Του Μανώλη Εγγλέζου Δεληγιαννάκη
«Καί με τσοί πρώτους του Μωρηά έχομε συφωνίες,
τσοί Τούρκους νά τσοί διώξουμε νά υπάσι τση Χιντίες.
Με τση Βλαχιάς το πρίτζιπα έχομε μιλημένα,
Τούρκο να μην αφήσωμεν στο τόπο μας κιανένα•
κ’ ο Μόσκοβος ογλήγορα καράβια θέ να πέψη,
τσοί δουλωμένους τσοί Ρωμηούς, με μιας να ξεμιστέψη.
Δείχνει του καί τά γράμματα που χ’ απού τη Ρουσσία,
κ’ από το Μπέη του Μωρηά και Μπέη τση Βλαχίας•»
(Απόσπασμα από τη ρίμα του Δασκαλογιάννη)
Έχουμε αναφερθεί κι άλλες φορές στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη και τις διαστάσεις που αυτή έχει, ευρύτερες από τα όρια της Κρήτης. Δεν πρόκειται για απλώς τοπικό γεγονός, όπως έχομε συνηθίσει να το τιμούμε κάθε Ιούνιο στην Ανώπολη, τη γενέτειρα του Μάρτυρα.
[pullquote]Οι υπόδουλοι Έλληνες ετοιμάζουν τον πρώτο μεγάλο σηκωμό. Οι συνθήκες είναι ώριμες, οι διάφορες περιοχές συνεννοούνται για την επανάσταση.[/pullquote]
Για να το συνειδητοποιήσουμε αυτό, θα πρέπει να δούμε το πλαίσιο της εποχής: Οι υπόδουλοι Έλληνες ετοιμάζουν τον πρώτο μεγάλο σηκωμό. Οι συνθήκες είναι ώριμες, οι διάφορες περιοχές συνεννοούνται για την επανάσταση. Τα Σφακιά, η Μάνη και η Μολδοβλαχία, η τελευταία με Έλληνα ηγεμόνα και έντονη ελληνική παρουσία, προετοιμάζουν την επανάσταση.
Παρατηρούν τη διεθνή συγκυρία και θέλουν να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους τις διαφορές των δυνάμεων της εποχής, και ιδιαίτερα την ένταση μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Ρωσίας. Αυτό ενεργεί αμφίδρομα, αφού κι η Ρωσία γνωρίζει τα τεκταινόμενα και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας, και επιθυμεί κι αυτή να τις χρησιμοποιήσει.
Εδώ έχομε να κάμομε δύο παρατηρήσεις:
Πρώτο, η γεωπολιτική παράμετρος, πάντα παρούσα, φέρνει σε συνεννόηση τους Ρώσους με τους υπόδουλους Ρωμιούς που επιζητούν την ελευθερία. Τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται. Αλλά η συγκυρία τούς φέρνει κοντά, ο ένας χρησιμοποιεί και στηρίζεται στον άλλο.
Δεύτερο, η συνεννόηση μεταξύ των ελληνικών πληθυσμών στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας στέλνει πολυσήμαντα μηνύματα στο σήμερα. Τρεις περιοχές με ανύπαρκτο έως ελάχιστο τούρκικο πληθυσμό, με συνείδηση του πού ανήκουν, ποια είναι η θέση τους και τι γυρεύουν, προχωρούν σε πανελλήνια συνεννόηση για την αποτίναξη του ζυγού. Κι αν η «Βλαχιά» σήμερα φαίνεται μακρινή, ας θυμηθούμε ότι είχε ξεκινήσει το ’21 η επανάσταση κι ότι εκεί πολέμησε ο Ιερός Λόχος.
[pullquote]…η συνεννόηση μεταξύ των ελληνικών πληθυσμών στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας στέλνει πολυσήμαντα μηνύματα στο σήμερα. Τρεις περιοχές με ανύπαρκτο έως ελάχιστο τούρκικο πληθυσμό, με συνείδηση του πού ανήκουν, ποια είναι η θέση τους και τι γυρεύουν, προχωρούν σε πανελλήνια συνεννόηση για την αποτίναξη του ζυγού.[/pullquote]
Έτσι, η εξέγερση του Δασκαλογιάννη δεν είναι κάποια περιορισμένης εμβέλειας ενέργεια, είναι κομμάτι ενός πανελλήνιου Σηκωμού.
Κι η Ρωσία; Οι γεωπολιτικές σταθερές είναι αμείλικτες. Πίεσε το σουλτάνο με την εξέγερση των υποδούλων, κι όταν θεώρησε ότι κέρδισε ό,τι ζητούσε αποχώρησε από τις συνεννοήσεις μ’ αυτούς.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εξεγερμένοι ήταν αφελείς. Πάτησαν σε μια δεδομένη συγκυρία και συσχετισμούς και τελικά έχασαν. Δεν ήταν όμως φερέφωνα της Ρωσίας, απλώς εκείνη τη στιγμή αυτή τους εξυπηρετούσε. Αυτό θα το δούμε κι αργότερα στον Ρήγα, που διαδοχικά στήριξε τους Ρώσους και τους Γάλλους της επανάστασης του 1789, αφού κατά περίπτωση αυτοί, στη δεδομένη στιγμή, εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα του υπόδουλου Γένους.
Το σημείο εκκίνησης της σκέψης των Ρωμιών της Μάνης, των Σφακιών, της Βλαχίας ήταν η εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Κι αυτό, ανάλογα τη συγκυρία, θεωρούσαν ότι ωφελείται από άλλη ξένη δύναμη κάθε φορά.
Η συνεννόηση των τριών περιοχών κλείνει σε ανύποπτο χρόνο κι ένα ζήτημα που μόνο τελευταία τίθεται: στη διαμόρφωση της ταυτότητάς μας. Το μανιφέστο του Δασκαλογιάννη, όπως το εκφράζει η Ρίμα του Μάρτυρα, απαντάει στους αναθεωρητές ιστορικούς, που δεν βλέπουν διαχρονία και συνέχεια στην πορεία του λαού μας στο χρόνο, βλέποντας 200 χρόνια ιστορία μόνο και διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού από το ελλαδικό κράτος.
Αλλά επ’ αυτού αξίζει να επανέλθουμε ιδιαιτέρως.
