Ο Marc Andreessen, συγγραφέας του «Μανιφέστου του Τεχνο-Οπτιμισμού»
«Η τεχνολογία είναι η κορωνίδα της ανθρώπινης φιλοδοξίας»
του Lucas Mediavilla από το Άρδην τ. 132
Για τους «επιταχυντικούς» επενδυτές, επιχειρηματίες και εργαζόμενους στον τομέα της τεχνολογίας, ο ρυθμός της καινοτομίας πρέπει να οδηγηθεί στα άκρα. Περιφρονούν την αρχή της σύνεσης και κατακεραυνώνουν τους «αποαναπτυξιακούς».
Πρόκειται για ένα νέο δόγμα που μοιάζει με θρησκεία. Στο Σαν Φρανσίσκο, οι πιστοί του συναντώνται τακτικά στο AGI House, μια βίλα 68 εκατομμυρίων δολαρίων στο πολυτελές προάστιο του Χίλσμπορο, στα μισά του δρόμου μεταξύ των κεντρικών γραφείων της Google και της OpenAI. Στο διαδίκτυο, αναγνωρίζονται μεταξύ τους από τις λέξεις «e/acc» (που σημαίνει «αποτελεσματικοί επιταχυντικοί») οι οποίες κοσμούν τα βιογραφικά τους ή τα tweets τους. Μια θρησκεία με τους δικούς της κανόνες: ένα μανιφέστο που δημοσιεύτηκε στις 16 Οκτωβρίου 2023 από τον Marc Andreessen, τον αυτοαποκαλούμενο προφήτη αυτής της νέας υποκουλτούρας που συγκλονίζει την αμερικανική τεχνολογία: «techno optimism», επίσης γνωστό ως «accelerationism».
«Η τεχνολογία είναι η δόξα της ανθρώπινης φιλοδοξίας και των επιτευγμάτων της ανθρωπότητας, η αιχμή του δόρατος της προόδου και της πραγμάτωσης των δυνατοτήτων μας. (…) Ήρθε η ώρα, για άλλη μια φορά, να υψώσουμε τη σημαία της τεχνολογίας». Δηλώσεις με μεσσιανικό χαρακτήρα και δυναμική γι’ αυτή την τάση που συνεχίζει να διογκώνεται, στον απόηχο της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης, τον Νοέμβριο του 2022, με την άφιξη του ChatGPT. Ο αγγελιοφόρος Andreessen είναι πεπεισμένος ότι ο ρυθμός της καινοτομίας πρέπει να φτάσει στα άκρα, όποιο κι αν είναι το κόστος.
Ο επενδυτής είναι ελάχιστα γνωστός στην εδώ πλευρά του Ατλαντικού, εκτός από τους ψηφιακούς κύκλους, για ένα από τα διάσημα γνωμικά του: «Το λογισμικό καταβροχθίζει τον κόσμο». Παρ’ όλα αυτά, παραμένει μια εξαιρετικά σεβαστή προσωπικότητα στη δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Ιδρυτής του Netscape, μιας από τις πρώτες μηχανές περιήγησης στο διαδίκτυο που πωλήθηκε στην AOL στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Είναι, μαζί με τον συνέταιρό του Ben Horowitz, ένας από τους πιο γνωστούς χρηματοδότες επιχειρηματικών επενδύσεων υψηλού κινδύνου (VC) στην Κοιλάδα.
Οσμίστηκε την άνοδο εταιρειών όπως η Airbnb, το Facebook, το Twitter και το Skype, όταν αυτές ήταν απλώς νεοσύστατες επιχειρήσεις. Αλλά, η συμβολή του στο οικοσύστημα δεν σταματά εκεί. «Ο Marc Andreessen είναι ένας τύπος διανοούμενου που είναι χαρακτηριστικός του καλιφορνέζικου οικοσυστήματος και δεν συναντάται πουθενά αλλού: είναι μηχανικός, επιχειρηματίας, δισεκατομμυριούχος και επενδυτής, αλλά ασχολείται επίσης με τη δημόσια ζωή και τις ιδέες», λέει ο Olivier Alexandre, ερευνητής στο CNRS και συγγραφέας του βιβλίου, La Tech. Quand la Silicon Valley refait le monde, εκδ. Seuil (Όταν η Silicon Valley αναδιαμορφώνει τον κόσμο). Εχθροί του, το κίνημα της αποανάπτυξης και οι υποστηρικτές της αρχής της μετριοπάθειας….
Το «Μανιφέστο του Τεχνο-Οπτιμισμού», που δημοσιεύθηκε το περασμένο φθινόπωρο, είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Σε αυτή τη ρητορική των 5.000 λέξεων, ο Marc Andreessen παραθέτει ένα πλήθος αφορισμών για τη δύναμη της τεχνολογίας, την καθαρή και τέλεια αγορά, την απεριόριστη ενέργεια, τον νόμο της επιταχυνόμενης απόδοσης και της απεριόριστης προόδου, καθώς και τη σημασία της ανεξέλεγκτης καινοτομίας. Όλα αυτά, διανθισμένα με αναφορές σε οικονομολόγους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι φιλελεύθεροι, και επιτακτικούς ισχυρισμούς όπως: «Δώστε μας ένα πραγματικό πρόβλημα και μπορούμε να εφεύρουμε μια τεχνολογία που θα το λύσει».
«Αυτό το μανιφέστο απέχει πολύ από μια επιστημονική παρουσίαση. Έχει μια ελαφρώς αφελή αίσθηση Δον Κιχώτη, με πολλά από τα αναθέματα που χρησιμοποιούνται ευρέως στη Silicon Valley», υπογραμμίζει ο Georges Nahon, πρώην επικεφαλής ενός υποκαταστήματος της Orange που είχε την έδρα του στο Σαν Φρανσίσκο. Για τον Olivier Alexandre, όλα τα αξιώματα που θεωρητικοποιήθηκαν στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, στα μέσα του περασμένου αιώνα, είναι ακόμα εκεί. «Υπάρχει η αποκλειστικά θετική επίδραση της τεχνολογίας, ο κοινωνικός δαρβινισμός, η κατάκτηση νέων συνόρων, όπως η δημιουργία της υπερ-νοημοσύνης… Είναι σαν κάποιος να είχε ζητήσει από το ChatGPT: “Γράψε μου ποια είναι η ιδεολογία της Silicon Valley”», ειρωνεύεται ο εμπειρογνώμονας.
Ο ερευνητής επισημαίνει ωστόσο ότι δεν υπάρχει τίποτα το αφελές στις φιλοσοφικές προεκτάσεις του μανιφέστου. Μπορούν να ανιχνευθούν σε σχολές σκέψης στα βρετανικά πανεπιστήμια και σε αμφιλεγόμενους ερευνητές όπως ο Nick Land. «Είναι ο στοχαστής πίσω από τον επιταχυντισμό, ένα κίνημα που υποστηρίζει ότι ο καπιταλισμός και η άνοδος της τεχνολογίας πρέπει να επιταχυνθούν. Σύμφωνα με αυτό το κίνημα, η ελευθερία και η ισότητα δεν μπορούν να συνυπάρξουν σε μια κοινωνία. Η τελευταία είναι ελευθεριοκτόνος, εμποδίζοντας την ανθρώπινη σκέψη και ανάπτυξη», αναλύει ο Olivier Alexandre. Ο φιλόσοφος θεωρείται ένας από τους πατέρες της Neoreaction (ή NRX, ή Dark Light), [Νεοαντίδραση ή Σκοτεινός Διαφωτισμός], ενός αμερικανικού ακροδεξιού πολιτικού κινήματος, στο οποίο φέρονται να βρίσκονται κοντά ορισμένες προσωπικότητες της Silicon Valley, όπως ο Τζο Λόντσαλ και ο Πίτερ Θιλ, καθώς και πολιτικοί όπως ο Στιβ Μπάνον, ακόμη και ο Τζέι Ντι Βανς (υποψήφιος αντιπρόεδρος του Ντόναλντ Τραμπ).
Οι «τεχνο-αισιόδοξοι» έχουν προφανώς τους αντιπάλους τους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται, χωρίς ιδιαίτερη σειρά, οι υποστηρικτές της «αποανάπτυξης» ή των «ορίων της ανάπτυξης» και όσοι προωθούν αξίες και αρχές όπως οι «στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης», οι ετικέτες «ESG», η «αρχή της πρόληψης» και η «τεχνολογική ηθική». Στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, οι υποστηρικτές του μανιφέστου e/acc χλευάζουν τους αντιπάλους τους, χαρακτηρίζοντάς τους «καταστροφολόγους» ή «decels». Οι τελευταίοι βλέπουν την τεχνολογία μόνο μέσα από το πρίσμα του εγγενούς κινδύνου που ενέχει για την κοινωνία και την ανάγκη ρύθμισης των αρνητικών πτυχών της, οι οποίες θα επιβραδύνουν την πορεία της προόδου.
Μια έκκληση υπέρ της καινοτομίας
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το μανιφέστο έγινε πάντως δεκτό με σκεπτικισμό, με πολλούς παρατηρητές, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων στη Silicon Valley, να δείχνουν με το δάχτυλο τον μανιχαϊσμό του, την ύβρη του Marc Andreessen και την έλλειψη προοπτικής σε ορισμένες από τις θέσεις του, ιδίως όσον αφορά τον κοινωνικό αντίκτυπό τους. Κορυφαίες προσωπικότητες του κλάδου, όπως ο Sundar Pichai (Google), ο Satya Nadella (Microsoft), ο Tim Cook (Apple), ο Jeff Bezos (Amazon), ο Jensen Huang (Nvidia) και ο Sam Altman (OpenAI) φροντίζουν να κρατούν αποστάσεις από αυτές τις θεωρίες. «Το δυτικό μας αντανακλαστικό είναι να πούμε ότι τίποτα από αυτά δεν είναι πολύ στέρεο από άποψη ιδεών. Αλλά άνθρωποι όπως ο Andreessen έχουν μια σημαντική αύρα, επειδή καταλαμβάνουν έναν τομέα που έχει παραμεληθεί, δηλαδή το μέλλον και τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνολογίες το επηρεάζουν», προειδοποιεί ο Olivier Alexandre.
Ως οξυδερκής επενδυτής, ο Marc Andreessen έχει κάθε συμφέρον να καλλιεργήσει αυτό το εξαιρετικά αισιόδοξο όραμα για την τεχνολογία. «Οι ριψοκίνδυνοι κεφαλαιούχοι όπως αυτός πρέπει να τροφοδοτούν συνεχώς το αφήγημά τους», λέει ο Georges Nahon. Πρέπει να δημιουργείς μαγεία και την ψευδαίσθηση ότι θα λειτουργήσει, προκειμένου να προσελκύσεις την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και τα χρήματα. Σύμφωνα με τον εν λόγω εμπειρογνώμονα, οι κεφαλαιούχοι επιχειρηματικού κινδύνου, όπως ο Marc Andreessen, δεν είδαν το σημερινό κύμα της τεχνητής νοημοσύνης να έρχεται. «Είχαν επικεντρωθεί στον μετακόσμο (metaverse), ή στα κρυπτονομίσματα. Τώρα κάνουν θόρυβο και προσπαθούν να κρατηθούν στα παρακλάδια», λέει. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το Pitchbook, περίπου το 80% των επενδύσεων σε επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων υψηλού ρίσκου στη γενεσιουργό ΤΝ, το 2023, θα γίνει από εταιρείες ή χρηματοδοτικά οχήματα που ανήκουν σε εταιρείες (εταιρικά κεφάλαια), εις βάρος των παραδοσιακών εταιρειών υψηλού ρίσκου.
Αυτή η επίκληση υπέρ της καινοτομίας απευθύνεται και στην Ουάσινγκτον. Η προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει δείξει πολύ μεγαλύτερη προσοχή σε θέματα ρύθμισης της τεχνολογίας. Ένα από τα μέτρα που αναφέρονται τακτικά από τους Δημοκρατικούς αφορά τη φορολόγηση των παράλληλων κεφαλαιακών κερδών. Αυτό θα ήταν καταστροφικό για το οικοσύστημα των εταιρειών υψηλού ρίσκου. Στην πραγματικότητα, ο Mark Andreessen και οι υποστηρικτές του, πίσω από το φουτουριστικό και φιλοσοφικό κήρυγμά τους, υποκρύπτουν σαφείς πολιτικές επιδιώξεις: να κλείσουν τις όποιες κανονιστικές πύλες.
πηγή: Figaro
24 Αυγούστου 2024
