Η σύγκρουση Σιιτισμού – Ουαχαμπισμού επεκτείνεται και μεταξύ άλλων ισλαμικών δογμάτων, καθώς οι διάφορες Σουνιτικές σχολές λαμβάνουν μέτρα κατά του Ουαχαμπισμού.
Η θρησκευτική αρχή της Σαουδικής Αραβίας απάντησε επιθετικά στο ετήσιο μήνυμα του Ιρανού ανώτατου ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ (5/9/2016), με το οποίο ο Χαμενεΐ επιτέθηκε στην κυβέρνηση της Σ. Αραβίας με φόντο τις διαφορές των δύο κρατών και την απαγόρευση του χατζ (δηλαδή του προσκυνήματος στη Μέκκα) σε Ιρανούς προσκυνητές εφέτος. Το Ιράν κατηγόρησε επίσης τη Σ. Αραβία για αμέλεια στη διαχείριση του χατζ το 2015, που οδήγησε στον θάνατο πλέον των 760 ανθρώπων και στον τραυματισμό περίπου 1000.
Ο Σεΐχης Αμπντουλαζίζ-αλ-Σεΐχ, ο μεγάλος μουφτής των Σαούντ και επικεφαλής του συμβουλίου των εγκυρότερων μελετητών, μίλησε στην εφημερίδα Makkah την 6η Σεπτεμβρίου λέγοντας: «Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι μουσουλμάνοι. Είναι μαζούς [ζωροάστρες], και η έχθρα τους προς τους μουσουλμάνους – ειδικά τη σουνιτική κοινότητα– πηγαίνει πολύ πίσω».
Παρ’ ότι ο Σεΐχ απευθυνόταν στο ιρανικό πολιτικό καθεστώς, η επιλογή των λέξεων και το πλαίσιο της απάντησής του έδωσαν την εντύπωση πως στόχευε τους Ιρανούς σιίτες γενικώς. Χρησιμοποίησε την αντωνυμία «αυτοί», απαντώντας στο μήνυμα του Χαμενεΐ, ο οποίος είναι μόνο ένας από τους πολλούς Ιρανούς. Επίσης, επικεντρώθηκε στον ζωροαστρισμό, την προ-ισλαμική ιστορική θρησκεία των Ιρανών, η δε αναφορά του στην ιστορική έχθρα με τους σουνίτες είναι μια ακόμη απόδειξη ότι τα διεθνή ΜΜΕ πήραν το μήνυμα – πως ήταν μια επίθεση σε Ιρανούς σιίτες γενικώς.
Τέτοιο ύφος δεν είναι κάτι νέο στον σαλαφιστικό-ουαχαμπιτικό λόγο. Χρονολογείται από την παλαιά εποχή του ουαχαμπισμού στο βασίλειο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Όταν ο Αμπντούλ-Αζίζ μπιν Μπαζ ήταν ο μεγάλος μουφτής το 1962–1999, χαρακτήρισε αποστάτες τους σιίτες σε αρκετές περιστάσεις, συμπεριλαμβανομένων επίσημων φετφάδων και ομιλιών. Ο Ιμπν Τζιμπρέεν, το αρχαιότερο μέλος του συμβουλίου των εγκυρότερων μελετητών, όταν πέθαινε το 2009, σε ηλικία περίπου 76 ετών, εξέδωσε πολλούς φετφάδες δηλώνοντας πως οι σιίτες είναι πολυθεϊστές, οι οποίοι παρέκκλιναν από το ισλάμ, και λέγοντας πως «τους πρέπει θάνατος» εάν αποκαλύπτουν τα πιστεύω τους. Το Συμβούλιο είναι η ανώτατη θρησκευτική αρχή στο βασίλειο. Άλλοι φετφάδες από σημαίνοντες και εν ζωή κληρικούς του βασιλείου, όπως ο σεΐχης Αμπντούλ Ραχμάν αλ-Μπαρράκ ζήτησαν να θεωρηθούν οι σιίτες αποστάτες, να απομονωθούν, να αντιμετωπίζονται με μίσος και να τους απαγορεύεται να λαμβάνουν ανθρωπιστική βοήθεια.
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ, σε απάντηση στον Σεΐχ έγραψε στην επίσημη σελίδα του στο τουίτερ: «Πράγματι, καμία ομοιότητα μεταξύ του ισλάμ των Ιρανών και των περισσότερων Μουσουλμάνων, και του φανατισμένου εξτρεμισμού που κηρύττουν οι κορυφαίοι ουαχαμπίτες κληρικοί και τα σαουδαραβικά αφεντικά του τρόμου».
Σε ομιλία του ενώπιον των οικογενειών των θυμάτων του χατζ (7/9/2015) από το αλαφιασμένο πλήθος, ο Χαμενεΐ περιέγραψε την κυβερνώσα οικογένεια των Σαούντ ως «καταραμένο κακόχυμο δέντρο». Είπε πως ξέκοψε από τον μουσουλμανικό κόσμο και το ισλάμ, και ότι συμμάχησε με τους εχθρούς του ισλάμ, αυτό πρέπει να αποτραπεί και η εχθρότητά τους προς τους μουσουλμάνους και το ισλάμ πρέπει να σταματήσει.
Οι θρησκευτικές διαιρέσεις δεν περιορίστηκαν μόνο στις πολιτικές αντιπαραθέσεις σιιτών–ουαχαμπιτών. Ξέσπασαν εσωτερικές αψιμαχίες μεταξύ των διαφόρων μουσουλμανικών ρευμάτων, δεδομένων των μοιραίων προβλημάτων τα οποία προκύπτουν από τις συνεχιζόμενες περιφερειακές πολιτικές διαμάχες.
Για παράδειγμα, υπάρχουν σαφείς επικρίσεις των ουαχαμπιτών από μουσουλμάνους εκτός σιιτικού ισλάμ, λόγω της κακής φήμης των ουαχαμπιτών μετά από την αύξηση των ριζοσπαστικών τζιχαντιστικών τάσεων, όπως η αλ-Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), τα οποία υιοθέτησαν τον ουαχαμπισμό ως κυρίαρχη επιρροή.
Στην πρωτεύουσα Γκρόζνυ της Τσετσενίας πραγματοποιήθηκε ένα ισλαμικό συνέδριο από 25 έως 27 Αυγούστου 2016, το οποίο παρακολούθησαν ανώτεροι σουνίτες μελετητές και ειδήμονες από διάφορες σχολές Σουνιτών. Η συνάντηση έγινε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Τσετσενίας Ραμζάν Καντύρωφ. Το συνέδριο απέβλεπε στο να παρουσιάσει την «σουνιτική ταυτότητα» και να καθορίσει τους υποστηρικτές της.
Τα συμπεράσματα του συνεδρίου περιόρισαν την σουνιτική κοινότητα στους «Ασααρίτες, στους από πίστη Ματουρίδες, στους οπαδούς των τεσσάρων σουνιτικών νομικών σχολών (Χανάφι, Μαλίκι, Σάφι’ι και Χάνπαλι) και τους οπαδούς του καθαρού σουφισμού. Οποιεσδήποτε άλλες αιρέσεις δεν περιλαμβάνονται στην σουνιτική κοινότητα». Αυτό δείχνει ξεκάθαρα ότι, κατά την άποψη των συμμετεχόντων, ο Ουαχαμπισμός δεν θεωρείται μέρος του σουνιτικού Ισλάμ, αλλά μάλλον μια καινοφανής καινοτομία. Το τελικό συμπέρασμα, επίσης, περιόρισε τα σημαντικά ισλαμικά σχολεία σε θρησκευτική ιδρύματα με βαθιές ρίζες όπως «το πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ (Κάιρο, Αίγυπτος), το πανεπιστήμιο του Al-Quaraouiyine (Φεζ, Μαρόκο), το πανεπιστήμιο Al-Zaytoonah (Τυνησία) και το πανεπιστήμιο Hadhramaut (Υεμένη)». Η δήλωση δεν ανέφερε ισλαμικά κέντρα και θρησκευτικά ιδρύματα στη Σαουδική Αραβία.
Το συνέδριο προκάλεσε ουαχαμπίτες μελετητές και Σαουδάραβες αξιωματούχους, που το θεώρησαν ως συνωμοσία των απίστων κατά της Σαουδικής Αραβίας και προσπάθεια για συγκρότηση συμμαχίας των εχθρών της – ειδικότερα Σιιτών και Σούφι. Η προσέλευση στο συνέδριο του Αχμέντ ελ-Ταγιέμπ, του μεγάλου ιμάμη από το Αλ-Αζχάρ του Καΐρου, προκάλεσε την οργή πολλών Σαουδαράβων. Ο επιφανής συγγραφέας Muhammad al-Shaikh έγραψε στο tweet, «η συμμετοχή του Ταγιέμπ στη διάσκεψη του Γκρόζνυ όπου απέκλεισαν τη Σαουδική Αραβία από τον Σουνιτισμό θα μας αναγκάσει να αλλάξουμε συμπεριφορά έναντι της Αιγύπτου. Η χώρα μας είναι πιο σημαντική, και [ο Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ ] αλ-Σίσι να πάει στην κόλαση.
Δυτικά κράτη προσφάτως έσφιξαν τη θηλιά στην ουαχαμπιτική δραστηριότητα της Σ. Αραβίας, αφού εντόπισαν τον ρόλο των συνδέσμων που χρηματοδοτούν τέτοιες δραστηριότητες για την παραγωγή θρησκευτικού ριζοσπαστισμού. Οι γαλλικές αρχές αποφάσισαν στις 20 Αυγούστου να κλείσουν 20 από τα 120 τζαμιά στη Γαλλία που συνδέονται με σαλαφιστικές ομάδες. Στο Βερολίνο κλείνει η Ακαδημία του βασιλιά Φαχντ, επειδή πιστεύουν ότι έχει παίξει ρόλο στην ενίσχυση του εξτρεμισμού.
Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν ότι η περιοχή υφίσταται εκτεταμένες θρησκευτικές αλλαγές που θα μπορούσαν να μειώσουν σε μεγάλο βαθμό την παρουσία των σαλαφικών και ουαχαμπιτικών κινημάτων, λόγω των εσωτερικών αντιθέσεών τους, στον μουσουλμανικό κόσμο και στο εξωτερικό. Επιπλέον, ο ρόλος της Σ. Αραβίας έχει μειωθεί, λόγω της μειωμένης επιρροής του πετρελαίου της στην παγκόσμια οικονομία και της φθίνουσας υποστήριξης των ΗΠΑ στο βασίλειο.
http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/09/anti-wahhabism-shiism-
Μετάφραση: Νίκος Κελέρμενος
