Farhad Khosrokhavar
Ιράν, οι γυναίκες ενάντια στη θεοκρατία
Μετάφραση: Χριστίνα Σταματοπούλου
Εκδόσεις: Εναλλακτικές Εκδόσεις
Σελ.: 272
Γράφει ο Ξενοφών Μπρουντζάκης από Το Ποντίκι
Το βιβλίο είναι πολλαπλώς επίκαιρο: γεωπολιτικά σε μια περιοχή που βρίσκεται υπό συνεχή ανάφλεξη και αβεβαιότητα η οποία παρασύρει ολόκληρο τον κόσμο, και πολιτικά καθώς πρόκειται για ένα σκληρό θεοκρατικό καθεστώς όπου η μαφία των Φρουρών της Επανάστασης καταδυναστεύει τον λαό του, συντηρεί στη Μέση Ανατολή τον πόλεμο εξοπλίζοντας και στρέφοντας δυο τρομοκρατικές οργανώσεις, τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, εναντίον του Ισραήλ και χρησιμοποιώντας το Παλαιστινιακό για τους ιδιοτελείς σκοπούς των μουλάδων. Επίσης έχουμε μια παραδοξότητα: ο λαός του Ιράν, παρά τη σκληρή κυριαρχία του καταπιεστικού, απάνθρωπου θρησκευτικού καθεστώς και την τρομοκρατία των Φρουρών της Επανάστασης, παραμένει βαθιά προσηλωμένος στον κοσμικό τρόπο ζωής. Οι Ιρανοί πολίτες, παρά τα δεινά τους, μένουν προσηλωμένοι στη δημοκρατία, την ελευθερία της έκφρασης της ανοικτής κοινωνίας και φυσικά της ενδυματολογικής αυτοδιάθεσης. Ο λαός του Ιράν, που ζει κάτω από την επιβολή σκληρών περιοριστικών μέτρων, εσωτερικών και εξωτερικών, μένει ακλόνητος στην πίστη του για μια ειρηνική και ανέφελη σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, από τον οποίο είναι αποκλεισμένος.
Πάνω από όλους, όμως, οι γυναίκες στο Ιράν υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος αυτής της τρομακτικής κατάστασης μέσα σε μια σκοτεινή από κάθε άποψη καθημερινότητα, υπό τη δαμόκλειο σπάθη του ισλαμικού νόμου, της Σαρίας, δηλαδή ενός θρησκευτικού κώδικα διαβίωσης. Η Σαρία είναι εμπνευσμένη από το Κοράνιο και χρησιμοποιείται ως αναφορά στο ισλαμικό δίκαιο αλλά και τον ισλαμικό τρόπο ζωής γενικότερα.
Πρακτικά, αυτό για τη ζωή των γυναικών, σύμφωνα με τις δυτικές αντιλήψεις, σημαίνει την επί γης κόλαση. Οι γυναίκες στο Ιράν ζουν μια σκληρή και αδιανόητη για εμάς καταπίεση η οποία στιγματίζεται, ωστόσο, από μιαν άλλη επίσης παραδοξότητα: αυτήν της απόλυτης σιωπής του δυτικού φεμινιστικού κινήματος που ζητά την κεφαλή ανδρός επί πίνακι για ένα απλό κομπλιμέντο με την εντυπωσιακή κατηγορία του σεξιστικού τρόπου συμπεριφοράς, αλλά το απόλυτο δράμα των γυναικών του Ιράν το αφήνει παντελώς αδιάφορο! Αυτή η κατάσταση, εκτός των φεμινιστικών κινημάτων, βρίσκει παγερά αδιάφορα (δεν μιλάμε για ελάχιστες και χλιαρές εξαιρέσεις) και τα προοδευτικά κοινωνικά κινήματα, όπως αυτό των λεπταίσθητων ψυχών των wokers.
Όπως εύστοχα σημειώνει στον πρόλογό του ο Γιώργος Καραμπελιάς: «Κι όμως, όπως άλλωστε συνέβαινε με την Αριστερά που σιωπούσε ή και συκοφαντούσε τις εξεγέρσεις ενάντια στη σοβιετική απολυταρχία, το ίδιο σήμερα συμβαίνει με τις εξεγέρσεις ενάντια στη στρατοκρατική θεοκρατία».
Στο βιβλίο αυτό ο Farhad Khosrokhavar καταγράφει τα γεγονότα του 2022, την απάνθρωπη και κτηνώδη καταστολή που ακολούθησε. Ωστόσο, δεν μένει σε αυτό. Αναφέρεται στις φυλακίσεις που συνεχίζονται, στους ανελέητους βασανισμούς που δεν σταματούν καθώς και στις συχνές εκτελέσεις του καθεστώτος. Για να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη αντίληψη για το καθεστώς του Ιράν, αναφέρουμε ότι είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο σε εκτελέσεις κρατουμένων, σημειώνοντας μάλιστα κατά τα έτη 2023 – 2024 το εφιαλτικό ρεκόρ των (τουλάχιστον) 811 εκτελέσεων.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 2022, μια 22χρονη Κούρδισσα από το Ιράν, η Τζίνα Μαχσά Αμινί, συλλαμβάνεται από την αστυνομία της Τεχεράνης με την κατηγορία ότι παρέβη τη νομοθεσία σεμνότητας που έχει επιβάλει το θεοκρατικό καθεστώς. Τρεις μέρες αργότερα άφησε την τελευταία της πνοή έπειτα από τα ανηλεή βασανιστήρια που υπέστη από τους δεσμώτες της σε ένα νοσοκομείο της Τεχεράνης. Ο θάνατός της πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες γυναικών στο Ιράν, με το σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία». Ακολούθησε μια βίαιη προσπάθεια καταστολής του ξεσηκωμού, στον οποίο συμμετείχαν και πολλοί άνδρες. Το καθεστώς ένιωθε να απειλείται από το αίτημα της άρνησης στην υποχρεωτική μαντήλα. Τα θεμέλια αυτής της βάρβαρης θεοκρατίας κινδύνευαν από την επιθυμία των γυναικών να μπορούν να αποφασίζουν σύμφωνα με τη συνείδησή τους αν θα καλύπτουν το κεφάλι τους η όχι. Κι όμως, η χρήση ή όχι της μαντήλας αποτελεί μια πραγματική και άμεση απειλή εναντίον του ισλαμικού ολοκληρωτισμού. Η χρήση της δηλώνει την πλήρη και άνευ όρων υποταγή της γυναίκας.
Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτό το κίνημα το πλαισίωσαν νέοι άνθρωποι που γεννήθηκαν μέσα στα σκοτάδια της ισλαμικής θεοκρατίας, πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι κοινωνίες που ζουν υπό τον ασφυκτικό ζυγό παρόμοιων θεοκρατικών απολυταρχιών επιθυμούν με σφοδρότητα να γνωρίσουν το δικαίωμα στην ελευθερία, ένα δικαίωμα που δεν υπαγορεύεται ούτε από ιδεολογίες, ούτε από μανιφέστα, ούτε από θεωρίες, αλλά από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Κανένας άνθρωπος στον κόσμο, ό,τι κι αν λένε, δεν επιθυμεί να ζει με μια κουκούλα στο κεφάλι του…
Το 2022 στο Ιράν εξεγέρθηκε μια γενιά που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα σκοτεινό θεοκρατικό περιβάλλον, απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο, μέσα σε μια διαρκή φτώχεια λόγω των πολιτικών του. Μεγάλωσε σε ένα καθεστώς απολυταρχίας με περιορισμένες ελευθερίες και πολλούς αποκλεισμούς. Η μόνη τους επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο – και αυτήν υπό παρακολούθηση και υπό αναίρεση – ήταν τα μέσα μαζικής δικτύωσης! Το παράθυρό τους προς τον υπόλοιπο κόσμο της ελευθερίας ήταν αυτά τα μέσα, που παρείχαν στους χρήστες τους τη δυνατότητα σύγκρισης. Αυτή η σύγκριση έχει δημιουργήσει στην κοινωνία του Ιράν δυο αντικρουόμενες πραγματικότητες: αυτήν του θεοκρατικού κόσμου απέναντι σε αυτήν των υποστηρικτών της ελευθερίας.
Από τη μια έχουμε μια κοινωνία φτώχειας και στερήσεων, όπου τα βασικά αγαθά «επιδοτούνται» με έναν πληθωρισμό της τάξεως του 40%, κι από την άλλη την παραδοσιακή διαφθορά και αδιαφάνεια στις κρατικές δομές, ιδιαίτερα στους Φρουρούς της Επανάστασης και σε θρησκευτικά ιδρύματα. Η κατάσταση αυτή, έπειτα από πολλές δεκαετίες ανελευθερίας, καταπίεσης, φτώχειας και δυστυχίας, έχει φέρει την ιρανική κοινωνία σε απόγνωση. Το 2022 έσκασε μια θρυαλλίδα που δημιούργησε μεγάλες ρωγμές στο καθεστώς. Με βασικό σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» οι Ιρανοί πολίτες βρήκαν την ευκαιρία να διαμαρτυρηθούν και για τη φτώχεια, την ανεργία, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ακραία μορφή και για την παντελή έλλειψη ελευθερίας. Ταυτόχρονα το κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» διατράνωνε τη βούληση των Ιρανών πολιτών για έναν κόσμο όπου θα υπάρχουν και οι γυναίκες!
Στο βιβλίο επιχειρείται μια γενικότερη αναδρομή στο πώς το Ιράν από μια κοσμική χώρα έπεσε στα χέρια των μουλάδων και πώς οι γεωπολιτικές σκοπιμότητες διαμορφώνουν και καθορίζουν τις ζωές των ανθρώπων. Πρόκειται για ένα βιβλίο που μας υπενθυμίζει ότι ο λαός του Ιράν δεν είναι οι διαβολικές μορφές των αποκαλούμενων Φρουρών της Επανάστασης ούτε των ακραίων θρησκευτικών ηγετών. Το Ιράν είναι μια υπέροχη χώρα, κληρονόμος μιας μεγάλης ιστορικής παράδοσης που μας συνδέει με την αρχαιότητα, με τον σπουδαίο περσικό πολιτισμό τον οποίο διέσωσε ο Ηρόδοτος, μια χώρα με θέληση για ζωή, ελευθερία και ανθρώπινα δικαιώματα – κυρίως αυτά που αφορούν τις τυραννισμένες γυναίκες του Ιράν.
