Του Δημήτρη Μπούσμπορα από την Ρήξη φ. 135
Η Σαμοθράκη, στη σημερινή εποχή, είναι ένα νησί σύμβολο. Κάτι σαν τα Κύθηρα, την εποχή της Αναγέννησης, όταν το νησί συμβόλιζε την αναζήτηση του παραδείσου, ή σαν την Αρκαδία των βουκολικών ασμάτων και των ρομαντικών ποιητών και ζωγράφων. Στη συνείδηση Ελλήνων και ξένων, είναι ένα νησί που πρέπει να το ανακαλύψεις σε όλες τις γωνιές του. Που προσφέρει πολλούς τόπους ελευθερίας και ανάτασης. Που η φύση του είναι ανεξερεύνητη1.
Το απόκρημνο τοπίο, οι άγριες ρεματιές με τις βάθρες και τα πλατάνια δίπλα στη θάλασσα είναι το όνειρο των φυσιολατρών. Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει για να χαρακτηριστεί προστατευόμενο τοπίο με αιτήματα που φτάνουν μέχρι την UNESCO. Παράλληλα, ένα μεγάλο τμήμα του έχει χαρακτηριστεί τόπος του δικτύου NATURA για την προστασία της χλωρίδας των οικοτόπων και των πουλιών.
Αυτό το νησί μοιάζει τελευταία να είναι το σύμβολο της αντίστασης στην καταστροφή του τοπίου από την ανάπτυξη. Τα σχέδια της Εταιρείας Voltera2 για εγκατάσταση αιολικών, λίγο κάτω από την κορυφή του όρους Σάος, ξεσήκωσαν τους κατοίκους και τους εραστές του νησιού. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει δώσει άδεια για τοποθέτηση 39 τεράστιων ανεμογεννητριών. Αν αυτές τοποθετηθούν, θα φαίνονται από δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, οι δρόμοι που θα ανοιχτούν για τη μεταφορά τους στην κορυφογραμμή και τα καλώδια θα διαλύσουν το τοπίο. Τα αρπακτικά πουλιά που φωλιάζουν στο βουνό θα σκοτωθούν από τις έλικες των ανεμογεννητριών3. Η εικόνα και ο τουρισμός του νησιού θα πληγούν με τρόπο μη αναστρέψιμο.
Οι κάτοικοι έχουν ξεσηκωθεί και σχημάτισαν επιτροπή για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Παρόμοιες επιτροπές υπάρχουν σε πολλά άλλα νησιά4, στη Μάνη και στο Βέρμιο. Από τη Μάνη μάλιστα ανακοινώθηκε ότι οι πρόσφατες πυρκαγιές συνδέονται με τους δρόμους που ανοίξανε στην κορυφογραμμή για τη μεταφορά και τοποθέτηση των ανεμογεννητριών και τα καλώδια για τη μεταφορά του ρεύματος. Μια ακόμα επίπτωση σε μέρη που δεν έχει ποτέ διανοιχτεί δρόμος. Και ενώ θα έπρεπε, όπως είχε προταθεί σε διεθνές συνέδριο για τη φύση, τα μέρη αυτά να τα κηρύξουμε πλέον ελεύθερα από δρόμους, εμείς τα βιομηχανοποιούμε.
Οι κάτοικοι κινητοποιούνται. Αλλά η εταιρεία έχει έναν άσσο στο μανίκι: τη διάθεση στους κατοίκους των πέριξ οικισμών δωρεάν ρεύματος, ως αντιστάθμισμα για τις επιπτώσεις. Αυτό ελπίζουν να τους διασπάσει. Για ποιόν λόγο αντιστάθμισμα; Για ποιές επιπτώσεις; Αφού οι πληρωμένοι λαγοί των αιολικάδων, που εμφανίζονται ως οικολόγοι5, διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις και ασκούν ιδεολογική βία σε όποιον αντιδρά – ότι θέλει τον λιγνίτη και δεν ενδιαφέρεται για την κλιματική αλλαγή. Υπάρχει όμως κάτι πέρα από τη χλωρίδα, τα πουλιά, τις νυχτερίδες, τον θόρυβο και τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Η αίσθηση ότι όλα πλέον είναι κάτω από τον έλεγχο του ανθρώπου. Ότι κάθε σπιθαμή γης πρέπει να φέρνει όφελος και να βιομηχανοποιηθεί. Ο μηχανικός τρόπος που σκέφτονται αυτοί οι «οικολόγοι» αντανακλάται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που συντάσσουν, προσπαθώντας να αποκρύψουν το οφθαλμοφανές των επιπτώσεων στην βιοποικιλότητα, στο τοπίο και στη ζωή των ανθρώπων.
Εντύπωση μας έκανε ότι κάποιοι από τον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν να προβάλλουν το θέμα. Θα το κρατήσουν μέχρι τέλους ή θα το αφήσουν να εκπνεύσει όπως οι Σκουριές; Αυτοί δεν είναι χαχόλοι σαν τους οικολόγους, από τους οποίους ο κόσμος περίμενε την συμπαράστασή τους για να σώσουν το τοπίο και τους άκουγαν έκπληκτοι να έχουν έτοιμη την κασέτα περί κλιματικής αλλαγής και να κατακεραυνώνουν κάθε αντίθεση. Οι αριστεροί είναι διαφορετικοί. Θα καταλάβουν και θα «αγωνιστούν» μέχρι ένα σημείο, όπως πάντα, με απώτερο στόχο τη διαμόρφωση καλών σχέσεων και μαχητικού προφίλ. Ποιος όμως αποφασίζει σ’ αυτή τη χώρα;
Ένα κίνημα χρειάζεται σήμερα για τη διατήρηση του ελληνικού τοπίου και της φύσης, με άξονα την αντίθεση στην τοποθέτηση μεγάλων αιολικών σε ευαίσθητες περιοχές. Τα προτάγματα αυτού του κινήματος πρέπει να είναι περιβαλλοντική προστασία και ενδογενής παραγωγική ανασυγκρότηση:
• Όχι μεγάλα αιολικά σε περιοχές NATURA και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους.
• Ανάπτυξη και ενίσχυση των προσπαθειών για μικρά και μεσαία αιολικά στη χώρα μας αντί για τα εισαγόμενα.
• Ανάπτυξη τεχνολογίας σε όλους τους τομείς των ΑΠΕ (ήλιο, άνεμο, κυματισμό).
• Χωροταξικός σχεδιασμός της ενέργειας από ΑΠΕ στην ενδοχώρα, στα νησιά και στην θάλασσα.
Να κρατήσουμε την αυτοσυνειδησία μας και τους ιστορικούς και ονειρικούς μας τόπους μακριά από τα σχέδια των εταιρειών.
Σημειώσεις
1. Μπούσμπουρας Δ. (2017), «Οι υγρότοποι της Σαμοθράκης», Ρήξη, τεύχος 134.
2. Ιδιωτικός πάροχος ενέργειας που έχει δημιουργηθεί από την κατασκευαστική εταιρείας JP Avax και μια ιταλική εταιρεία που δραστηριοποιείται στον χώρο της ενέργειας. Οι εταιρείες αυτές δεν εξειδικεύονται στις ΑΠΕ, παράγουν ενέργεια από οποιαδήποτε πρόσφορη πηγή.
3. Αναγνωστοπούλου Μ. και Δ. Μπούσμπουρας (2008), «Επιπτώσεις των αιολικών πάρκων στα πουλιά», σελ 26. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Διαθέσιμο στον ιστότοπο:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=401
4. Υπάρχουν νησιά όπου τους απαγορευόταν να τοποθετήσουν ηλιακούς θερμοσίφωνες, για τη διατήρηση του τοπίου, και τώρα, με μία κίνηση, επιτρέπουν την τοποθέτηση δεκάδων τεράστιων ανεμογεννητριών.
5. Είχαν φτάσει μάλιστα να ελέγχουν και τον τομέα της ενέργειας στο κόμμα των Οικολόγων – Πράσινων, πριν λίγα χρόνια.
5 ΣΧΟΛΙΑ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Θα είχε ενδιαφέρον αν ξέραμε τις εναλλακτικές προτάσεις όλων αυτών όσων αντιδρούν στη δημιουργία ανεμογεννητριακών πάρκων, φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων και γενικά ήπιων μορφών παραγωγής ρεύματος, δεδομένου ότι η παραγωγή ρεύματος με καύσιμες ύλες, δεν σκοτώνει μόνο τα πουλιά όπως ίσως οι ανεμογεννήτριες, αλλά όλους μας και των πουλιών συμπεριλαμβανομένων..
Έτσι όπως υλοποιούνται, τα βιομηχανικά αιολικά πάρκα δεν αποτελούν ήπιες μορφές ενεργειακής παραγωγής. Η λειτουργία τους απαιτεί να διανοιχθούν στα βουνά χιλιόμετρα επί χιλιομέτρων δρόμων πολύ πλατιών δρόμων, που θα εξασφαλίζουν την μόνιμη διέλευση βαρέων οχημάτων για επισκευές και συντήρηση των γιγάντιων τουρμπίνων με ό,τι κι αν συνεπάγεται αυτό τόσο για το φυσικό περιβάλλον, όσο και για παραγωγικές δραστηριότητες που στηρίζονται σε ευαίσθητες οικολογικές ισορροπίες (π.χ. μελισσοκομία).
Κι αυτό είναι ένα παράδειγμα μόνο, για το ότι, η εγκατάσταση Βιομηχανικών Πάρκων Ανανεώσιμων μεταβάλει βουνά και κάμπους σε εργοστάσια, καθώς δεσμεύει σε αποκλειστικότητα χρήσεις γης για μη-ήπιες δραστηριότητες, και αποκλείει την ανάπτυξη κάθε άλλης ήπιας και συμβατής με το περιβάλλον…
Κύριε Προβάδε το πρόβλημα είναι στις προστατευόμενες περιοχές και στο τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους. Και όχι μόνο με τα πουλιά. Προφανώς σε άλλες περιοχές δεν υπάρχουν τόσα προβλήματα με τα μεγάλα αιολικά. Επίσης στην θάλασσα δεν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, αν χωροθετηθούν σωστά. Είχαν ξεκινήσει κάποιες διαδικασίες, οι οποίες όλως περιέργως σταμάτησαν. Σε μία θέση ξέρω ότι είχε αντιρρήσεις το πολεμικό ναυτικό. Τα άλλα όμως δεν προχώρησαν για λόγους που δεν γνωρίζουμε.
Τα φωτοβολταικά δεν συνάντησαν εμπόδια εκτός της γης υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας. Κάτι πολύ σωστό για να έχουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διατροφική αυτάρκεια. Γιατί όμως δεν μπαίνουν σε άλλους χώρους. π.χ. σε δημόσια κτήρια ;
Η ενέργεια από κυματισμό δεν έχει προχωρήσει καθόλου ενώ υπάρχουν και έλληνες ερευνητές και ιδρύματα που ασχολούνται. Γιατί;
Επίσης τα μικρότερα αιολικά καθέτου άξονα που παράγονται και στην Ελλάδα δεν ενισχύονται προφανώς γιατί το σύμπλεγμα ξένων βιομηχανιών, τραπεζών και διαμεσολαβητών που διασφαλίζουν την αδειοδότηση έχει πολύ ισχυρές προσβάσεις.
Συμφωνώ με τον κ. Δ.Μπ. Αιολικές μηχανές ανοικτής θαλάσσης και θαλάσσια ενέργεια (υδροκινητική, κυματική και του θερμοκλινούς) είναι πολύ καλές λύσεις για τα νησιά μας….
Μια σύντομη παρέμβαση όχι για τα αιολικά αλλά σχετικά με τα φωτοβολταϊκά που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Θα έπρεπε ίσως να τονιστεί ιδιαίτερα ότι εκτός από την προφανή προσβολή που προκαλούν στο τοπίο αποστερούν, κατά κανόνα, πολύτιμη γη από την κτηνοτροφία και την μελισσοκομία, δυο βασικότατους τομείς της πρωτογενούς παραγωγής που στηρίζονται σε ανανεώσιμους φυσικούς πόρους της πατρίδας μας. Οι φυσικοί πόροι αυτοί δυστυχώς συχνά επονομάζονται, είτε από άγνοια είτε για πολιτικούς λόγους, “χέρσες γαίες” και είναι οι φρυγανικές διαπλάσεις, οι ερεικώνες, τα garrigue, οι αγροί και οι εγκαταλειμμένες καλλιέργειες σε στάδια διαδοχής της φυσικής βλάστησης.
Παράλληλα, όπως αναφέρει ο κ. ΔΜ είναι άξιο απορίας το ότι δεν προχωράει η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κτήρια, αστικές περιοχές και κυρίως σε έρημες βιομηχανικές ζώνες που αφθονούν ανά την Ελλάδα.