Ασφαλιστικό Μηχανικών: Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου

691

Το νέο ασφαλιστικό και οι μηχανικοί 

Του Σταύρου Πνευματικάκη* από την Ρήξη φ. 131

Το νέο ασφαλιστικό, ο νόμος 4387/2016 (ή νόμος Κατρούγκαλου), μπήκε σε εφαρμογή από τις αρχές του έτους, ολοκληρώνοντας τη φοροεπιδρομή που βρίσκεται σε εξέλιξη τα τελευταία μνημονιακά χρόνια.
Για τον κλάδο των μηχανικών, ουσιαστικά αποτελεί την ταφόπλακα, τουλάχιστον όπως τον ξέραμε μέχρι σήμερα. Με ποσοστό 37,95% επί του φορολογητέου εισοδήματος (για να ακολουθήσουν φορολόγηση από το πρώτο ευρώ, τέλος επιτηδεύματος, εισφορά αλληλεγγύης, κ.λπ.), ουσιαστικά μιλάμε για δήμευση των 2/3 του εισοδήματος του μηχανικού. Σε συνθήκες παραγωγικής ερήμωσης, με τον παραγωγικό και κατασκευαστικό κλάδο σε ελεύθερη πτώση, δεν είναι τυχαίο που οι μηχανικοί διαγράφονται κατά χιλιάδες από το ΤΕΕ, απεμπολώντας τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, για να γλιτώσουν από τη μέγκενη των εισφορών. Ούτε ότι οι νέοι μηχανικοί δεν εγγράφονται καν στο ΤΕΕ, αλλά απευθείας αναζητούν επαγγελματική αποκατάσταση στο εξωτερικό.

Πώς φτάσαμε εδώ;

Φυσικά, ο κλάδος των μηχανικών δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τον παρασιτικό χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας, που εντάθηκε θεαματικά την τελευταία 20ετία. Η έκρηξη της οικοδομής, με τα φτηνά στεγαστικά δάνεια (που πανάκριβα πληρώνουμε τώρα), αλλά και τα φαραωνικά μεγάλα έργα του 2004, έφεραν τον κλάδο σε μια, πλαστή όπως αποδείχτηκε, ευημερία, τα πρώτα χρόνια της νέας χιλιετίας. Η πτώση της οικοδομής πάνω από 80% τα 7 μνημονιακά χρόνια, σε συνδυασμό με τη στάση πληρωμών του ελληνικού κράτους, κυρίως στα μικρά δημόσια έργα, οδήγησε τη μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων μηχανικών και των μικροεργολάβων στη συρρίκνωση των εισοδημάτων τους, ή ακόμα και την οικονομική καταστροφή και χρεοκοπία.
Εκτός των παραπάνω όμως, με το PSI το 2012 επήλθε μείωση άνω του 50% στην περιουσία του ΤΣΜΕΔΕ (σχεδόν 2,5 δισ.). Όσο για τη μαύρη τρύπα της Τράπεζας Αττικής, εξαϋλώθηκαν πάνω από 800 εκατομμύρια στις ανακεφαλαιοποιήσεις των τελευταίων ετών, εκτός από τα υπόλοιπα όργια που έγιναν με τις δανειοδοτήσεις ημετέρων.
Παρ’ όλα αυτά, το ΤΣΜΕΔΕ μέχρι και σήμερα παρέμεινε βιώσιμο, πλεονασματικό και με αξιοπρόσεκτα αποθεματικά (2 δισ. περίπου μεταφέρθηκαν ως προίκα στον ΕΦΚΑ), κυρίως λόγω της υψηλής αναλογίας ασφαλισμένων προς συνταξιούχους (άνω του 7:1 το 2006). Αυτή η αναλογία όμως μειώνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των μαζικών διαγραφών, αλλά και των πολλών συνταξιοδοτήσεων, με αποτέλεσμα το 2013 να φτάσει το 4,7:1, ενώ σήμερα σίγουρα είναι ακόμα μικρότερη.

Τι σημαίνει το νέο ασφαλιστικό

Η παρατεταμένη οικονομική κρίση, με την εξοντωτική φορολόγηση, σε συνδυασμό με τις υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές, έχουν μειώσει κατακόρυφα τις νέες εγγραφές μηχανικών στο ΤΕΕ (και κατά συνέπεια στο ΤΣΜΕΔΕ, καθώς αυτό είναι υποχρεωτικό), αυξάνοντας παράλληλα γεωμετρικά τις διαγραφές.
Με τον νέο τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, το 37,95% (20% για κύρια σύνταξη, 6,95% κλάδος υγείας, 7% επικουρική σύνταξη και 4% εφάπαξ), αυτό που αναμένεται να οργιάσει είναι η εισφοροδιαφυγή μέσω της απόκρυψης εισοδημάτων. Συνυπολογίζοντας φορολόγηση 29% (συν 100% προκαταβολή για το επόμενο έτος!!!) από το πρώτο ευρώ στο υπολειπόμενο εισόδημα, συν το τέλος επιτηδεύματος (650 €), φτάνουμε σε ουσιαστική δήμευση παραπάνω από το 60% του ετήσιου εισοδήματος! Με την κατάργηση των ελάχιστων αμοιβών και την πλήρη απουσία ελεγκτικού μηχανισμού, είναι δεδομένο ότι, όποιος μπορεί να κρύψει εισοδήματα, θα το κάνει.
Οι μισθωτοί μηχανικοί, όσοι έχουν απομείνει με την κατάρρευση της οικονομίας τα τελευταία χρόνια, θα κληθούν να πληρώσουν μαζί με τους εργοδότες τους πάνω από το 46% των μεικτών αποδοχών τους στον ΕΦΚΑ. Όσοι δε από αυτούς διατηρούν και δελτίο παροχής υπηρεσιών, θα πληρώσουν διπλές ασφαλιστικές εισφορές, και ως ελεύθεροι επαγγελματίες! Ακόμα και με μηδενικά εισοδήματα από τα μπλοκάκια, θα «ασφαλιστούν» με το κατώτατο ασφάλιστρο (586,08×37,95%=222,42 € μηνιαίως).
Όσον αφορά τα μπλοκάκια, για τα οποία έγινε πολύς λόγος, ουσιαστικά επαφίενται στην καλή θέληση των εργοδοτών τους, εάν αυτοί είναι μέχρι δύο. Γιατί, εάν είναι παραπάνω, αντιμετωπίζονται ως αυτοαπασχολούμενοι. Και ναι, η παροχή υπηρεσίας με μπλοκάκι αποτελεί στρέβλωση για την αγορά εργασίας. Στις παρούσες συνθήκες όμως οικονομικής καταστροφής, είναι ίσως η μόνη διέξοδος για μεγάλο μέρος των μηχανικών ώστε να συμπληρώσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα. Οι όψιμοι όμως επικριτές αυτής της στρέβλωσης, με πρώτο και καλύτερο τον κ. Σπίρτζη, νυν υπουργό Υποδομών και πρώην πρόεδρο του ΤΕΕ, καλό θα ήταν να είχαν την ίδια άποψη και την εποχή της Ολυμπιάδας και των μεγάλων έργων, που οργίαζαν οι μεγαλοεργολάβοι εκμεταλλευόμενοι τη μαύρη εργασία και τα μπλοκάκια των μηχανικών.
Το πιο αισχρό όμως του νέου ασφαλιστικού είναι η αντιμετώπιση των νέων συναδέλφων. Η έκπτωση που πάντα υπήρχε για τα 5 πρώτα έτη της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας, εκτός του ότι πλέον μειώνεται (30% για τα δύο πρώτα, 20% για τα υπόλοιπα τρία), παραμένει ως ασφαλιστική οφειλή, την οποία ο ασφαλισμένος πρέπει να καλύψει το αργότερο από το 16ο έως το 20ο έτος ασφάλισής του! Και μάλιστα προσαυξημένη κατά την ετήσια μεταβολή μισθών! Όταν το μεγαλύτερο μέρος των απόφοιτων επιστημόνων μεταναστεύει στο εξωτερικό, αντί να υπάρξουν κίνητρα για την παραμονή στη χώρα, ουσιαστικά τέτοιες πρακτικές διώχνουν το πιο παραγωγικό κομμάτι του ενεργού πληθυσμού, πάνω στο οποίο θα μπορούσε να στηριχτεί η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Όταν όμως ο μόνος στόχος της κυβέρνησης είναι να μαζέψει όσα περισσότερα μπορεί και να παραμείνει γαντζωμένη στην εξουσία με τις ευλογίες της τρόικας, τα περί παραγωγής αποτελούν ψιλά γράμματα.

Τι μπορεί να γίνει

Με την υπάρχουσα κατάσταση οικονομικής και παραγωγικής ερήμωσης, απλώς τίποτα. Είναι ένα ασφαλιστικό καταδικασμένο να αποτύχει, όπως καταδικασμένη είναι και η χώρα. Ήδη ο ΕΦΚΑ φορτώνει ελλείμματα από τον δεύτερο μήνα λειτουργίας του. Συνυπολογίζοντας τη ραγδαία δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, το μείγμα γίνεται εκρηκτικό και ανεξέλεγκτο. Για να υπάρξει ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, που να μην έχει τη μορφή κεφαλικού φόρου, θα πρέπει άρδην να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Μόνο μια παραγωγική αναγέννηση της χώρας, βασισμένη στις δικές μας δυνάμεις, τον πλούτο της, το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό της, μπορεί να μας βγάλει από το τέλμα των μνημονίων και να οδηγήσει σε μια βιώσιμη οικονομία, με βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα.
Μέχρι τότε, αυτά που πρέπει να γίνουν είναι εξίσου δύσκολα και σημαντικά:
• Μείωση τουλάχιστον κατά 50% των συντελεστών του νέου ασφαλιστικού, ώστε οι αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες να μπορέσουν να πάρουν ανάσα και να μην έχουν κίνητρο να φοροδιαφύγουν.
• Ασφάλιση υγείας για ΟΛΟΥΣ τους συναδέλφους και τις οικογένειές τους.
• Άμεση επιστροφή ή συμψηφισμός των χαρατσιών της ειδικής προσαύξησης, αφού πλέον είναι κενό γράμμα, και της εισφοράς υπέρ ΟΑΕΔ, από τη στιγμή που κανένας συνάδελφος ελεύθερος επαγγελματίας δεν δικαιούται επίδομα ανεργίας.
• Να στηριχθούν οι νέοι συνάδελφοι, για να έχουν κίνητρο να παραμείνουν στη χώρα και να παλέψουν γι’ αυτήν.
• Να ενισχυθούν τα καινοτόμα εγχειρήματα που ξεκινούν μέσα στα πανεπιστημιακά εργαστήρια ή σε νεοφυείς προσπάθειες συναδέλφων.
• Να προωθηθούν συνεταιριστικές και συνεργατικές δραστηριότητες συναδέλφων, ως απάντηση στην κρίση της ατομικής επιχείρησης.
• Τα αναπτυξιακά κονδύλια και τα ευρωπαϊκά προγράμματα να έχουν κατεύθυνση προς την ανασυγκρότηση της ενδογενούς παραγωγής.
• Η Τράπεζα Αττικής να αποτελέσει στήριγμα σε εγχειρήματα ενδογενούς παραγωγικής αναγέννησης, στον βαθμό που της αναλογεί και όχι πυλώνας της «αριστερής διαπλοκής».

*Μέλος της Διοικούσας του ΤΕΕ Τμ. Δυτ. Ελλάδος.