«Τρομοκράτης» ή μήπως «ο Μαντέλα της Παλαιστίνης»; Ο καταδικασμένος σε πέντε φορές ισόβια 64χρονος θεωρείται ότι θα μπορούσε να δώσει ελπίδες εξόδου από την κρίση.
του Γιώργου Σκαφιδά από την Καθημερινή
«Τρομοκράτης» ή μήπως «ο Μαντέλα της Παλαιστίνης»; Ο Παλαιστίνιος Μαρουάν Μπαργκούτι έχει ήδη περάσει δεκαετίες στις ισραηλινές φυλακές, εκτίοντας ποινές ισοβίων για τρομοκρατικές επιθέσεις που οδήγησαν στον θάνατο Ισραηλινών (αλλά και ενός Ελληνα). Κι όμως, με φόντο πια τον νέο πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γάζα, πολλοί σπεύδουν να δουν στο πρόσωπο του εν λόγω βαρυποινίτη μια –ενδεχομένως μοναδικ – ελπίδα εξόδου από την κρίση…
Μόλις λίγους μήνες πριν από τις πολύνεκρες επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, η σύζυγος του έγκλειστου Μαρουάν Μπαργκούτι είχε ξεκινήσει μια νέα εκστρατεία με στόχο την απελευθέρωση του ανθρώπου που θα μπορούσε, όπως λέγεται, να διαδεχθεί τον Μαχμούντ Αμπάς στην ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής.
«Η Φάντουα Μπαργκούτι συναντήθηκε με προσωπικότητες από τη διεθνή σκηνή και τον αραβικό κόσμο», έγραφε ο Τζακ Χούρι στην Haaretz τον περασμένο Αύγουστο. Η κυρία Μπαργκούτι κάνει εκστρατεία υπέρ του συζύγου της, υπό το σύνθημα: «Λευτεριά στον Μαρουάν Μπαργκούτι, τον Μαντέλα της Παλαιστίνης», έγραφαν οι Times of Israel πίσω στις αρχές Αυγούστου.
Κοινό (και κυρίαρχο συνάμα) στοιχείο στις αναλύσεις των ισραηλινών ΜΜΕ: το γεγονός ότι ο 64χρονος Μαρουάν Μπαργκούτι ήταν επί σειρά ετών το φαβορί για να διαδεχθεί τον 88χρονο Μαχμούντ Αμπάς στην ηγεσία της Φατάχ αλλά και ένας πολιτικός που διαχρονικά χαιρετίζεται ως «αδιάφθορος» από την πλειονότητα των Παλαιστινίων.
Πράγματι, η σύζυγος του Μαρουάν Μπαργκούτι είχε μέσα στο 2023 συναντήσεις με τον Ιορδανό υπουργό Εξωτερικών Αϊμάν Σαφάντι, τον υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου Σάμεχ Σούκρι, τον γενικό γραμματέα του Αραβικού Συνδέσμου Α. Α. Γκέιτ, τον Ρώσο ΥΦΥΠΕΞ Μιχαήλ Μπογκντάνοφ κ.ά. Ο λόγος για μια σειρά από συναντήσεις που είχαν γίνει μεν «θέμα» αλλά κατά κύριο λόγο στα ισραηλινά και παλαιστινιακά ΜΜΕ.
Πέρα από την πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής ωστόσο, το όνομα «Μπαργκούτι» έδειχνε να παραδίδεται στη λήθη, τουλάχιστον μέχρι πρότινος. Οσοι έχουν ήδη περάσει δεκαετίες στη φυλακή, όπως ο Μπαργκούτι, κινδυνεύουν άλλωστε κάποια στιγμή να «χαθούν» ειδησεογραφικά… εάν δεν συμβεί εν τω μεταξύ κάτι που θα μας τους υπενθυμίζει.
«Το μοναδικό εμπόδιο απέναντι στη Χαμάς»
Στην προκειμένη περίπτωση ωστόσο, είχαμε εξελίξεις…
«Η επόμενη μέρα στη Γάζα: Η δημοτικότητα του Μαρουάν Μπαργκούτι είναι ίσως το μοναδικό εμπόδιο απέναντι στη Χαμάς», έγραφε στη Le Monde στις 12 Νοεμβρίου ο Γάλλος ακαδημαϊκός Ζαν Πιέρ Φιλιού, συγγραφέας του βραβευμένου βιβλίου «Gaza: A History» και καθηγητής εδώ και χρόνια στο Κέντρο Διεθνών Σπουδών του πανεπιστημίου Sciences Po στο Παρίσι.
«Μπορεί ο Μαρουάν Μπαργκούτι να φέρει την ειρήνη στη Γάζα;», διερωτάτο, σε δική του ανάλυση, ο ιστοχώρος France24, αναφερόμενος στον «Παλαιστίνιο Μαντέλα».
Κινούμενοι σε ανάλογο μήκος κύματος, οι αναλυτές του ιστοχώρου L’Orient Today θα έβλεπαν, και εκείνοι, στο πρόσωπο του 64χρονου Μπαργκούτι «έναν πιθανό μεταπολεμικό ηγέτη για την Παλαιστίνη». Αυτό ωστόσο το έχουν δει και άλλοι στο παρελθόν, όχι μόνο Παλαιστίνιοι ή «τρίτοι» αλλά και Ισραηλινοί, όπως για παράδειγμα ο πολύπειρος Ισραηλινός διπλωμάτης (άλλοτε πρέσβης του Ισραήλ στη Νότια Αφρική και πάλαι ποτέ γενικός διευθυντής του ισραηλινού ΥΠΕΞ) Αλόν Λίελ ο οποίος έχει τοποθετηθεί δημόσια υπέρ του Μπαργκούτι.
«Ο Μπαργκούτι μπορεί να οδηγήσει τον λαό του σε συμφωνία. Είναι ο πιο αυθεντικός ηγέτης που είχε η Φατάχ. Αν το Ισραήλ ήθελε μια συμφωνία με τους Παλαιστίνιους, θα τον είχε βγάλει από τη φυλακή μέχρι τώρα», έγραφε η Haaretz στις 30 Μαρτίου του 2012.
Περίπου έντεκα χρόνια μετά, το όνομα του Μαρουάν Μπαργκούτι επιστρέφει πια στο προσκήνιο υπό νέες συνθήκες και συνάμα νέες προσδοκίες.
Ανταλλαγές αιχμαλώτων
Η Χαμάς κρατά αυτήν τη στιγμή αιχμαλώτους πάνω από 200 Ισραηλινούς ομήρους τους οποίους, σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, θα ενδιαφερόταν να ανταλλάξει με κάποιους από τους συνολικά χιλιάδες Παλαιστινίους που βρίσκονται σήμερα φυλακισμένοι στο Ισραήλ. Μεταξύ αυτών, βρίσκεται φυλακισμένος και ο Μαρουάν Μπαργκούτι, ο οποίος θα μπορούσε, στο πλαίσιο ενός προς το παρόν θεωρητικού σεναρίου, να απελευθερωθεί και εν συνεχεία να πάρει τη θέση του πολιτικά απαξιωμένου Αμπάς στην ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής. Κατ′ αυτόν τον τρόπο θα οδηγούσε τους Παλαιστινίους σε μια νέα μεταπολεμική εποχή που θα αφήνει πίσω τα ρήγματα του παρελθόντος (Χαμάς vs Φατάχ) και θα επαναφέρει την Παλαιστινιακή Αρχή ως διοικούσα στη Γάζα, στη θέση πια μιας πολιτικά και στρατιωτικά ηττημένης Χαμάς.
Ειρήσθω εν παρόδω, ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε προ ημερών ότι η Παλαιστινιακή Αρχή θα πρέπει να αναλάβει τη διακυβέρνηση και στη Λωρίδα της Γάζας, πέρα από τη Δυτική Οχθη, μετά τον πόλεμο. Υπενθυμίζεται ότι η Φατάχ είχε εκδιωχθεί από τον παράκτιο παλαιστινιακό θύλακα της Γάζας το 2007, έπειτα από την ενδοπαλαιστινιακή Μάχη της Γάζας από την οποία βγήκε νικήτρια η Χαμάς.
Ποιος θα διαδεχθεί τον Αμπάς;
Ολοι συμφωνούν, ωστόσο, ότι ο 88χρονος Μαχμούντ Αμπάς έχει πια εξαντλήσει τα περιθώρια (επιτυχίας) που είχε ως ηγέτης της Παλαιστινιακής Αρχής, με την υποσημείωση ότι βρίσκεται στην εν λόγω θέση ήδη από το 2005.
Ο 64χρονος Μπαργκούτι είναι νεότερος από τον Αμπάς. Ακόμη πιο σημαντικό είναι ωστόσο το γεγονός ότι εκείνος είναι πολύ πιο δημοφιλής από τον Αμπάς στα μάτια των νεότερων σε ηλικία Παλαιστινίων που δεν είναι λίγοι (η Παλαιστίνη έχει έναν από τους νεαρότερους πληθυσμούς σήμερα στον κόσμο).
Ο Μαρουάν Μπαργκούτι γεννήθηκε στη Δυτική Οχθη το 1959 και ήδη από τη δεκαετία του 1970 δραστηριοποιήθηκε πολιτικά στις τάξεις της Φατάχ. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, βρέθηκε να πρωταγωνιστεί, μεταξύ άλλων, στην Πρώτη και στη Δεύτερη Ιντιφάντα, προτού οδηγηθεί τελικώς το 2002 στη φυλακή όπου και παραμένει έκτοτε, έχοντας εν τω μεταξύ καταδικασθεί σε πεντάκις ισόβια. Ο Μπαργκούτι κρίθηκε ένοχος για τρομοκρατικές επιθέσεις που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο πέντε ατόμων, μεταξύ αυτών και ενός Ελληνα μοναχού, του Γεώργιου Τσιμπουκτσάκη.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του ωστόσο, τα κίνητρα πίσω από τις διώξεις του ήταν, στην πραγματικότητα, πολιτικά. Λέγεται μάλιστα ότι ο Μπαργκούτι είχε, λόγω της δημοφιλίας του, ακόμη και στην πλευρά των Παλαιστινίων εχθρούς που ήθελαν να τον δουν να βγαίνει από τη μέση καταλήγοντας στη φυλακή.
Οταν το 2011, η τότε ισραηλινή κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Μπενιαμίν Νετανιάχου συμφώνησε να απελευθερώσει πάνω από 1.000 Παλαιστινίους με αντάλλαγμα τον Ισραηλινό στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ που ήταν όμηρος στα χέρια της Χαμάς ήδη από το 2006, ο Μπαργκούτι δεν ήταν ένας από εκείνους που απελευθερώθηκαν. Οι «κακές γλώσσες» λένε ότι ο Νετανιάχου δεν ήθελε την απελευθέρωσή του επειδή προτιμούσε να έχει απέναντί τους ακραίους της Χαμάς υπονομεύοντας έτσι κάθε προοπτική προόδου στο Παλαιστινιακό. Σημειώνεται ότι ο Μπαργκούτι πέρασε περιόδους κατά τις οποίες είχε αποκηρύξει την ένοπλη βία, ενώ ήταν από εκείνους που αναγνωρίζουν δικαίωμα ύπαρξης στο κράτος του Ισραήλ. Ο ίδιος λέγεται ότι μιλάει και εβραϊκά τα οποία μάλιστα έμαθε στη φυλακή, ενώ τον Απρίλιο του 2017 είχε δημοσιεύσει άρθρο γνώμης στους New York Times υπό τον τίτλο «Why We Are on Hunger Strike in Israel’s Prisons» («Γιατί κάνουμε απεργία πείνας στις φυλακές του Ισραήλ»).
Δημοσκοπήσεις
Ηδη από το 2008, ο Μπαργκούτι είχε πάντως αρχίσει να ξεχωρίζει ως δημοσκοπικά δημοφιλέστερος από κάθε άλλον Παλαιστίνιο πολιτικό, των Αμπάς και Χανίγια συμπεριλαμβανομένων. Σύμφωνα μάλιστα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2022 από το Palestinian Center for Policy and Survey Research (PSR), ο 64χρονος θα νικούσε τον Ισμαήλ Χανίγια της Χαμάς εάν γίνονταν εκλογές…
Οσο για τους ανθυποψηφίους που θα είχε απέναντί του για την ηγεσία της Φατάχ και της Παλαιστινιακής Αρχής, εκείνοι θα μπορούσαν να είναι ο Χουσεΐν αλ Σέιχ (τον οποίο έβλεπαν άλλοτε θετικά ΗΠΑ και Ισραήλ), ο Μαχμούντ Αλούλ κ.ά.
