Οι παραδοσιακές κατηγορίες ανατρέπονται
Του Βασίλη Στοϊλόπουλου
Η Αφρική, κατά γενική ομολογία, παραμένει σταθερά η ήπειρος με τα μεγαλύτερα ανθρωπιστικά προβλήματα στον κόσμο, παρά την όποια, αμφιλεγόμενη ή όχι, βοήθεια που δέχεται σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταποικιοκρατικής της εποχής. Γι’ αυτό και δεν είναι καθόλου περίεργο που, ο πόθος για μια καλύτερη ζωή, είναι στην Αφρική πιο έντονος από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
Σύμφωνα με απόρρητες εκθέσεις γερμανικών υπηρεσιών ασφαλείας, αυτήν τη στιγμή από την άλλη πλευρά της Μεσόγειου έξι εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες περιμένουν την ευκαιρία να ρισκάρουν τη ζωή τους προκειμένου να φτάσουν παράνομα στην ευρωπαϊκή Γη της Επαγγελίας. Η μεταναστευτική κρίση είναι πλέον τόσο σοβαρή που, για τον Ιταλό πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα, πρόκειται για ένα οιονεί φυσικό φαινόμενο της εποχής μας, που δεν μπορεί να σταματήσει, με την Ελλάδα και την Ιταλία να μετατρέπονται σταδιακά σε τερματικό σταθμό χιλιάδων μεταναστών που έρχονται από την Αφρική.
Στην περίπτωση της Αφρικής, μπορεί οι αριθμοί συχνά να φαίνονται ψυχροί και οι στατιστικές αποπροσανατολιστικές, όμως δεν παύουν να δείχνουν την πραγματικότητα, ακόμα και στην πιο δραματική διάστασά της, δίνοντας έτσι μια μεγαλύτερη έμφαση στην ηθική πλευρά του μεταναστευτικού φαινομένου, παρά στις άλλες πτυχές του.
1ο παράδειγμα, ο υπερπληθυσμός και η ανεργία: Από το 1950 μέχρι σήμερα ο πληθυσμός της Αφρικής σχεδόν πενταπλασιάστηκε και από 250 εκατομμύρια έφτασε πλέον στα 1,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), μ’ έναν ετήσιο ρυθμό πληθυσμιακής αύξησης 2,7%, οι Αφρικανοί αναμένεται, το 2050, να φτάσουν τα 2,5 δισεκατομμύρια. Για το 70% των εργαζομένων της Μαύρης Αφρικής το ημερομίσθιο κυμαίνεται στα 3,1 δολάρια, ενώ το υψηλό επίπεδο ανεργίας (30%) μεταξύ των νέων Αφρικανών οδηγεί στο 38% από αυτούς να προσβλέπουν στη μετανάστευση στην «ονειρεμένη» Ευρώπη.
Αν στον υπερπληθυσμό, στην ανεργία και στο χαμηλό εισόδημα προστεθούν η τερατώδης διαφθορά και η ανομία των ντόπιων αφρικανικών ελίτ, η πείνα, η οικολογική καταστροφή, η διαρκής πολίτικη αστάθεια, οι πόλεμοι, η καταλήστευση των φυσικών πόρων, οι στρεβλές αγορές, οι ανησυχητικές ενδείξεις μιας νέας κρίσης υπερχρέωσης, παρόμοιας με αυτήν στα τέλη της δεκαετίας του ’70 κ.λπ., τότε δεν πρέπει ν’ ανησυχούν μόνο οι Αφρικανοί, αλλά και οι Ευρωπαίοι.
2ο παράδειγμα, οι νεκροί της “Μάρε Νόστρουμ”: Από το 2014 μέχρι σήμερα πνίγηκαν στη Μεσόγειο, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, περίπου 10.000 πρόσφυγες και μετανάστες (στοιχεία ΟΗΕ), ενώ φέτος ξεπέρασαν ήδη τους 500. Με ευθύνη ποιων, άραγε; Αν στις προφανέστατες και διαχρονικές δομικές αιτίες της κλιμακούμενης προσφυγικής κρίσης προστεθούν και τα σέλφι της Μέρκελ, οι «χορηγίες» του Σόρος, τα «προσφυγικά ντιλ Ερντογάν-Μέρκελ», που πρόκειται να εφαρμοστούν και σε χώρες της Αφρικής, το χάος της Λιβύης και οι ιαχές «no border – no nation» των ιδιοτελών προσφυγοπατέρων της κουλτούρας του «Refugees Welcome», τότε γίνεται σαφές γιατί οι ευθύνες σε αυτήν τη θανατηφόρο Έξοδο διαχέονται πλέον στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Και η Ευρώπη; Δύο ενδεικτικά παραδείγματα για τον τρόπο αντίδρασης της ευρωπαϊκής ελίτ στις νέες μετακινήσεις λαών προς την Ευρώπη.
Πρώτον. Στο περιθώριο της συνδιάσκεψης για τα εξήντα χρόνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πριν μερικές ημέρες, η καγκελάριος Μέρκελ έστειλε ένα σαφές μήνυμα με πολλούς αποδέκτες: «Φαινόμενα όπως αυτά του 2015 στο μεταναστευτικό δεν θα επαναληφθούν στη Γερμανία». Η δημοσκοπική άνοδος της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» (AfD) είχε σαν αποτέλεσμα το προεκλογικό πρόγραμμα των Χριστιανοδημοκρατών να βρίθει θέσεων ριζικά αντίθετων από τη μερκελική Wikommenskultur του 2015. Έτσι, μεταξύ πολλών άλλων στόχων και μέτρων, θα υπάρχει καλύτερη ταυτοποίηση και αποτελεσματικότερη επαναπροώθηση των μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο, έλεγχος κινητών και αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα, μεγαλύτερη διάρκεια κράτησης. Οι μη συνεργάσιμες χώρες-τράνζιτ μεταναστών της Αφρικής θα έχουν λιγότερη αναπτυξιακή βοήθεια. Μετανάστες που διασώζονται στη Μεσόγειο θα επιστρέφονται στις βορειοαφρικανικές ακτές και από εκεί θα κλείνονται σε τοπικά χοτ σποτ, ενώ θα προστατευτούν και τα νότια σύνορα της Λιβύης -δηλαδή, μιας χαώδους χώρας αντιμαχομένων φατριών, όπου βρίσκονται ήδη 1,2 εκατομμύρια μετανάστες και ο μόνος τομέας με «αναπτυξιακές» προοπτικές είναι η παράνομη μετανάστευση.
Δεύτερο. Μετά από τη σχετική έκθεση της Φρόντεξ, οι ιταλικές αρχές ανακοίνωσαν την έναρξη ανακρίσεων για τον ρόλο των ΜΚΟ, που χρηματοδοτεί ο Σόρος, για τον τρόπο συνεργασίας τους με τους «δουλεμπόρους» που μεταφέρουν παράνομα μετανάστες στην Ιταλία. Η συνεργασία αυτή έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται ο κίνδυνος σύλληψης των μεταφορέων, αλλά και τα κόστη μεταφοράς, κάνοντας έτσι πιο εύκολη τη μετακίνηση στη Μεσόγειο. Ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Κουρτς μίλησε προσφάτως για «τρέλα των ΜΚΟ, που πρέπει να σταματήσει», κατηγορώντας τις ότι πολλές από αυτές «είναι συνεργάτες των μεταφορέων μεταναστών», οι οποίες, έχοντας άρτιο εξοπλισμό, παραλαμβάνουν τους μετανάστες μόλις αυτοί εγκαταλείψουν τα θαλάσσια σύνορα της Λιβύης (στα 12 μίλια) και τους μεταφέρουν εκατοντάδες μίλια μακριά στην Ιταλία και όχι στο πλησιέστερο αφρικανικό λιμάνι.
Είναι σαφές ότι η Ευρώπη δεν έχει αναπτύξει ακόμα καμία αξιόπιστη στρατηγική για την εν εξελίξει μεταναστευτική κρίση που την απειλεί, ούτε κάποιο είδος αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της, και αναλώνεται σε τακτικές και αποτρεπτικές κινήσεις, χωρίς να είναι πάντα σίγουρη η αποτελεσματικότητά τους. Όμως, εφόσον δεν αλλάξουν οι συνθήκες διαβίωσης στην Αφρική προς το καλύτερο, με ένα είδος «σχέδιο Μάρσαλ» για την επί τόπου βοήθεια για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη και την καταπολέμηση της υπεργεννητικότητας και δεν σταματήσει η υφαρπαγή του αφρικανικού φυσικού πλούτου, η συνέχιση της κρίσης είναι αναμενόμενη. Οι μετακινήσεις πληθυσμών διά θαλάσσης θα συνεχιστούν και οι θάνατοι αθώων θα αυξάνονται, παρά τους στρατιωτικοποιημένους φράκτες συνόρων, το ξόδεμα δισεκατομμυρίων ευρώ και τα αυστηρότερα Δουβλίνα των Βρυξελλών. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει πλέον αντί για„Μάρε Νόστρουμ να γίνεται λόγος για „Μάρε Μόνστρουμ…. και αλίμονο σε «χώρες συνόρων» με οικονομική κρίση, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, που αδυνατούν να ελέγξουν τα σύνορά τους.
