Η αποτυχία του Μπουένος Άιρες

του Κ. Γε­ώρ­μα

Πριν μι­λή­σου­με για τη διά­σκε­ψη του Μπουέ­νος Ά­ι­ρες, εί­ναι χρή­σι­μο να πού­με δυο λό­για το Πρω­τό­κολ­λο του Κυό­το. Το Δε­κέμ­βριο του 1997, στο Κυό­το της Ια­πω­νί­ας, οι η­γέ­τες του κό­σμου συμ­φώ­νη­σαν, για πρώ­τη φο­ρά, να δε­σμευ­τούν για τη μεί­ω­ση των εκ­πο­μπών των α­ε­ρί­ων του θερ­μο­κη­πί­ου, κα­τά 5,2%, το έ­τος 2010 σε σχέ­ση με τα ε­πί­πε­δα του 1990. Να το­νί­σου­με, ε­δώ, ό­τι αυ­τή η δέ­σμευ­ση α­φο­ρού­σε μό­νο τις βιο­μη­χα­νι­κά α­νε­πτυγ­μέ­νες χώ­ρες, α­φού αυ­τές εί­ναι οι κύ­ριες υ­πεύ­θυ­νες για το πρό­βλη­μα (δες Πί­να­κα 1).

Υ­πήρ­χαν, ό­μως, πολ­λά ζη­τή­μα­τα που πα­ρέ­με­ναν α­νοι­κτά. Το Πρω­τό­κολ­λο του Κυό­το υ­πο­γρά­φτη­κε α­πό κά­ποιες χώ­ρες, ι­διαί­τε­ρα α­πό τις Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες, μό­νο α­φό­του εί­χαν προ­στε­θεί σε αυ­τό δια­τά­ξεις τέ­τοιες που το κα­θι­στού­σαν α­νε­νερ­γό. Η λο­γι­κή των προ­σθη­κών, που ζή­τη­σαν και πέ­τυ­χαν οι Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες, ή­ταν α­πλή: α­φού δεν μπο­ρού­με να αμ­φι­σβη­τή­σου­με το γε­γο­νός των κλι­μα­τι­κών αλ­λα­γών και των αι­τί­ων τους, τι μας α­πο­μέ­νει; Να ε­ξα­γο­ρά­σου­με το δι­καί­ω­μα στη ρύ­παν­ση. Έ­τσι, διά­φο­ροι μη­χα­νι­σμοί που ε­μπε­ρι­κλεί­ο­νται στο Πρω­τό­κολ­λο και ευ­φη­μι­στι­κά α­πο­κα­λού­νται «μη­χα­νι­σμοί ευε­λι­ξί­ας», κά­νουν αυ­τό α­κρι­βώς: α­νοί­γουν έ­να τε­ρά­στιο πε­δί­ο ε­μπο­ρί­ου διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα δια- στρέ­φο­ντας έ­τσι και τη συ­ζή­τη­ση γύ­ρω α­πό τα οι­κο­λο­γι­κά κρι­τή­ρια που θα πρέ­πει να διέ­πουν ο­ποιεσ­δή­πο­τε α­πο­φά­σεις και μέ­τρα.
Ας δού­με το ζή­τη­μα α­πό πιο κο­ντά, μια και αυ­τοί οι «μη­χα­νι­σμοί ευε­λι­ξί­ας» θα μας α­πα­σχο­λή­σουν πο­λύ στο μέλ­λον. Οι μη­χα­νι­σμοί αυ­τοί α­φο­ρούν:
Α) Το ε­μπό­ριο της ρύ­παν­σης ή, ό­πως α­πο­κα­λεί­ται αγ­γλι­στί, το «hot air». Βα­σι­κά α­φο­ρά χώ­ρες της Προ­σθή­κης Ι (βιο­μη­χα­νι­κά α­νε­πτυγ­μέ­νες) ό­πως η Ου­κρα­νί­α και η Ρω­σί­α, στις ο­ποί­ες δί­νε­ται η δυ­να­τό­τη­τα να που­λή­σουν το πο­σο­στό ε­κεί­νο που α­πο­λεί­πε­ται α­πό τον δέ­σμευ­ση που εί­χαν στο Πρω­τό­κολ­λο του Κυό­το (βλέ­πε Πί­να­κα 1). Στο παι­χνί­δι μπαί­νουν και α­να­πτυσ­σό­με­νες χώ­ρες που οι­κειο­θε­λώς δε­σμεύ­ο­νται στο να μειώ­σουν τις εκ­πο­μπές τους.
Β) Ο μη­χα­νι­σμός κα­θα­ρής α­νά­πτυ­ξης. Βα­σι­κά μια θε­τι­κή διά­τα­ξη του Πρω­το­κόλ­λου, α­φού η λο­γι­κή πί­σω α­πό αυ­τή εί­ναι η με­τα­φο­ρά κα­θα­ρής τε­χνο­λο­γί­ας προς τις α­να­πτυσ­σό­με­νες χώ­ρες και η α­ντα­πό­δο­ση «πό­ντων άν­θρα­κα» στους δω­ρη­τές. Μπο­ρεί να κα­τα­στεί προ­βλη­μα­τι­κή για πολ­λούς λό­γους. Έ­νας α­πό αυ­τούς εί­ναι ο α­σα­φής ο­ρι­σμός του τι εί­ναι κα­θα­ρή τε­χνο­λο­γί­α. Οι Α­με­ρι­κά­νοι πρω­το­στα­τούν στο να ο­ρι­στεί ως τέ­τοια η λε­γό­με­νη τε­χνο­λο­γί­α του κα­θα­ρού άν­θρα­κα(!), ε­νώ α­πό δί­πλα σι­γο­ντά­ρει και το λό­μπι των πυ­ρη­νι­κών, το ο­ποί­ο προ­σβλέ­πει σε αυ­τήν τη διά­τα­ξη για να α­να­ζω­ο­γο­νή­σει τη θνή­σκου­σα βιο­μη­χα­νί­α του.
Γ) Τα δά­ση: Εί­ναι γνω­στό ό­τι τα δά­ση λει­τουρ­γούν ως κα­τα­βό­θρες άν­θρα­κα, α­φού λό­γω της φω­το­σύν­θε­σης κα­τα­κρα­τούν με­γά­λο μέ­ρος των εκ­πο­μπών διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα και παί­ζουν τε­ρά­στιο ρό­λο στη στα­θε­ρο­ποί­η­ση του κλί­μα­τος. Οι Η­ΠΑ λοι­πόν (και πά­λι), πρό­τει­ναν ό­τι οι α­να­δα­σώ­σεις, η δη­μιουρ­γί­α και­νούρ­γιων δα­σών αλ­λά και η υ­ιο­θέ­τη­ση τρο­πι­κών δα­σών και η ε­πέ­κτα­σή τους θα πρέ­πει να ε­πι­τρέ­πουν στη χώ­ρα που υ­ιο­θε­τεί και προ­ω­θεί τέ­τοια προ­γράμ­μα­τα, την αύ­ξη­ση των εκ­πο­μπών της σε πο­σο­στό α­ντί­στοι­χο με αυ­τό της α­πορ­ρό­φη­σης διο­ξει­δί­ου α­πό τα συ­γκε­κρι­μέ­να προ­γράμ­μα­τα. Τα προ­βλή­μα­τα ε­δώ εί­ναι πολ­λά: Για πα­ρά­δειγ­μα, οι Η­ΠΑ μπο­ρούν να α­πο­ψι­λώ­σουν ό­λα τα δά­ση τους και να κερ­δί­ζουν πό­ντους άν­θρα­κα, ε­πει­δή προ­χω­ρούν στη δη­μιουρ­γί­α ε­νός τε­χνι­κού δά­σους. Ε­πι­πλέ­ον, αυ­τή η ερ­μη­νεί­α εί­ναι ε­πι­κίν­δυ­νη, για­τί πα­ρα­βλέ­πει το γε­γο­νός ό­τι έ­να φυ­σι­κό δά­σος έ­χει με­γα­λύ­τε­ρη βιο­ποι­κι­λό­τη­τα αλ­λά και με­γα­λύ­τε­ρη α­πορ­ρο­φη­τι­κό­τη­τα διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα α­πό έ­να τε­χνη­τά α­να­γεν­νη­μέ­νο δά­σος. Ά­ρα, κε­ντρι­κός στό­χος θα πρέ­πει να εί­ναι η δια­τή­ρη­ση των ή­δη υ­παρ­χόντων δα­σών και δευ­τε­ρευό­ντως η ε­παύ­ξη­σή τους.
Με ό­λα αυ­τά τα πα­ρα­θυ­ρά­κια και με δε­δο­μέ­νη τη βού­λη­ση των χω­ρών του λό­μπι του άν­θρα­κα (Η­ΠΑ, Κα­να­δάς, Αυ­στρα­λί­α, Νέ­α Ζη­λαν­δί­α, κ.ά.) να μην παρ­θεί κα­μί­α α­πό­φα­ση, δεν α­πο­τε­λεί έκ­πλη­ξη το ό­τι η μό­νη συμ­φω­νί­α στο Μπουέ­νος Ά­ι­ρες ή­ταν η δέ­σμευ­ση να παρ­θούν …τε­λι­κές α­πο­φά­σεις το 2000.
Με μια έ­ξυ­πνη τα­κτι­κή, οι Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες κα­τόρ­θω­σαν να ε­κτρέ­ψουν τε­λεί­ως τις συ­ζη­τή­σεις και έ­τσι η Διά­σκε­ψη, ε­νώ έ­πρε­πε να κα­τα­λή­ξει στους συ­γκε­κρι­μέ­νους μη­χα­νι­σμούς ε­φαρ­μο­γής του Πρω­το­κόλ­λου του Κυό­το, κα­τέ­λη­ξε να συ­ζη­τεί την τι­μή στην ο­ποί­α θα που­λιό­ταν το διο­ξεί­διο του άν­θρα­κα. Α­πό την πρώ­τη κιό­λας η­μέ­ρα, οι Η­ΠΑ, πα­ρα­βλέ­πο­ντας την κα­θο­ρι­σμέ­νη δια­δι­κα­σί­α, έ­θε­σαν κυ­ριο­λε­κτι­κά α­πό το πα­ρά­θυ­ρο ζή­τη­μα συμ­με­το­χής του α­να­πτυσ­σό­με­νου κό­σμου στις μειώ­σεις των εκ­πο­μπών. Η Γε­ρου­σί­α έ­χει ψη­φί­σει ο­μό­φω­να μια α­πό­φα­ση ό­που δη­λώ­νε­ται ρη­τά ό­τι οι Η­ΠΑ δεν πρό­κει­ται να προ­χω­ρή­σουν στην ε­πι­κύ­ρω­ση του Πρω­το­κόλ­λου, αν δεν υ­πάρ­ξει δέ­σμευ­ση των χω­ρών του τρί­του κό­σμου για μεί­ω­ση των εκ­πο­μπών τους. Οι Φί­λοι της Γης και η Grennpeace πα­ρου­σί­α­σαν μια ε­πι­στο­λή του Στρογ­γυ­λού Τρα­πε­ζιού των Ε­πι­χει­ρη­μα­τιών των Η­ΠΑ που στάλ­θη­κε στις 10 Νο­εμ­βρί­ου στον α­ντι­πρό­σω­πο της χώ­ρας τους στο Μπουέ­νος Ά­ι­ρες. Στην ε­πι­στο­λή αυ­τή α­να­φέ­ρε­ται χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ό­τι ο­ποια­δή­πο­τε α­πό­φα­ση μεί­ω­σης των εκ­πο­μπών των Η­νω­μέ­νων Πο­λι­τειών θα έ­χει ως α­πο­τέ­λε­σμα τη μεί­ω­ση της οι­κο­νο­μι­κής α­ντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας των Η­ΠΑ τό­σο α­πέ­να­ντι στους Ευ­ρω­παί­ους που, ό­πως χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά α­να­φέ­ρε­ται με οι­κο­λο­γι­κά κρι­τή­ρια εί­ναι πιο α­ντα­γω­νι­στι­κοί α­πό τους Α­με­ρι­κά­νους, ό­σο και α­πέ­να­ντι σε χώ­ρες ό­πως η Κί­να και η Ιν­δί­α. Α­ντι­θέ­τως, πρό­τει­ναν την υ­ιο­θέ­τη­ση της ε­λεύ­θε­ρης ε­ξα­γο­ράς εκ­πο­μπών, δη­λα­δή μια χώ­ρα να εί­ναι ι­κα­νή να ε­ξα­γο­ρά­σει α­κό­μα και ο­λό­κλη­ρο το πο­σο­στό στο ο­ποί­ο έ­χει δε­σμευ­θεί α­πό το Πρω­τό­κολ­λο του Κυό­το.

Το πρό­βλη­μα εί­ναι ό­τι το κλί­μα δεν κα­τα­λα­βαί­νει α­πό τέ­τοιες κου­το­πο­νη­ριές. Τα πε­ρα­σμέ­να 25 χρό­νια, η πα­γκό­σμια κα­τα­νά­λω­ση ε­νέρ­γειας έ­χει αυ­ξη­θεί κα­τά 70%. Κά­θε χρό­νο οι άν­θρω­ποι ε­κλύ­ουν 7 πε­ρί­που δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια με­τρι­κούς τό­νους άν­θρα­κα στην α­τμό­σφαι­ρα, που προ­έρ­χο­νται κυ­ρί­ως α­πό την καύ­ση των ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων. Οι α­τμο­σφαι­ρι­κές συ­γκε­ντρώ­σεις του διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα έ­χουν φτά­σει τα 364 μέ­ρη στο ε­κα­τομ­μύ­ριο, το υ­ψη­λό­τε­ρο ε­πί­πε­δο συ­γκε­ντρώ­σε­ων ε­δώ και 160.000 χρό­νια!
Σύμ­φω­να με τη Δια­κυ­βερ­νη­τι­κή Ε­πι­τρο­πή για τις Κλι­μα­τι­κές Αλ­λα­γές, έ­να σώ­μα α­πό 2.500 ε­πι­στή­μο­νες σε ο­λό­κλη­ρη τη γη, που έ­χει ως σκο­πό του να πα­ρα­κο­λου­θεί τις αλ­λα­γές στις κλι­μα­τι­κές αλ­λα­γές και λει­τουρ­γεί ως συμ­βου­λευ­τι­κός φο­ρέ­ας του Ο­Η­Ε, ο δι­πλα­σια­σμός των συ­γκε­ντρώ­σε­ων του διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα σε σχέ­ση με την προ­βιο­μη­χα­νι­κή πε­ρί­ο­δο στα 550 πε­ρί­που μέ­ρη στο ε­κα­τομ­μύ­ριο (ppm) θα αυ­ξή­σει την πα­γκό­σμια μέ­ση ε­πι­φα­νεια­κή θερ­μο­κρα­σί­α κα­τά 1-3,5 βαθ­μούς Κελ­σί­ου κατά διάρ­κεια του ε­πό­με­νου αιώ­να.
Η Ε­πι­τρο­πή υ­πο­λο­γί­ζει ό­τι οι ε­τή­σιες εκ­πο­μπές άν­θρα­κα θα πρέ­πει να μειω­θούν σε κά­τω α­πό 2 ε­κα­τομ­μύ­ρια τό­νους το 2050 για να στα­θε­ρο­ποι­ή­σου­με τις συ­γκε­ντρώ­σεις στα 350 ppm, έ­να ε­πί­πε­δο που οι ε­πι­στή­μο­νες θε­ω­ρούν ό­τι θα δια­τη­ρή­σει τις θερ­μο­κρα­σί­ες με­τα­ξύ των πιο α­κραί­ων ση­μεί­ων που έ­χουν πα­ρα­τη­ρη­θεί τα τε­λευ­ταί­α 200.000 χρό­νια. Η ί­δια ε­πι­τρο­πή, πριν α­πό το Κυό­το, εί­χε δη­λώ­σει ό­τι οι α­παι­τού­με­νες μειώ­σεις για να στα­θε­ρο­ποι­η­θεί το κλί­μα θα έ­πρε­πε να φτά­σουν τα ε­πί­πε­δα του 50-70% σε σχέ­ση με τις εκ­πο­μπές του 1990!
Σή­με­ρα, βρι­σκό­μα­στε μπρο­στά σε έ­να κομ­βι­κό ση­μεί­ο. Οι βιο­μη­χα­νι­κά α­νε­πτυγ­μέ­νες χώ­ρες φαί­νε­ται να χω­ρί­ζο­νται σε δύ­ο στρα­τό­πε­δα. Α­πό τη μί­α, η Γερ­μα­νί­α και κά­ποιες άλ­λες ευ­ρω­πα­ϊ­κές χώ­ρες (κυ­ρί­ως Δα­νί­α) που προ­χω­ρούν σε δρα­στι­κές πε­ρι­κο­πές των εκ­πο­μπών τους. Α­πό την άλ­λη οι Η­ΠΑ, ο Κα­να­δάς, η Αυ­στρα­λί­α κ.ά., οι ο­ποί­οι αρ­νού­νται να προ­χω­ρή­σουν σε ο­ποιεσ­δή­πο­τε μειώ­σεις.
Οι Η­ΠΑ, α­πό μό­νες τους, εί­ναι υ­πεύ­θυ­νες, α­θροι­στι­κά, για το 23% ό­λων των εκ­πο­μπών α­πό το 1950 μέ­χρι σή­με­ρα. Οι εκ­πο­μπές διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα κατ’ ά­το­μο, για την πε­ρί­ο­δο 1970-1995, εί­ναι 0,5 πε­ρί­που τό­νοι άν­θρα­κα για τις α­να­πτυσ­σό­με­νες χώ­ρες και γύ­ρω στους τρεις τό­νους για τις βιο­μη­χα­νι­κά α­νε­πτυγ­μέ­νες. Οι Η­ΠΑ παί­ζουν ση­μα­ντι­κό­τα­το ρό­λο τό­σο λό­γω της η­γε­μο­νι­κής πο­λι­τι­κής τους θέ­σης, του ε­πι­πέ­δου των εκ­πο­μπών τους αλ­λά και λό­γω του ό­τι εί­ναι βα­σι­κά η ε­ξα­γω­γή του α­με­ρι­κά­νι­κου μο­ντέ­λου που, τον τε­λευ­ταί­ο μι­σό αιώ­να, τεί­νει να τι­νά­ξει τον πλα­νή­τη στον α­έ­ρα. Η κα­τά­στα­ση γί­νε­ται α­κό­μα πιο α­νη­συ­χη­τι­κή διό­τι, αυ­τή τη στιγ­μή, δεν υ­πάρ­χει κα­μιά δύ­να­μη στον κό­σμο που μπο­ρεί να ε­πι­βάλ­λει στις Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες τον πε­ριο­ρι­σμό των εκ­πο­μπών τους. Η Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση, που γε­νι­κά κρά­τη­σε μια πιο θε­τι­κή στά­ση στο Μπουέ­νος Ά­ι­ρες, δεν θέ­λη­σε να πιέ­σει ι­διαί­τε­ρα τις Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες για ευ­νό­η­τους γε­ω­πο­λι­τι­κούς λό­γους και οι α­να­πτυσ­σό­με­νες χώ­ρες με η­γε­τι­κή δύ­να­μη την Κί­να έ­θε­σαν την Δύ­ση προ των ευ­θυ­νών της.
Στην ι­στο­ρί­α δεν έ­χουν υ­πάρ­ξει πο­λι­τι­σμοί που μπό­ρε­σαν να αλ­λά­ξουν εκ των έ­σω. Η πα­γκό­σμια πο­λι­τι­κή κα­τά­στα­ση δεν φαί­νε­ται μά­λι­στα να βο­η­θεί σε κά­τι τέ­τοιο. Οι χα­μη­λές τι­μές πε­τρε­λαί­ου, η στα­θε­ρο­ποί­η­ση της ι­σχύ­ος των με­γά­λων πε­τρε­λα­ϊ­κών βιο­μη­χα­νιών μέ­σα α­πό τις πρό­σφα­τες συγ­χω­νεύ­σεις δη­μιουρ­γούν έ­να πλαί­σιο ό­που, πο­λύ δύ­σκο­λα, γί­νο­νται α­πο­δε­κτά τα ε­πι­χει­ρή­μα­τα των πε­ρι­βαλ­λο­ντο­λό­γων. Στις Η­ΠΑ, τα πε­ρισ­σό­τε­ρα κον­δύ­λια που α­φο­ρούν την έ­ρευ­να, τις ε­πι­δο­τή­σεις και την πα­ρα­γω­γή α­να­νε­ώ­σι­μων πη­γών ε­νέρ­γειας έ­χουν μειω­θεί α­πελ­πι­στι­κά. Α­κό­μα και στην προ­ο­δευ­τι­κή οι­κο­λο­γι­κά Ευ­ρώ­πη, βλέ­που­με τους σι­δη­ρο­δρό­μους να χά­νουν μπρο­στά στην ε­πέ­λα­ση του αυ­το­κι­νή­του και χώ­ρες, ό­πως η Ολ­λαν­δί­α, να έ­χουν μια δι­φο­ρού­με­νη στά­ση στο Μπουέ­νος Ά­ι­ρες λό­γω της ση­μα­ντι­κής αύ­ξη­σης των εκ­πο­μπών τους α­πό την αύ­ξη­ση του α­ριθ­μού των αυ­το­κι­νή­των.

Το μέλ­λον του πλα­νή­τη θα το κρί­νουν τα ε­ξής:
– Η δυ­να­μι­κό­τη­τα διείσ­δυ­σης των α­να­νε­ώ­σι­μων πη­γών ε­νέρ­γειας ως α­πά­ντη­ση στα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα, ι­διαί­τε­ρα σε χώ­ρες ό­πως η Ιν­δί­α και η Κί­να.
– Το με­γά­λο πεί­ρα­μα της Γερ­μα­νί­ας: Η συ­ζή­τη­ση στη χώ­ρα αυ­τή για α­πε­ξάρ­τη­ση α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα εί­ναι αρ­κε­τά προ­χω­ρη­μέ­νη. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό εί­ναι το γε­γο­νός ό­τι η Greenpeace Γερ­μα­νί­ας πα­ρου­σί­α­σε έ­να πρό­γραμ­μα για πλή­ρη α­πε­ξάρ­τη­ση με­τά το 2030.
– Η έ­κτα­ση των κα­τα­στρο­φών α­πό α­κραί­α και­ρι­κά φαι­νό­με­να. Να ε­πι­ση­μά­νω ε­δώ ό­τι δεν θα πλη­γούν το ί­διο ό­λες οι πε­ριο­χές του πλα­νή­τη – και αυ­τό βρί­σκε­ται σί­γου­ρα στο μυα­λό πολ­λών η­γε­τών του πλα­νή­τη.
– Η πο­ρεί­α της α­νά­πτυ­ξης στην Κί­να και την Ιν­δί­α: Το με­γά­λο ε­ρώ­τη­μα, ό­πως το έ­θε­ταν οι Ryan/Fla­vin στο State of the World:1995, εί­ναι: θα α­κο­λου­θή­σουν το ε­νερ­γεια­κό υ­πό­δειγ­μα της πρώ­της φά­σης της βιο­μη­χα­νι­κής ε­πα­νά­στα­σης (άν­θρα­κας), της δεύ­τε­ρης (πε­τρέ­λαιο), ή θα πη­δή­σουν προς μια και­νούρ­για φά­ση που θα βα­σί­ζε­ται στις αρ­χές της ε­ξοι­κο­νό­μη­σης ε­νέρ­γειας, της α­ει­φό­ρου α­νά­πτυ­ξης και στις α­να­νε­ώ­σι­μες πη­γές ε­νέρ­γειας;
– Τέ­λος, ό­πως το­νί­ζει και ο Ο­Η­Ε στο World Re­sources 1998-99, τρο­μα­κτι­κός θα εί­ναι και ο ρό­λος των με­τα­φο­ρών. Αν, για πα­ρά­δειγ­μα, συ­νε­χι­στούν οι ί­διες τά­σεις, υ­πο­λο­γί­ζε­ται ό­τι το έ­τος 2025 θα κυ­κλο­φο­ρούν 1 δι­σε­κα­τομ­μύ­ριο ο­χή­μα­τα – ό­ταν το 1994 ή­ταν 630 ε­κα­τομ­μύ­ρια. Σή­με­ρα, τα α­γα­πη­μέ­να μας ο­χή­μα­τα εί­ναι υ­πεύ­θυ­να για το 15% των πα­γκο­σμί­ων εκ­πο­μπών α­πό ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα! (900 ε­κα­τομ­μύ­ρια με­τρι­κοί τό­νοι διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα ετη­σί­ως).

Η ναρ­κισ­σι­στι­κή εμ­μο­νή σε έ­να με­τα­μο­ντέρ­νο τρό­πο ζω­ής δεν μπο­ρεί πα­ρά να έ­χει κα­τα­στρο­φι­κές ε­πι­πτώ­σεις στο πε­ρι­βάλ­λον. Ό­πως το­νί­ζει και ο Clive Ponting στο βι­βλί­ο του The Green History of the World: «Α­ντί να θε­ω­ρούν το πε­ρι­βάλ­λον ως τη βά­ση της αν­θρώ­πι­νης ι­στο­ρί­ας, …οι σύγ­χρο­νες βιο­μη­χα­νι­κές κοι­νω­νί­ες δρουν υ­πό την ψευ­δαί­σθη­ση ό­τι, κα­τά έ­ναν πε­ρί­ερ­γο τρό­πο, εί­ναι α­νε­ξάρ­τη­τες α­πό το φυ­σι­κό κό­σμο, τον ο­ποί­ο γε­νι­κώς προ­τι­μούν να βλέ­πουν ως κά­τι το ξέ­χω­ρο, που μπο­ρούν να το εκ­με­ταλ­λευ­τούν λί­γο πο­λύ α­τι­μω­ρη­τί» (σελ. 406). Αν σή­με­ρα, έ­χου­με πράγ­μα­τι τη θέ­λη­ση να δώ­σου­με μια λύ­ση στο πρό­βλη­μα της α­πο­στα­θε­ρο­ποί­η­σης του κλί­μα­τος, πρέ­πει ά­με­σα να προ­χω­ρή­σου­με στην αλ­λα­γή πο­λι­τι­σμι­κού προ­τύ­που.