άλλον στις πολιτισμένες κοινωνίες. Αν ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εκλεγεί δύο φορές πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτό οφείλεται στο αναμφισβήτητο ταλέντο του ως σόουμαν, αλλά και στα αχαλίνωτα χλευαστικά σχόλιά του για τους Μεξικανούς, τους Αϊτινούς, τους μετανάστες και όποιον άλλον έμπαινε εμπόδιο στα σχέδιά του.

Αυτός ο καραγκιόζης, ο νερονικός ρήτορας, υπερασπιστής ενός απομονωτικού και ειρηνιστικού δόγματος, μεγάλος σκεπτικιστής της κλιματικής αλλαγής και θαυμαστής των τραμπούκων αυτού του κόσμου, του Πούτιν, του Σι Τζινπίνγκ, του Κιμ Γιονγκ Ουν, αντικατέστησε την ευγένεια, που απαιτείται σε μια δημοκρατία, με παρορμητικά ξεσπάσματα, προσβολές που χρησιμοποιούνται ως επιχειρήματα, προσωπικές επιθέσεις, απειλές θανάτου κατά αντιπάλων ή προδοτών του κόμματός του –η Λιζ Τσέινι απειλείται με εκτελεστικό απόσπασμα–, εκκλήσεις για βασανιστήρια στον στρατό, για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου – εν ολίγοις, μια ρητορική μαφιόζου, και όχι πολιτικού.

Οι Αμερικανοί δεν εξέλεξαν έναν νέο Χίτλερ στον Λευκό Οίκο, αλλά έναν νέο τρελαμένο Νονό που είναι ικανός να μαχαιρώσει πισώπλατα τους φίλους του, μια σφαίρα μαινόμενης ενέργειας που αναποδογυρίζει το τραπέζι και ποδοπατά όλες τις αρχές. Και όλα αυτά προς τέρψη των «ακολούθων» του. Σύντομα θα μάθουμε αν αυτές οι λεκτικές υπερβολές, που εκστομίζονται στο όνομα του Θεού, θα έχουν συνέπειες ή όχι. Στην περίπτωση της εκκαθάρισης των «εσωτερικών εχθρών», που έχει υποσχεθεί, θα μπορούσαν να επηρεάσουν όχι μόνο τους «αριστερούς» και τους αντιπάλους του Δημοκρατικούς, αλλά και τους ίδιους τους υποστηρικτές του Τραμπ, αν αποδειχθούν πολύ χλιαροί και περιληφθούν στην κατηγορία των «αποβρασμάτων».

Ο Τραμπ χρησιμοποιεί αδιακρίτως τη γλώσσα των επιχειρήσεων και του υποκόσμου, λες και η λεκτική βία θα μπορούσε να επιταχύνει την οικονομική επιτυχία. Υποστηριζόμενος από την ψήφο του λαού και κάτοχος όλων των εξουσιών, γοητεύει επειδή έχει απελευθερωθεί από όλες τις απαγορεύσεις. Είναι η Αυτού Μεγαλειότης, ο γέρο-μπέμπης, τα καπρίτσια του οποίου έχουν ισχύ νόμου και ο οποίος, αν χρειαστεί, θα επιβάλει τον τρόμο προκειμένου να ικανοποιήσει την εκδικητική του διάθεση και το Εγώ του.

Ο δούρειος ίππος τους

Φυσικά, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια ευχάριστη έκπληξη. Ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να μας απογοητεύσει με καλό τρόπο, όπως λένε οι Ελβετοί: να αναγκάσει τον Πούτιν να αποσύρει τα στρατεύματά του από το Ντονμπάς και την Κριμαία. Να αγκαλιάσει το ΝΑΤΟ και να εντάξει την Ουκρανία σε αυτό. Να εργαστεί για την ανατροπή του καθεστώτος των μουλάδων, να επισπεύσει την απελευθέρωση των ομήρων στη Γάζα, να αφοπλίσει τη Χαμάς, και παράλληλα να υποσχεθεί στους Παλαιστίνιους ότι θα ξαναχτίσει εκεί μια ευημερούσα περιοχή, ένα νέο Μονακό, όπως το έθεσε ο ίδιος. Αλλά τα εκλογικά παραμύθια διαρκούν μόνο όσο μια προεκλογική εκστρατεία. Μια κινεζική παροιμία λέει ότι το ψάρι σαπίζει πάντα από το κεφάλι.

Σε αυτές τις εκλογές, πραγματικοί νικητές είναι η Μόσχα, το Πεκίνο και η Τεχεράνη. Και ο μεγάλος χαμένος είναι η γηραιά Ευρώπη. Οι Κινέζοι, οι Ρώσοι και οι Ιρανοί μπορούν να τρίβουν τα χέρια τους. Ο δούρειος ίππος τους βρίσκεται στην εξουσία. Μπορεί να ωρύεται, να παραληρεί και να απειλεί, αλλά δεν πρόκειται να κάνει τίποτα, και μάλιστα πόλεμο. Ας μην ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση Τραμπ απελευθέρωσε χιλιάδες φυλακισμένους Ταλιμπάν το 2020, μετά τις συμφωνίες της Ντόχα. Αν ήμουν στη θέση του Βενιαμίν Νετανιάχου, θα ήμουν επιφυλακτικός ως προς την «άνευ όρων» υποστήριξη του νέου προέδρου προς το Ισραήλ. Αυτό προμηνύει μάλλον μια ανοιχτή υποχώρηση ή μια ειρήνη που θα επιβληθεί με την Τεχεράνη και τη Χεζμπολάχ. Ίσως πρόκειται για την πολλοστή πανουργία της ιστορίας: οι εχθροί της δυτικής δημοκρατίας έχουν πλέον τον χρήσιμο ηλίθιό τους στον Λευκό Οίκο.