έρευνα της Russia Today, από το Άρδην τ. 103, Δεκέμβριος 2015 – Φεβρουάριος 2016
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) στη Γερμανία εξακολουθούν να θεωρούνται, από πολλούς παρατηρητές, αντικειμενικά, έγκριτα και ανεξάρτητα. Όμως, μια αναλυτική ματιά στα μεγαλύτερα από αυτά αποκαλύπτει τις οφθαλμοφανείς διαπλοκές, τις ιδεοληψίες και τις περίεργες εξαρτήσεις τους, γεγονός που καταδεικνύεται και από την κατακόρυφη πτώση των πωλήσεών τους τα τελευταία χρόνια και την τεράστια απώλεια της αξιοπιστίας τους στη γερμανική κοινή γνώμη. Μετά από ενδελεχή έρευνα, η γερμανική Russia Today (RT) ρίχνει φως στο ομιχλώδες τοπίο των γερμανικών ΜΜΕ, με πολυάριθμες παραπομπές, με αναφορές σε πιο διεισδυτικούς ιντερνετικούς συνδέσμους και βίντεο, που δίνουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα για μια εις βάθος μελέτη ενός πολύ ευαίσθητου ζητήματος που ακουμπά τον πυρήνα της δημοκρατίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η στάση των «έγκριτων» ΜΜΕ της Γερμανίας σε θέματα όπως η Ρωσία στην εποχή του Πούτιν, το μεταναστευτικό-προσφυγικό, η ελληνική κρίση, ή ο ρόλος της νεοθωμανικής Τουρκίας στον συριακό εμφύλιο και το πώς αντιδρούν στη συνεχώς αυξανόμενη κριτική που δέχονται («Lügenpresse»), απλώς επιβεβαιώνουν τη ρήση της Ουρλίκε Μάινχοφ: «Δεν μπορούμε να τους υποχρεώσουμε να λένε την αλήθεια, αυτό που μπορούμε όμως είναι να τους εξαναγκάσουμε να ψεύδονται όλο και πιο ξεδιάντροπα». Η έρευνα της RT, που δημοσιεύει το Άρδην, περιλαμβάνει τα εξής μέρη: 1. Bild & Bild.de. 2. Spiegel & Spiegel Online, 3. Δημόσια ραδιοφωνία & τηλεόραση, 4. Ιδιωτική τηλεόραση, 5. Ημερήσιες εφημερίδες.
Άρδην
1: Bild και Bild.de
Ι διοκτήτης: Άξελ Σπρίνγκερ SE. Έδρα: Βερολίνο και τοπικά γραφεία σε πολλές γερμανικές πόλεις. Πολιτικός προσανατολισμός: Η BILD είναι η μεγαλύτερη ταμπλόιντ εφημερίδα στη Γερμανία και επανειλημμένα ξεκινά πολιτικές εκστρατείες. Επίσης, υπάρχουν στενές επαφές με την πολιτική και οικονομική ελίτ. Έτσι, η ιδιοκτήτρια του πλειοψηφικού πακέτου του εκδοτικού οίκου, Φρίντε Σπρίνγκερ, θεωρείται προσωπική φίλη της καγκελαρίου Μέρκελ. Επιπλέον, η εφημερίδα ακολουθεί μια αυστηρά διατλαντική και φιλοϊσραηλινή πορεία. Σύμφωνα με τις βασικές αρχές λειτουργίας του εκδοτικού οίκου Άξελ Σπρίνγκερ, όλοι οι συνεργάτες του δεσμεύονται να υποστηρίζουν τα «ζωτικά δικαιώματα του ισραηλινού λαού» και τη «διατλαντική συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες». Βασικά στελέχη: Κάι Ντίκμαν (EiC BILD, μέχρι τέλη του 2015), Ματίας Ντέπφνερ (CEO Axel Springer), Γιούλιαν Ράιχελτ (EiC Bild.de), Φρίντε Σπρίνγκερ (βασικός μέτοχος). Μερικά σημαντικά στοιχεία: Η BILD θεωρείται στη Γερμανία το πιο ισχυρό έντυπο (δημοσιογραφικό) προϊόν και έχει μια ημερήσια κυκλοφορία περίπου 2,1 εκατομμύρια φύλλα. Επιπλέον, υπάρχει η (κυριακάτικη) Bild am Sonntag, με κυκλοφορία ενός εκατομμύριου αντιτύπων και η τοπική ταμπλόιντ του Βερολίνου BZ.
Η BILD είναι γνωστή για την άσκηση άμεσης πολιτικής επιρροής, καθώς παρεμβαίνει μέχρι και σε προσωπικά ζητήματα της πολιτικής ηγεσίας. Επαλειμμένα, η εφημερίδα ξεκινά εκστρατείες, στις οποίες έχουν ληφθεί υπόψη κοινωνικές διαθέσεις, τις οποίες στρέφει προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Συνήθως, αυτό περιλαμβάνει μια διάσταση έξαψης πολιτικών παθών. Έτσι, για παράδειγμα, ενάντια στους «πτωχευμένους Έλληνες», ενάντια σε μη δημοφιλείς πολιτικούς, όπως ο πρώην πρόεδρος της Γερμανίας Χρίστιαν Βουλφ, σε αλλοδαπούς, σε μετανάστες, σε πρόσφυγες, στη Ρωσία ή στο σοβιετικό μνημείο, στο Τιργκάρτεν του Βερολίνου.
Επί του προκειμένου, ο μέχρι πρότινος αρχισυντάκτης της BILD, Κάι Ντίκμαν, παίρνει μια ιδιαίτερα προωθημένη θέση και υποδαυλίζει τα πνεύματα στοχευμένα, μέσω των κοινωνικών μέσων (ιδίως με τουίτερ). Όμως, αυτό οδηγεί σε μεγάλες αντιστάσεις. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 2015, η εκστρατεία, «Βοηθάμε», απέτυχε, όταν η BILD, με πρόσχημα την προσπάθεια βοήθειας στους πρόσφυγες ήθελε να χρησιμοποιήσει, σύμφωνα με την άποψη πολλών διαφωνούντων, τους ποδοσφαιρικούς συλλόγους της Μπούντεσλιγκα για δωρεάν διαφήμιση. Τελικά, δέκα σύλλογοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε αυτό το εγχείρημα, το οποίο η πλειοψηφία το χαρακτήρισε ως υποκρισία. Όπως πολλοί συνεργάτες του εκδοτικού οίκου Άξελ Σπρίνγκερ, ο Κάι Ντίκμαν είναι μέλος της Atlantik-Brücke, μιας οργάνωσης λομπιστών, η οποία μέσω, ενός πολυδαίδαλου δικτύου για την επιβολή των διατλαντικών συμφερόντων παρεμβάλλεται παρασκηνιακά στα ΜΜΕ και την πολιτική.
Η μιντιακή αυτοκρατορία του Άξελ Σπρίνγκερ
Έναν όχι λιγότερο εξέχοντα ρόλο παίζει ο αρχισυντάκτης της Bild.de Γιούλιαν Ράιχελτ, ο οποίος διευθύνει την Online επιχείρηση της εφημερίδας και επανειλημμένα εμφανίζεται ως υπερασπιστής των δραστηριοτήτων παρακολούθησης της NSA. Η δήλωση του Ράιχελτ ότι, με τις δημοσιεύσεις του για τις ενέργειες παρακολούθησης της NSA, ο Έντουαρντ Σνόουντεν παίζει το παιχνίδι της διεθνούς τρομοκρατίας, προκάλεσε μεγάλη αγανάκτηση. Μάλιστα, στο τουίτερ ο Ράιχελτ αποκάλεσε τον Σνόουντεν «ήρωα της παγκόσμιας τρομοκρατίας». Επιπλέον, όπως αποκαλύφθηκε, στις επιθέσεις του ενάντια στον Σνόουντεν, ο Ράιχελτ χρησιμοποίησε προφανώς προδιατυπωμένες φράσεις της NSA.
Ο εκδοτικός οίκος Άξελ Σπρίνγκερ εκδίδει και άλλες ημερήσιες εφημερίδες, όπως π.χ. η Die Welt και η Β.Ζ. Στον τομέα της τηλεόρασης διαπλέκεται στενά με την ProSiebenSat.1 Media SE, η οποία παράγει τα περιεχόμενα των ειδήσεων για τον κύριο πομπό του in-house καναλιού N24. Εκδότης της συντηρητικής-φιλοατλαντικής ημερήσιας εφημερίδας Die Welt είναι από το 2014 ο Στέφαν Άουστ, πρώην αρχισυντάκτης του der Spiegel και συνιδιοκτήτης του N24.
Μια ματιά στα πρώτα χρόνια του ιδρυτή της μιντιακής αυτοκρατορίας φέρνει ενδιαφέροντα πράγματα στο φως: Παρά το γεγονός ότι η τότε σύζυγος του Άξελ Σπρίνγκερ θεωρήθηκε, σύμφωνα με τους φυλετικούς νόμους της Νυρεμβέργης στο Τρίτο Ράιχ, ως μισο-Εβραία», ο Σπρίνγκερ εργάστηκε από το 1934, στο πλαίσιο της ναζιστικής προπαγάνδας, ως συντάκτης και επικεφαλής τμήματος στην κομφορμιστική και μεροληπτικά αντισημιτική εφημερίδα Altonaer Nachrichten, που είχε ιδρύσει ο πατέρας του.
Υπό την ευθύνη του νεαρού, υπεύθυνου τμήματος, Άξελ Σπρίνγκερ δημοσιεύονται τίτλοι όπως «Υπέρτατη πρόκληση: η διατήρηση του αίματος», όπου περιγραφόταν ότι, «απ’ όλες τις προκλήσεις, που μας παρέχονται, η πλέον ανώτερη, και ως εκ τούτου για τους ανθρώπους πιο ιερή, είναι η διατήρηση της θεόσταλτης, μέσω της διατήρησης του αίματος, Τέχνης». Το γεγονός ότι ο Άξελ Σπρίνγκερ ήξερε πάντα πώς να συμβαδίζει με το πνεύμα της εποχής, το δείχνει η καριέρα του μετά την κατάρρευση της ναζιστικής δικτατορίας. Το 1948, ο Σπρίνγκερ έλαβε από τις συμμαχικές δυνάμεις κατοχής την άδεια για την έκδοση της εφημερίδας Abendblatt του Αμβούργου, πάνω στην οποία θα βασιζόταν η μιντιακή αυτοκρατορία του. Σε αντίθεση με την εποχή του εθνικοσοσιαλισμού, η νέα εφημερίδα του Σπρίνγκερ δεν διακρινόταν πλέον για υποκίνηση μίσους εναντίον των Εβραίων˙ πολύ περισσότερο ο εκδότης άρχισε τώρα να υποστηρίζει επιθετικά τα συμφέροντα του Ισραήλ. Η δημοσιογραφική έρευνα διχάζεται για το αν η κύρια αιτία για την ξαφνική αλλαγή στη θέση του Άξελ Σπρίνγκερ ήταν οι τύψεις συνείδησης ή ο οπορτουνισμός.
Η πέμπτη και τελευταία σύζυγος του Άξελ Σπρίνγκερ, η Φρίντε Σπρίνγκερ, έγινε το 1985 η κύρια κληρονόμος των μετοχών της εταιρείας και θεωρείται, όπως ακριβώς και η κληρονόμος του Μπέρτελσμαν, Λιζ Μον, προσωπική φίλη της καγκελαρίου Μέρκελ. Επιπλέον, ο Ιωακείμ Σάουερ, ο σύζυγος της Μέρκελ, είναι από το 2011 μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ιδρύματος Φρίντε Σπρίνγκερ. Στο άρθρο του, «Το γυναικείο τρίο: Άνγκελα Μέρκελ, Φρίντε Σπρίνγκερ, Λιζ Μον», ο Βόλφγκανγκ Λιμπ γράφει: «Είναι στενές φίλες. Γίνεται δε λόγος για τακτικές κοινές συναντήσεις για καφέ στην καγκελαρία».
Το 2014, ο Όμιλος Άξελ Σπρίνγκερ είχε έσοδα 3,038 δισεκατομμύρια ευρώ και καθαρά κέρδη 235,7 εκατομμύρια ευρώ.
Διαμάχες: Η BILD κατηγορείται για συνενοχή στην απόπειρα δολοφονίας του πολιτικού ακτιβιστή Ρούντι Ντούτσκε το 1968. Ο ηγέτης των φοιτητών πυροβολήθηκε από τον βοηθό εργάτη και αναγνώστη της BILD Ιωσήφ Μπάχμαν, αφού προηγουμένως η εφημερίδα είχε ξεκινήσει μια πολύμηνη εκστρατεία μίσους κατά του Ντούτσκε.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο ερευνητής-δημοσιογράφος Γκύντερ Βάλραφ εισήλθε κρυφά στο γραφείο σύνταξης της BILD και δημοσίευσε τις μακάβριες μεθόδους εργασίας της, στο πλαίσιο των οποίων δεν λαμβάνεται υπόψη κανένας σεβασμός στα ατομικά δικαιώματα ή σε δημοσιογραφικά πρότυπα. Για αυτό το θέμα ο Βάλραφ έχει δημοσιεύσει διάφορα βιβλία, μεταξύ των οποίων και το «Der Aufmacher».
Τον Απρίλιο του 2015, ήρθε και πάλι ένα κύμα μποϊκοτάζ και διαμαρτυρίας ενάντια στη BILD, όταν η εφημερίδα, μετά τη συντριβή του Germanwings 9525 στις γαλλικές Άλπεις, δημοσίευσε προσωπικά δεδομένα του συγκυβερνήτη και της οικογένειάς του, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα ατομικά δικαιώματα. Μετά από αυτό, πολλοί εφημεριδοπώλες αρνήθηκαν να συνεχίσουν να πουλούν τη BILD. Ως εκ τούτου, μερικοί από αυτούς τέθηκαν από τους διακινητές εφημερίδων υπό πίεση.
Η BILD προσπάθησε ήδη αρκετές φορές να πιέσει τη RussiaToday International και την RT Deutsch, με σκοπό να δυσφημίσει την παροχή ειδήσεων από αυτές ως «προπαγάνδα του Πούτιν». Τον Δεκέμβριο του 2015, ο αρχισυντάκτης της Bild.de Γιούλιους Ράιχελτ έχασε την ψυχραιμία του έναντι της RT και, σε συνέχεια μιας ερώτησης από τη πλευρά της RT, προχώρησε σε δημόσια επίθεση. Η ρεπόρτερ της RT Ανίσα Ναουαί κατέγραψε την εικόνα σε βίντεο.
Βιβλιογραφία (γερμανική)
- Uwe Krüger: Meinungsmacht. Der Einfluss von Eliten auf Leitmedien und Alpha-Journalisten – eine kritische Netzwerkanalyse (http://www.halem-verlag.de/meinungsmacht-und-elite-journalismus/)
- Albrecht Müller: Meinungsmache. Wie Wirtschaft, Politik und Medien uns das Denken abgewöhnen wollen (http://www.nachdenkseiten.de/?page_id=4078)
Βίντεο (γερμανικά)
- BILD-Zeitung von der CIA gegründet. https://www.youtube.com/watch?v=q17dWwjcwuk
- Bild macht Politik – Wie BILD Politik beeinflußt https://www.youtube.com/watch?v=ehdZyJ9v1Pc Περιοδικά (γερμανικά)
REISE NACH AMERIKA.
Axel Springer und die Transformation des deutschen Konservatismus in den 1960er- und 1970er-Jahren , τχ. 1ο/2012. http://www.zeithistorische-forschungen.de/1-2012/id%3D4528
Μετάφραση από τα γερμανικά:
Βασίλης Στοϊλόπουλος
