του Γ. Ξένου, από το Άρδην τ. 96, Μάρτιος-Μάιος 2014
Τ ο χρονικό της διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας από τις ΜΚΟ ξεκινά το 1999. Ήταν η χρονιά που ο Γιώργος Παπανδρέου αναβαθμίστηκε σε υπουργό Εξωτερικών. Το 1999 το υπουργείο Εξωτερικών χρηματοδοτούσε δέκα ΜΚΟ, τον επόμενο χρόνο ο αριθμός είχε φτάσει τις τριακόσιες! Σε αυτή την εξωφρενική αύξηση, καταλυτικό ρόλο έπαιξε η απόφαση της ΕΕ, το 1999, ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα έπρεπε, βάσει νόμου, να διαθέτουν το 0,21% του ΑΕΠ τους σε αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια σε τρίτες χώρες που το είχαν ανάγκη. Στόχος αυτής της απόφασης ήταν να βρεθεί μια νομιμοφανής φόρμουλα, προκειμένου οι χώρες της ΕΕ να διοχετεύουν ποσά σε περιοχές του κόσμου που τις ενδιέφεραν και ήθελαν να έχουν αυξημένη επιρροή.
Για τον ΓΑΠ αυτή η δέσμευση ήταν ο καλύτερος τρόπος για να αλλάξει τους διαχρονικούς σχεδιασμούς και σταθερές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Το 2000 δημιούργησε την Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ). Μία πανίσχυρη υπηρεσία, με μπόλικο χρήμα από τον προϋπολογισμό του υπουργείου, η οποία έδινε λόγο μόνο στον υπουργό Εξωτερικών. Για να έχουμε μια εικόνα για τα ποσά που διαχειριζόταν, το 2005 ο προϋπολογισμός της ΥΔΑΣ ήταν 49 εκατ. ευρώ. Ο καθηγητής κ. Ξενοφών Κοντιάδης, γενικός διευθυντής της ΜΚΟ Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, περιγράφει πώς λειτουργούσε η ΥΔΑΣ: «Η προκήρυξη του υπουργείου Εξωτερικών, της ΥΔΑΣ (Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας), υπαγορεύει κάθε φορά τόσο το θέμα όσο και τον τόπο διεξαγωγής του έργου. Το πλαίσιο είναι πολύ συγκεκριμένο». Στη συνέχεια θα δούμε τι «έργο» παρουσίασαν μερικές ενδεικτικές ΜΚΟ, που χρηματοδοτήθηκαν αδρά από την ΥΔΑΣ. Από την άλλη, η ΜΚΟ ήταν αυτή που καθόριζε το ύψος της χρηματοδότησης του εκάστοτε έργου.
Ο Γιώργος Παπανδρέου έχρισε επικεφαλής της ΥΔΑΣ το 2000 τον Άλεξ Ρόντος, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 2004 που έπεσε το ΠΑΣΟΚ. Ο Άλεξ Ρόντος γεννήθηκε στην Τανζανία, σπούδασε στην Οξφόρδη και μετά τις σπουδές του επέστρεψε στην Αφρική, όπου αρχικά εργάστηκε ως ανταποκριτής εφημερίδων. Από το 1985 έως το 1992 δούλεψε στην Καθολική Υπηρεσία Αρωγής, ΜΚΟ της Αμερικάνικης Καθολικής Εκκλησίας, σε μια σειρά από χώρες όπως η Αιθιοπία, η Αίγυπτος, το Μαρόκο και ο Λίβανος. Το 1992 γνωρίστηκε με τον αρχιεπίσκοπο Βορείου Αμερικής Ιάκωβο και αυτός του ζήτησε να δημιουργήσει και να διευθύνει μια ανθρωπιστική ΜΚΟ με την ονομασία Διεθνής Ανθρωπιστικός Οργανισμός των Ορθόδοξων Χριστιανών. Το 1996 δούλεψε για ένα διάστημα στην Παγκόσμια Τράπεζα, σε πόστο σχετικό με τις ΜΚΟ και τον ρόλο τους στον Τρίτο Κόσμο, εκεί φημολογείται ότι γνώρισε και τον… Τζωρτζ Σόρος. Μέσω αυτής της ΜΚΟ ήρθε σε επαφή με την ελληνική ομογένεια και γνωρίστηκε με τον Άντριου Άθενς, τότε πρόεδρο του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ). Αυτός με τη σειρά του τον γνώρισε με τον ΓΑΠ το 1998, όταν τον έφερε στην Αθήνα για να ζητήσει να ενισχυθούν οικονομικά οι Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας. Από τότε οι δύο τους κόλλησαν. Ο ΓΑΠ είχε πάντα σε ιδιαίτερη εκτίμηση τις ΜΚΟ και στην Ελλάδα δεν έβρισκε εκείνους τους συνεργάτες που να τις γνωρίζουν σε βάθος. Στο πρόσωπο του Ρόντος βρήκε τον τέλειο συνεργάτη, αυτός είχε δεκάδες ιδέες για το τι είδους ΜΚΟ έπρεπε να φτιαχτούν. Το 1999 που έγινε υπουργός, τον όρισε επικεφαλής της ΥΔΑΣ και κάτι ακόμα, τον έχρισε πρέσβη εκ προσωπικοτήτων, για να του λύσει ακόμα περισσότερο τα χέρια.
Από τη στιγμή που ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα, το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε από την Αφρική, αρχικά στα Βαλκάνια (ιδιαίτερα στη Σερβία και την Πρίστινα) και στη συνέχεια στη Μέση Ανατολή. Στη Σερβία γρήγορα άλλαξε τον προσανατολισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, που μέχρι τότε ήταν πιο κοντά στον Μιλόσεβιτς, ή τουλάχιστον ουδέτερη και ήρθε σε επαφή με την αντιπολίτευση. Ο υπ. Εξωτερικών της Σερβίας, εκείνη την εποχή, Γιοβάνοβιτς, είχε καταγγείλει τη δράση του σε συνέντευξη στον Γιάννη Διακογιάννη στα Νέα: «Έχει έρθει απεσταλμένος από την Ελλάδα που χειρίζεται προγράμματα ΜΚΟ. Σκορπά αφειδώς χρήματα σε οργανώσεις κατά του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Χρηματοδοτεί παράλληλα εφημερίδες και ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και εξαγοράζει δημοσιογράφους που προπαγανδίζουν δήθεν για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Ουσιαστικά προωθούν την περαιτέρω διάλυση της Γιουγκοσλαβίας». Πραγματοποίησε μάλιστα συνάντηση της σερβικής αντιπολίτευσης στο Καβούρι, και σε αυτήν τέθηκε επικεφαλής της αντιπολίτευσης ο Κοστούνιτσα. Εκείνη την περίοδο, όταν ο υφυπουργός Εξωτερικών Γ. Ζαφειρόπουλος προσπάθησε να τον ελέγξει, εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί και ας θεωρούνταν από τους πιο φανατικούς υποστηρικτές του Σημίτη. Ο Ρόντος είχε τη στήριξη των Αμερικανών αφεντάδων και κανείς δεν μπορούσε να τον ελέγξει. Σε συνάντηση που είχαν λίγα χρόνια αργότερα, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Κόλιν Πάουελ με τον Παπανδρέου, ο υπεύθυνος για θέματα Νοτιοανατολικής Ευρώπης Φρίντμαν είπε για τον παριστάμενο Ρόντο: «Υπουργέ, είναι ο άνθρωπός μας στα Βαλκάνια, αυτός που έριξε τον Μιλόσεβιτς». Στο διάστημα που ήταν επικεφαλής της ΥΔΑΣ και διαχειριζόταν σημαντικά ποσά, άνθρωποι από το περιβάλλον του ΓΑΠ λένε, μεταγενέστερα, ότι κάθε εβδομάδα ερχόταν και ζητούσε πρόσθετα κονδύλια.
Όταν τέλειωσε με τη Σερβία, το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε στη Μέση Ανατολή (Παλαιστίνη, Ιράκ, Αφγανιστάν κ.λπ.). Στην Παλαιστίνη, ενώ υποτίθεται πως οι ΜΚΟ ήθελαν να προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στους Παλαιστίνιους, στην πραγματικότητα ενίσχυαν τις λογικές περαιτέρω απομόνωσης των Παλαιστινίων σε γκέτο. Στο Ιράκ ακολουθούσαν τα αμερικάνικα στρατεύματα και ανέλαβαν το έργο της «ανοικοδόμησης της δημοκρατίας».
Το 2004 έφυγε το ΠΑΣΟΚ από την εξουσία, ο Ρόντος παρέμεινε στενός συνεργάτης του ΓΑΠ, αλλά τα ενδιαφέροντά του μετακινήθηκαν στον Καύκασο και ανέλαβε σύμβουλος του ανερμάτιστου προέδρου της Γεωργίας, Σαακασβίλι. Στις 8 Μαΐου 2008 δημοσίευσε άρθρο στη Χέραλντ Τρίμπιουν, στο οποίο έκανε λόγο για την πιθανότητα μερικής κατοχής της Γεωργίας από τη Ρωσία και καλούσε τη Δύση να κινητοποιηθεί. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, ο Σαακασβίλι εισέβαλε στη Ν. Οσετία με τα γνωστά αποτελέσματα. Το 2009, με την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον ΓΑΠ επέστρεψε και αυτός, αλλά σε παρασκηνιακό ρόλο, γιατί είχε αρχίσει να καίγεται. Θεωρείται ο αρχιτέκτονας της ελληνο-ισραηλινής προσέγγισης. Στα τέλη του 2011 αναλαμβάνει καθήκοντα ειδικού απεσταλμένου της Ειδικής Υπηρεσίας Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ για το Κέρας της Αφρικής, υπηρεσία που ελέγχεται από τους Βρετανούς.
Πριν μερικές εβδομάδες, όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τη ΜΚΟ του Τζεβελέκου που έλαβε 9 εκατ. για αποναρκοθετήσεις που δεν έκανε ποτέ, ο Ρόντος δήλωσε στην ανακρίτρια ότι ακολούθησε πιστά τη διαδικασία που προβλεπόταν, αλλά χαρακτήρισε το θεσμικό πλαίσιο προβληματικό και ελλιπές. Λέει, μάλιστα, πως υπήρξε ένας από εκείνους που είχε θέσει το θέμα της αλλαγής του θεσμικού πλαισίου χωρίς όμως αποτέλεσμα. Αυτά τα λέει ο άνθρωπος που δημιούργησε το θεσμικό πλαίσιο των ΜΚΟ!
Η ΜΚΟ του Τζεβελέκου ήταν η κορυφή του παγόβουνου για τα όσα διαδραματίστηκαν την προηγούμενη δεκαετία με τις ΜΚΟ και το υπ. Εξωτερικών. Πριν λίγες μέρες δημοσιεύθηκε ένας κατάλογος με τις σημαντικότερες χρηματοδοτήσεις της ΥΔΑΣ σε ΜΚΟ τη δεκαετία 2000-10. Λίγο να διερευνήσει κάποιος το έργο που υλοποίησαν αυτές οι ΜΚΟ, θα καταλάβει και τους προσανατολισμούς του ΥΠΕΞ.
Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες:
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος για τη Διεθνή Ανάπτυξη, που τη δημιούργησε και τη διεύθυνε ο Σωτήρης Κούκιος. Έλαβε 1.373.000 ευρώ και πριν λίγες μέρες ο Κούκιος συνελήφθη, γιατί η ΜΚΟ του σε ελέγχους αποδείχτηκε ότι δεν είχε πραγματοποιήσει κανένα έργο. Υποτίθεται ότι έπρεπε να αποστείλει ανθρωπιστική βοήθεια σε Κοσσυφοπέδιο, Τουρκία, Παλαιστίνη, Ουκρανία, Ιράν και στο Αφγανιστάν, όπως επίσης να κάνει μαθήματα αλφαβητισμού στους μουσουλμανόπαιδες στη Θράκη. Ο Κούκιος ήταν πιο γνωστός ως μπλόγκερ και από τους φανατικότερους οπαδούς του ΓΑΠ. Στην περίπτωση της δικής του ΜΚΟ μας κεντρίζει την προσοχή και κάτι άλλο, το όνομα που επέλεξε να της δώσει, που παραπέμπει ευθέως περιβόητη στην Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID) γνωστή για την εμπλοκή της στο σχέδιο Ανάν και τον πακτωλό χρημάτων που διέθεσε προκειμένου να πουν ΝΑΙ οι Ελληνοκύπριοι. Δραστηριοποιείται σε όλο τον κόσμο, στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή, τη Λατινική Αμερική, για παράδειγμα στη Βενεζουέλα χρηματοδότησε την εξέγερση των μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων κατά του Μαντούρο. Ο Κούκιος ονόμασε έτσι τη δική του ΜΚΟ για να της προσδώσει κύρος ή είχε και οργανική σχέση με την USAID;
Άλλη ΜΚΟ που χτυπάει στο μάτι είναι το Κέντρο Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ), που δημιουργήθηκε από τη Μαργαρίτα Παπανδρέου. Η εν λόγω ΜΚΟ έλαβε 929.000 ευρώ από την ΥΔΑΣ, αλλά και πολλά άλλα κονδύλια, από άλλα υπουργεία. Η δραστηριότητά της επικεντρώθηκε για πολλά χρόνια γύρω από την ελληνοτουρκική φιλία, μέσω συναντήσεων σε νησιά του Αιγαίου εκπροσώπων των δύο χωρών, προκειμένου «να αρθούν τα στερεότυπα». Χρηματοδότησε κινηματογραφικά έργα νέων δημιουργών από την Τουρκία και την Ελλάδα που φέρνουν τους δύο λαούς πιο κοντά κ.ά. τέτοια. Στη συνέχεια από τη διοίκηση της ΜΚΟ πέρασαν κυρίες όπως η Θεοδώρα Κόκλα που αργότερα διορίστηκε περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, ή η εκπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ και εισηγήτρια του ΠΑΣΟΚ για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία Φωτεινή Σιάνου. Τις πρόσεχε τις φίλες της μητέρας του ο ΓΑΠ.
Η ΜΚΟ που είχε φτιάξει ο Ρόντος με τον αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο χρηματοδοτήθηκε από τον Ρόντο με 2.187.882 ευρώ! Το Δίκτυο για τη Δημοκρατία στη Νοτιανατολική Ευρώπη έλαβε 2.492.728 ευρώ για την υλοποίηση του προγράμματος με τον τίτλο «Young Leaders». Σκοπός του προγράμματος, σύμφωνα με το ΥΠΕΞ, ήταν: Η ενημέρωση των νέων ηγετών για θέματα ευρωπαϊκής ενοποίησης/νομοθεσίας. Η εμπέδωση της έννοιας του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Η περαιτέρω εξοικείωση με τους τρόπους λειτουργίας μιας ώριμης δημοκρατίας, όπως η Ελλάδα. Η ανάδειξη νέων προοπτικών οικονομικής ανάπτυξης και συνεργασίας! Ημερίδες για την υλοποίηση του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν σε Τίρανα, Βελιγράδι, Σκόπια, Κωνσταντινούπολη και Αθήνα. Το Kέντρο Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Ανάπτυξη ΔΗΜΗΤΡΑ, με έδρα τη Λάρισα, έλαβε το ίδιο διάστημα 1.376.582 ευρώ. Δραστηριότητα ανέπτυξε στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την Τουρκία, την Ινδία, τον Ισημερινό, τη Σενεγάλη και γενικά όπου αλλού χρειαζόταν βοήθεια η αμερικανική εξωτερική πολιτική. Η ΜΚΟ του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Οικουμενική, δεν θα μπορούσε να λείψει από τις επιχορηγούμενες και μάλιστα με 3.840.274 ευρώ, ενώ δεκάδες άλλες ΜΚΟ δραστηριοποιήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες με όχι τόσα μεγάλα ποσά, αλλά και πάλι αξιοσέβαστα.
Με τις πρόσφατες αποκαλύψεις και συλλήψεις για τις ΜΚΟ, η συζήτηση επικεντρώνεται μόνο στη διασπάθιση του δημόσιου χρήματος από αυτές. Κάποιες ΜΚΟ ήταν αποκλειστικά οχήματα πλουτισμού κάποιων, τις περισσότερες φορές γύρω από πολιτευτές της ΝΔ, αλλά η πλειοψηφία τους, οι πιο σοβαρές και αυτές που δεν αγγίζονται μέχρι στιγμής, δεν είχαν ως σκοπό αποκλειστικά τον πλουτισμό. Από το 2000 και μετά άλλαξαν την εξωτερική πολιτική της χώρας. Από τα Βαλκάνια ως την Τουρκία, προωθώντας με επιμονή την «ελληνοτουρκική φιλία», στην Κύπρο όπου ευαγγελίζονταν την προσέγγιση των δύο κοινοτήτων, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο, άλλαξαν την εξωτερική μας πολιτική, την ευθυγράμμισαν με αυτήν των ΗΠΑ, για να μην πούμε ότι την υπηρέτησαν.
Αυτή είναι η σημαντικότερη ζημιά που προκάλεσαν και συνεχίζουν να προκαλούν. Γιατί, ας μην αυταπατώμαστε συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται, όχι βέβαια με τόσα πολλά χρήματα, από την αμαρτωλή ΥΔΑΣ.
