της Γιάννα Τίχονεν
Η δημιουργία του Δουκάτου της Φινλανδίας στις αρχές του 19ου αιώνα σήμανε το τέλος των αιώνιων πολέμων μεταξύ της Ρωσικής και Σουηδικής αυτοκρατορίας στην καρέλικη γη. Η λήξη των πολέμων είχε ως αποτέλεσμα η ρωσική εξουσία να χάσει κάθε ενδιαφέρον για εκείνη την περιοχή. Τον 19ο αιώνα η Καρελία αφέθηκε στην μοίρα της και μαζί με την γη ξεχάστηκε και ο λαός.
Δυτικά της Καρελίας, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Με την ανάπτυξη της φινλανδικού εθνικού αισθήματος γεννήθηκε το πνευματικό κίνημα του “Καρελιανισμού”. Οι Φινλανδοί έστρεψαν την προσοχή τους προς την Καρελία, πιστεύοντας ότι ο ανέγγιχτος από τον εκσυγχρονισμό καρέλικος πολιτισμός θα τους βοηθούσε να έρθουν πιο κοντά με τις φιννικές τους ρίζες. Ο καρέλικος πολιτισμός αποτέλεσε πηγή σοφίας και έμπνευσης για τους Φινλανδούς συγγραφείς και καλλιτέχνες, οι οποίοι συχνά επισκέπτονταν την Βιένα Καρελία για να καταγράψουν τις αρχαίες σοφίες και ιστορίες.
Η Φινλανδία, με την σειρά της, προσέφερε στους Καρέλους δυνατότητες που η Ρωσία απαγόρευε. Πολλοί Καρέλοι μετανάστευσαν εκεί για να χτίσουν μια καλύτερη ζωή. Η σχέση μεταξύ Καρελίας και Φινλανδίας άνθιζε.
Οι ευκαιρίες που προσέφερε η Φινλανδία στους Καρέλους οδήγησαν στην δημιουργία της καρέλικης διανοούμενης τάξης, η οποία διέθετε πλέον τα μέσα να προσφέρει στον λαό όσα η ρωσική αυτοκρατορία αρνούνταν: σωστή εκπαίδευση, καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, και ευκαιρίες για πρόοδο. Το 1906, Καρέλοι διανοούμενοι, σε συνεργασία με Φινλανδούς, ίδρυσαν τον “Σύλλογο των Καρέλων της Βιένα”, με σκοπό την ανάπτυξη του πνευματικού και οικονομικού τομέα της Καρελίας. Ο Σύλλογος οργάνωνε και χρηματοδοτούσε την εκπαίδευση του λαού στην καρέλικη γλώσσα μέσω κινητών σχολείων που ταξίδευαν από χωριό σε χωρίο, προσφέροντας δωρεάν μόρφωση στους κατοίκους. Επίσης, προωθούσε τη δημιουργία αναγνωστηρίων, την έκδοση βιβλίων και περιοδικών στην μητρική γλώσσα των Καρέλων. Χάρη στην σκληρή δουλεία του Συλλόγου, το Καρέλικο Πνεύμα αναζωπυρώθηκε.
Ωστόσο, οι ρωσικές αρχές εξέλαβαν την πνευματική αναγέννηση των Καρελών ως απειλή στην ηγεμονία τους και κατέβαλαν κάθε προσπάθεια για να ανακάμψουν την διάδοση του Καρελιανισμού. Οι ρωσικές εκκλησιαστικές αρχές εναντιώθηκαν στην χρήση της καρέλικης γλώσσας στις λειτουργίες και απαίτησαν την επιστροφή στην ρωσική, φοβούμενες απώλεια της πνευματικής επιρροής τους. Οι τσαρικές αρχές έκλειναν σχολεία και αναγνωστήρια, και απαγόρευαν τη διδασκαλία της καρέλικης γλώσσας στα σχολεία. Η Καρελία άρχισε να βυθίζεται στην ρωσοποίηση.
Παρά τις δυσκολίες, οι Καρέλοι πολιτιστικοί και πολιτικοί ακτιβιστές δεν κλονίστηκαν. Ακλόνητοι συνέχισαν να διεκδικούν μεγαλύτερη αυτοδιοίκηση στην πατρογονική τους γη. Η επιμονή τους αντιμετωπίστηκε με διωγμούς και συλλήψεις – μία τακτική που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Όσοι κατάφεραν να διαφύγουν, κατέφυγαν στην Φινλανδία, με σκοπό να συνεχίσουν το έργο τους από εκεί και να επιστρέψουν όταν οι συνθήκες θα ήταν πιο ευνοϊκές.
Οι ευνοϊκές συνθήκες δεν άργησαν να έρθουν. Με την πτώση της ρωσικής αυτοκρατορίας το 1917, οι πολιτικοί ηγέτες της Καρελίας επέστρεψαν στην πατρίδα και διέδωσαν το μήνυμα της ελευθερίας. Ολόκληρη η Καρελία ξεσηκώθηκε και, με την Φινλανδία στο πλευρό της, άρχισε να αγωνίζεται για την ανεξαρτησία της. Ύστερα από σκληρό αγώνα και για πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία η Καρελία απέκτησε κρατική υπόσταση. Η “Δημοκρατίας της Ούχτουα”, το αυτόνομο καρέλικο κράτος, αναγνωρίστηκε όχι μόνο από τους ίδιους τους Καρέλους, αλλά και από την Φινλανδία και την Εσθονία.
Δυστυχώς, ο υπόλοιπος κόσμος δεν είχε την ίδια κατανόηση για το αίτημα των Καρέλων για ανεξαρτησία. Αυτή τη στάση εκμεταλλεύτηκε η Ρωσία – ή όπως είχε πλέον αυτοαποκαλεστεί “Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδία Σοσιαλιστική Δημοκρατία” – και κατέβαλε κάθε προσπάθεια για να κρατήσει την Καρελία υπό τον έλεγχο της.
Το 1920, με την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης του Τάρτου μεταξύ της Φινλανδίας και της ΡΣΟΣΔ, η Καρελία υποχρεώθηκε να παραμείνει κομμάτι της νεορωσικής αυτοκρατορίας. Οι υποσχέσεις για πολιτική, πολιτισμική και οικονομική αυτονομία άρχισαν να αθετούνται πριν καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι. Αντί να παραδοθεί η διοίκηση στους Καρέλους, η Μόσχα δημιούργησε την “Καρέλικη Εργατική Κουμούνα” με μπολσεβίκικη ηγεσία, επιβάλλοντας τον έλεγχο στην περιοχή. Όσοι αντιστέκονταν στα θελήματα της Μόσχας έχαναν την ελευθερία τους ή ακόμα και την ζωή τους.
Όμως το Καρέλικο Πνεύμα δεν κάμφθηκε. Την περίοδο 1921-1922 ξέσπασε η “Καρέλικη Εξέγερση”. Ένα χρόνο μετά τη Συνθήκης του Τάρτου και την δημιουργία της Κουμούνας, και αφού είχαν πλέον εξαντληθεί με την απάνθρωπη μεταχείριση των Ρώσων, οι Καρέλοι πήραν ξανά τα ηνία στα χέρια τους. Η θέληση για ανεξαρτησία έκαιγε τόσο δυνατά στις καρδιές των Καρέλων που σε λίγους μόνο μήνες κατάφεραν να εκδιώξουν τον καλύτερα οπλισμένο και αριθμητικά υπέρτερο Κόκκινο Στρατό. Στα τέλη του 1921, η Καρελία ήταν ένα ελεύθερο από ρωσική κατοχή κράτος.
Δυστυχώς, η καθυστέρηση της διεθνούς αναγνώρισης και η στρατιωτική υπεροχή των μπολσεβίκων έφεραν την πτώση της ελεύθερης Καρελίας το 1922. Κατά ρωσική παράδοση πλέον, ακολούθησαν διωγμοί, φυλακίσεις και εκτελέσεις όσων θεωρούνταν επικίνδυνοι για την εξουσία της Μόσχας. Η Καρελία βυθίστηκε στο πένθος.
Όμως το Καρέλικο Πνεύμα είναι πιο δυνατό από κάθε δυσκολία που η ρωσική κυβέρνηση, είτε σοβιετική είτε ομοσπονδιακή, δημιουργεί για τον Καρέλικο λαό. Η φλόγα που άναψε στις καρδιές των Καρέλων στις αρχές του 19ου αιώνα δεν έσβησε ποτέ. Έναν αιώνα αργότερα η θέληση για ελευθερία και ανεξαρτησία παραμένει δυνατή. Γενναίες Καρέλικες ψυχές συνεχίζουν και σήμερα – στην πατρίδα, στην διεθνή πολιτική σκηνή, στο μέτωπο του πολέμου – τον δύσκολο αγώνα, ώστε μια μέρα να αποκτήσουμε και εμείς μια Vapaa Karjala (μτφ. Ελεύθερη Καρελία).
Κείμενο φωτογραφίας
“Κάτω από την εξουσία των μπολσεβίκων, κάτω από τον ρωσικό ζυγό —
Η Καρελία ανήκει στους Καρελίους!
Πολλούς αιώνες πριν, η τσαρική κυβέρνηση της Ρωσίας κατέκτησε με τα όπλα την ελεύθερη γη της Καρελίας. Από τότε, ο καρελικός λαός έχει θέση δούλου μέσα στο ρωσικό κράτος. Για αιώνες, ο λαός της Καρελίας ήταν υποχρεωμένος να στέλνει τους καλύτερους γιους του στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους της Ρωσίας, να πολεμά για ξένα προς την Καρελία συμφέροντα και να υπομένει βαριά βάρη για χάρη της Ρωσίας.
Αλλά ποια ήταν η ανταμοιβή γι’ αυτό;
Δεν του επετράπη να κηρύττει τον λόγο του Θεού στη μητρική του γλώσσα, τα παιδιά του δεν διδάχθηκαν στη γλώσσα των προγόνων τους, και ποτέ δεν μπορούσαν να υποβάλουν αιτήματα στις αρχές στη δική τους γλώσσα. Κανείς δεν μερίμνησε για την ευημερία και την ευτυχία του.
Αντιθέτως, η ρωσική κυβέρνηση εξερεύνησε μεγάλο μέρος των ομοεθνών μας, μας εξανάγκασε να μάθουμε ρωσικά, και όποιος τολμούσε να υψώσει τη φωνή του υπέρ του καρελικού λαού, ριχνόταν από τις αρχές στις σκοτεινές τους φυλακές.”
Κείμενο από τον αγώνα των Καρέλων για ανεξαρτησία από τις αρχές του 20ου αιώνα.
