του Χρόνη Βάρσου, από το Άρδην τ. 76, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2009
Κ ανείς δεν φανταζόταν, στις 7 Οκτωβρίου 2001, με τη έναρξη της αμερικανικής επίθεσης στο Αφγανιστάν, ότι οι προερχόμενοι από το Πακιστάν, Ταλιμπάν, που από τον Σεπτέμβριο 1994 έγιναν γνωστοί στη Δύση με τη ραγδαία εξάπλωσή τους στο Αφγανιστάν, την κατάληψη της Καμπούλ, στις 27/9/1996, και την επικράτησή τους σε μια ανελέητη σύγκρουση, μέχρι τις 7/10/2001, με τη Βόρεια Συμμαχία Ταντζίκων και Ουζμπέκων, θα κατέρρεαν με τέτοια απίστευτη ταχύτητα – αντίθετα με τις διεθνείς προβλέψεις για πεισματική και παρατεταμένη άμυνα.
Μέσα σε 60 μόλις μέρες, κάτω από τα συντριπτικά πλήγματα ΗΠΑ & Βρετανίας, αλλά και των ντόπιων Αφγανών συμμάχων τους της Βόρειας Συμμαχίας, καταλήφθηκαν με χαρακτηριστική ευκολία το Μαζάρ-ι-Σαρίφ (9/11), η Χεράτ (12/11), η Καμπούλ (13/11), η Κουντούζ (23/11), και, τέλος, το μεγάλο προπύργιο των Ταλιμπάν, η Κανταχάρ (7/12). Με τις τελικές επιχειρήσεις στην περιοχή Τόρα Μπόρα ως τις 17/12, το πρώην Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν ανήκε πλέον στην Ουάσιγκτον. Οι Ταλιμπάν είχαν συντριβεί. Οι απώλειές τους ξεπερνούσαν τους 10.000 άνδρες.
Οι ΗΠΑ, με κόστος σε ανθρώπινες ζωές μόλις 4 Αμερικανούς νεκρούς (!), είχαν πετύχει αυτό που για τους σοβιετικούς φάνταζε ακατόρθωτο μόλις 12 χρόνια πριν, όταν ενεπλάκησαν σε έναν 10ετή πόλεμο με τους ισλαμιστές αντάρτες (Δεκέμβριος 1979-Φεβρουάριος 1989), χρησιμοποίησαν 120.000 στρατό, είχαν τουλάχιστον 15.000 νεκρούς και αποσύρθηκαν ντροπιαστικά για να καταρρεύσουν λίγο μετά ως υπερδύναμη.
Όλα φάνταζαν ιδανικά για το αμερικανικό επιτελείο, ώσπου η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν αυτή που ακολούθησε: οι μεγάλοι ηττημένοι του Δεκεμβρίου 2001, Ταλιμπάν, ανέκαμψαν σταδιακά, στηρίχθηκαν ενεργά από τα 14 εκ. Παστούν (42% των 34 εκ. κατοίκων του Αφγανιστάν), επανήλθαν και διεξάγουν μέχρι σήμερα έναν συστηματικό πόλεμο φθοράς, ακατάπαυστα επί 8 σχεδόν χρόνια, προκαλώντας πλέον μηνιαίες απώλειες –μεγέθους Ιράκ (βλ. Πίνακα 2)– στους 97.000 δυτικούς στρατιώτες, που αδυνατούν να επιβάλουν την τάξη.
Οι μόλις 7 νεκροί δυτικοί όλο το 2001 έγιναν 215 εντός 2009 (με 62 τον Ιούλιο 2009, που είναι ο πλέον αιματηρός μήνας της 8χρονης εκστρατείας).
Μέχρι τις 22/7/2009, 1.190 δυτικοί στρατιώτες, 5.000 κυβερνητικοί Αφγανοί (στρατός/αστυνομία) και 23.000 Ταλιμπάν έχουν σκοτωθεί, ενώ οι νεκροί άμαχοι έχουν ξεπεράσει τις 30.000 (βλ. Πίνακα 1).
Επιπλέον, 3.238 (έως 22/7/2009) Αμερικανοί και 1.240 σύμμαχοι έχουν τραυματιστεί.
Στη Βρετανία, η κοινή γνώμη, ανησυχεί για τις πρωτόγνωρες απώλειες των 188 νεκρών (που ξεπέρασαν τις αντίστοιχες στο Ιράκ – 179 νεκροί), μιμούμενη τους προγόνους της πριν από 167 χρόνια (η πρώτη βρετανική εισβολή στο Αφγανιστάν, το 1838-1842, απέτυχε οικτρά με την ολοσχερή καταστροφή 16.500 βρετανικού στρατού εισβολής, υπό τον William Elphinstone, τον Ιανουάριο 1842, όπως και αυτή του 1919).
Ειδικά εντός του Ιουλίου, στην όλο και πιο αιματηρά εξελισσόμενη επιχείρηση Khanjar των Αγγλο-αμερικανών στην επαρχία Χελμάντ (από 23/6, 3.000 Βρετανοί και, 650 Αφγανοί και από 2/7, 4.000 Αμερικανοί και 650 Αφγανοί διενεργούν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών στην περιοχή), 18 Βρετανοί έχασαν τη ζωή τους.
Η δραματική αύξηση των απωλειών λόγω της αυξημένης αντίστασης και ισχυροποίησης των Ταλιμπάν –ιδίως στο νότιο τμήμα της χώρας– οδήγησε γρήγορα σε μια τρελή κούρσα ενίσχυσης των συμμαχικών δυνάμεων της διεθνούς ISAF (International Security Assistance Force) και ιδίως των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, με συμμετοχή στην πολυεθνική ISAF και την αμερικανική OEF – (Operation Enduring Freedom).
Οι ΗΠΑ, που διατηρούσαν μόλις 20.300 άνδρες τον Φεβρουάριο 2006, έφτασαν, τον Ιούνιο 2007, τις 26.480, τον Ιούνιο 2008, τις 48.250, για να ανέλθουν, τον Ιούνιο 2009, στις 58.000 και στο τέλος του έτους να προβλέπεται να ξεπεράσουν τις 68.000 (!!!), με τα επιπλέον συμμαχικά στρατεύματα να κυμαίνονται στις 39.000 για το φετινό καλοκαίρι….. Η απελπισία κυρίευσε τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Ομπάμα, που ανακοίνωσε, ένα μήνα μετά την εκλογή του, ότι θα στείλει άλλες 17.000 στρατό στη χώρα!!!
Η ISAF, με 42 χώρες να συμμετέχουν πλέον (ανάμεσα σ’ αυτές και η Ελλάδα με 140 στρατιώτες), ξεκίνησε ως μια δύναμη 5.580 ανδρών, τον Αύγουστο του 2003, και ανήλθε, τον Νοέμβριο 2006, στις 32.800, τον Ιούλιο 2007, στις 41.000, τον Απρίλιο 2009, στις 58.390 και εκτοξεύτηκε, τον Ιούνιο 2009, στις 61.130 (!!!), με 28.850 από αυτούς να προέρχονται από τις ΗΠΑ και τις 8.300 από τη Βρετανία που είναι οι κύριοι τροφοδότες της. Από το σύνολο, σχεδόν 53.000 άνδρες της ISAF, μάχονται στην πρωτεύουσα Καμπούλ, το νότιο και ανατολικό κομμάτι της χώρας και μόλις 8.000 σταθμεύουν στον βορρά και το δυτικό τμήμα.
Οι αφγανικές κυβερνητικές δυνάμεις του προέδρου Χαμίντ Καρζάι αυξάνονται θεαματικά σε μέγεθος αλλά παραμένουν αξιοθρήνητες σε επίπεδο εκπαίδευσης, οπλισμού, ηθικού και πολεμικής ετοιμότητας, και είτε ηττώνται υφιστάμενες όλο και μεγαλύτερες απώλειες είτε αυτομολούν – μαζικά σε πολλές περιπτώσεις.
Συνολικά, 97.000 δυτικοί (58.000 Αμερικανοί και 39.000 σύμμαχοι) τον Ιούλιο 2009 (είτε ως ISAF με 61.000 είτε ως OEF με 36.000), συνεπικουρούμενοι από τον κυβερνητικό αφγανικό
στρατό (95.000 με αυξητικές τάσεις για 134.000 το 2011 – το 2007: 32.000) και την αστυνομία (82.000 – το 2007: 61.000), αντιμετωπίζουν 50.000 περίπου Ταλιμπάν.
Οι εκλογές της 20ης Αυγούστου 2009 στην πολύπαθη χώρα φαντάζουν παρωδία.
Παράλληλα, από τον Μάρτιο 2004, οι Ταλιμπάν επιτίθενται ακόμη και μέσα στο πακιστανικό έδαφος. Έχοντας ισχυρές βάσεις στη μεθόριο με το Αφγανιστάν (βόρειο και νότιο Ουαζιριστάν και ΒΔ επαρχία των συνόρων), φιλικό πληθυσμό 26 εκ. ομοεθνών Παστούν εντός της γειτονικής επικράτειας (το 15,42% (!) του πληθυσμού των 170 εκ. ατόμ. του Πακιστάν είναι Παστούν), από τις 16/5/2009, εισέβαλαν για 2η φορά στην κοιλάδα Σουάτ (η 1η εισβολή 25/10/2007-8/12/2007), μερικές δεκάδες χλμ. βόρεια της πρωτεύουσας Ισλαμαμπάντ (!!!) απειλώντας το Πακιστάν και την ευρύτερη περιοχή της κεντρικής και νότιας Ασίας με πλήρη αποσταθεροποίηση.
Οι συγκρούσεις αυτές με τις 30.000 Ταλιμπάν του Πακιστάν απασχολούν πάνω από 200.000 πακιστανικό στρατό –που επιδεικνύει είναι αλήθεια προκλητική χαλαρότητα στις επιχειρήσεις, εξοργίζοντας τους Αμερικανούς συμβούλους– και έχουν στοιχίσει τη ζωή σε 8.000 Ταλιμπάν, 3.000 Πακιστανούς στρατιώτες και 6.000 αμάχους.
Οι Παστούν –όντας η μεγαλύτερη εθνότητα δυτικά του Ινδού ποταμού, με μεγάλη βαρύτητα στην πολιτική σκηνή του Αφγανιστάν– από τον 18ο αιώνα, όταν υπό την ηγεσία του Αχμέντ Σαχ Ντουρράνι (1747-1772) δημιούργησαν μια τεράστια αυτοκρατορία, από το Ισπαχάν έως το Δελχί, με έδρα την Κανταχάρ, θεωρούν εαυτούς αυτοδικαίως ως ιδρυτές του σύγχρονου Αφγανιστάν και μόνους νόμιμους κυρίαρχους της χώρας και του βορείου Πακιστάν.
Την αυτοπεποίθησή τους ενισχύει και το γεγονός ότι αυτοί ουσιαστικά διεξήγαγαν 3 πολέμους με την κραταιά βρετανική Αυτοκρατορία (1838-1842, 1878-1880, 1919) κερδίζοντας μάλιστα τους 2 (!!) αλλά και τη σοβιετική, το 1979-1989.
Οι Ταλιμπάν, από την άλλη, από τον Σεπτέμβριο 1994, που ιδρύθηκε το ισλαμικό κίνημα ως πολιτικο-στρατιωτική έκφραση των Παστούν στα θρησκευτικά σχολεία της Πεσαβάρ και της Κέτα του βορείου Πακιστάν, υπό την ηγεσία του μουλά Ομάρ (Ταλιμπάν) και του Οσάμα Μπιν Λάντεν (Αλ Κάιντα), αμφισβητούν έμπρακτα κάθε εισβολέα Ρώσσο ή δυτικό, αντλούν απεριόριστα δυνάμεις από ένα ανεξάντλητο ανθρώπινο δυναμικό 42 εκ. Παστούν και έχουν ενοποιήσει ουσιαστικά το μέτωπο του νοτίου Αφγανιστάν και των βορείων επαρχιών του Πακιστάν πολεμώντας επιτυχώς 100.000 ΝΑΤΟϊκούς, 180.000 κυβερνητικούς Αφγανούς και 200.000 συνοριακό πακιστανικό στρατό (!!!).
H κυβέρνηση Ομπάμα βρίσκεται μπροστά σε ένα πλήρες αδιέξοδο στο Αφγανιστάν, αναγκασμένη να δεσμεύει όλο και περισσότερες δυνάμεις σε ένα άγριο θέατρο συγκρούσεων, να δαπανά δυσθεώρητα ποσά, παρά το τεράστιο δημόσιο χρέος, και παράλληλα να υφίσταται όλο και πιο αυξημένες απώλειες από τους αναγεννημένους Ταλιμπάν. Ο έλεγχος της χώρας είναι αδύνατος, μετά από 8 χρόνια μαχών, και ο πρόεδρος Καρζάι φαίνεται έτοιμος να καταρρεύσει στην περίπτωση αποχώρησης των δυτικών και να έχει την τύχη του πρώην φιλοσοβιετικού προέδρου Νατζιμπουλάχ, που αφέθηκε από τους Ρώσους στην τύχη του.
Οι 130.000 στρατιώτες που σταθμεύουν στο Ιράκ –έστω και εκτός αστικών κέντρων πλέον– και οι 35.000 του Περσικού Κόλπου, φαινομενικά, θα μπορούσαν να μετακινηθούν στο Αφγανιστάν αλλά η απειλή του Ιράν φαντάζει όλο και πιο άμεση, μετά τα τελευταία γεγονότα στην Τεχεράνη και τα αδιέξοδα του καθεστώτος.
Ο μεγάλος κίνδυνος που ελλοχεύει όμως δεν είναι η ήττα στο αφγανικό μέτωπο –που μπορεί λογικά να μην συμβεί ποτέ– αλλά η μη νίκη, που σημαίνει παράταση του αδιεξόδου, κόστος σε ζωές και χρήμα αλλά –κυρίως– η προοπτική της αποσταθεροποίησης του πυρηνικού Πακιστάν.
Η ομώνυμη γραμμή, που χάραξε το 1893 ο Sir Mortimer Durand (ΥΠΕΞ της κυβέρνησης των Βρετανικών Ινδιών) μεταξύ Αφγανιστάν και Βρετανικών Ινδιών (που, μετά το 1947, αποτελεί τα σημερινά σύνορα Αφγανιστάν-Πακιστάν), για να μειώσει την ισχύ των Παστούν, διχοτομώντας τους στην πράξη, ουσιαστικά δεν υφίσταται πλέον.
Το φάντασμα του William Elphinstone αυτό το καλοκαίρι στοιχειώνει τα δυτικά επιτελεία.
Λαμία 23/7/2009
ΠΗΓΕΣ:
www.reuters.com
www.nato.int/isaf
www.fas.org
www.defenselink.mil/news/casualty.pdf
www.bbc.co.uk
http://en.wikipedia.org/wiki/war_in_Afghanistan
http://en.wikipedia.org/wiki/wars_in_Afghanistan
http://en.wikipedia.org/wiki/Afghan_National_army
http://en.wikipedia.org/wiki/United_States_casualties_of_war
http://en.wikipedia.org/wiki/International_Security_Assistance_Force
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_security_forces_fatality_reports_in_Afghanistan
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_private_contactors_deaths_in_Afghanistan
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_isurgent_fatality_reports_in_Afghanistan
http://edition.cnn.com/spesials/2004/oef.casualties
http://icasualties.org
