Η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης στην Ελλάδα

Του  Γιώργου Τοζίδη από το ιστολόγιο Ερανίσματα

Στο 39ο τεύχος (Ιούλιος 2014) του Οικονομικού Δελτίου της Τράπεζας της Ελλάδος περιλαμβάνεται ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο της κ. Αικατερίνης Χαιρέτη με τίτλο «Η στεγαστική κατάσταση των κατοίκων της Ελλάδος στα χρόνια της κρίσης 2008 – 2012». Στο άρθρο περιλαμβάνονται σημαντικά στοιχεία για τη συνολική κατάσταση των νοικοκυριών στην πατρίδα μας που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν στην κατάρτιση ενός αξιόπιστου προγράμματος για την έξοδο από την κρίση. Από το συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύεται στο σημερινό εράνισμα η σύνοψη των ευρημάτων.

«Κατά το υπό εξέταση χρονικό διάστηµα (2008 – 2012), παρατηρείται µείωση του πληθυσµού της χώρας, τόσο σε επίπεδο Ελλήνων όσο και σε επίπεδο ξένων υπηκόων.

»Η Ελλάδα, από χώρα υποδοχής µεταναστών από άλλες χώρες, µετατρέπεται σε χώρα αποστολής µεταναστών σε άλλες χώρες, ενώ παράλληλα παρατηρείται αισθητή µείωση των γεννήσεων και των γάµων και υψηλή άνοδος των θανάτων. Όπως έχει καταδειχθεί από πολλές µελέτες µικρότερος ή όχι σηµαντικά µεγαλύτερος αριθµός γεννήσεων από τον αντίστοιχο αριθµό των θανάτων είναι σαφής δείκτης υπογεννητικότητας και, σε συνδυασµό µε την αύξηση του προσδόκιµου ζωής, δείκτης γήρανσης του πληθυσµού.

»Η καθοδική εξέλιξη του πληθυσµού, τόσο ως προς τη φυσική του κίνηση όσο και ως προς τη µεταναστευτική του διάσταση, αποτελεί ένδειξη ότι η χώρα βρίσκεται σε διαδικασία δηµογραφικής υποβάθµισης.

»Η εικόνα αυτής της υποβάθµισης ενισχύεται και από την εικόνα που δίνεται από την εξέλιξη της σύνθεσης των νοικοκυριών, όπου παρατηρείται αύξηση τόσο των ζευγαριών χωρίς παιδιά όσο και εκείνων µε ένα µόνο παιδί, µε τα δεύτερα να αυξάνονται µε αλµατώδη ρυθµό, ενώ αντίθετα παρατηρείται έντονη µείωση στα ζευγάρια µε τρία παιδιά και άνω µέχρι 16 ετών που µειώνονται µε επίσης με αλµατώδη αρνητικό ρυθµό µεταβολής. Έντονος, αλλά όχι αλµατώδης ρυθµός µεταβολής παρατηρείται και στα ζευγάρια µε δύο παιδιά µέχρι 16 ετών, ρυθµός που δίνει προβάδισµα σε απόλυτους αριθµούς στα τετραµελή νοικοκυριά στην Ελλάδα.

»Σε ό,τι αφορά τις στεγαστικές συνθήκες, κατά το υπό εξέταση διάστηµα, τόσο οι στεγαστικές συνθήκες των νοικοκυριών της χώρας όσο και οι δυνατότητες διατήρησης των υφισταµένων στεγαστικών συνθηκών µεταβλήθηκαν επί τα χείρω, όπως καταδεικνύεται από µία σειρά δείκτες:

• Αυξήθηκε ο αριθµός των νοικοκυριών που διαβιούν σε µη κανονικές κατοικίες, όπως καλύβες, παράγκες και καταστήµατα.
• Αυξήθηκε επίσης ο αριθµός των νοικοκυριών που διαβιούν σε κατοικίες ενός, δύο και τριών δωµατίων, ενώ αντίθετα µειώθηκαν τα νοικοκυριά που διαβιούν σε κατοικίες τεσσάρων δωµατίων και άνω. Η µετακίνηση των νοικοκυριών σε µικρότερες κατοικίες ερµηνεύεται µόνο εν µέρει από τις µεταβολές στη σύνθεση των νοικοκυριών (αύξηση ολιγοµελών νοικοκυριών λόγω διάσπασης συµβίωσης νοικοκυριών δύο και τριών γενεών, αύξησης ζευγαριών µε λιγότερα παιδιά, διαζευγµένων, µονογονεϊκών οικογενειών), κατά το υπόλοιπο αποδίδεται σε οικονοµικούς λόγους.
• Αυξήθηκαν τα νοικοκυριά που κατοικούν σε κατοικίες µε υψηλό συντελεστή παλαιότητας.
• Αυξήθηκαν επίσης τα νοικοκυριά µε ιδιόκτητες κατοικίες που φέρουν οικονοµικά βάρη και εκείνα που διαβιούν σε κατοικίες που τους έχουν παραχωρηθεί.
• Παρατηρήθηκε µετακίνηση των νοικοκυριών σε κατοικίες µικρότερου εµβαδού.
• Παρατηρήθηκε αρκετά ισχυρή συσχέτιση µεταξύ ανόδου αριθµού µελών νοικοκυριού και ανόδου αριθµού δωµατίων των κατοικιών στις οποίες διαµένουν, όµως ο συντελεστής παλινδρόµησης καταδεικνύει ότι η άνοδος του αριθµού δωµατίων είναι πολύ µικρότερη από την άνοδο του αριθµού των µελών του νοικοκυριού.
• Μειώθηκαν τα εισοδήµατα του συνόλου των νοικοκυριών. Αυξήθηκαν τα νοικοκυριά που εντάσσονται στα χαµηλά εισοδηµατικά κλιµάκια και µειώθηκαν τα περισσότερο εύπορα νοικοκυριά (βλέπε σχετικό πίνακα)».

Πίνακας μεταβολής διαθέσιμου εισοδήματος

*Βάσει των επεξηγήσεων της ΕΛΣΤΑΤ, πρόκειται για τα εισοδήµατα που προκύπτουν µετά την αφαίρεση των άµεσων φόρων και των εισφορών στα ταµεία κοινωνικής ασφάλισης, δηλαδή πρόκειται για το διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών.

Στην ίδια μελέτη καταγράφεται επιδείνωση της ανισοκατανομής του εισοδήματος στην Ελλάδα, που βρίσκεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε. καθώς η ανισοκατανοµή, με βάση τον δείκτη Gini, έχει αυξηθεί από 33,2 το 2008 σε 34,3 το 2012. Όπως όμως προκύπτει από τον σχετικό Πίνακα μεταβολής του διαθέσιμου εισοδήματος, η επιδείνωση της ανισοκατανομής του εισοδήματος συμβαίνει σε χαμηλότερα εισοδηματικά επίπεδα και αυτό το στοιχείο πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν από όσους εκτιμούν ότι η αναδιανομή εισοδήματος μπορεί, από μόνη της, να οδηγήσει την ελληνική κοινωνία σε έξοδο από την κρίση. Αλλά γι’ αυτό το τεράστιο θέμα περισσότερα από Σεπτέμβρη…