ΗΠΑ: Αντι-παγκοσμιοποίηση και νεο-αποικισμός

156

του Νίκου Ντάσιου

Ένας βραχυπρόθεσμος κι ένας μακροπρόθεσμος στόχος περιλαμβάνεται στις πρόσφατες εξαγγελίες του Αμερικανού ηγεμόνα για την επιβολή δασμών.

Ο βραχυπρόθεσμος σχετίζεται με την άντληση κεφαλαίων που θα απαιτηθούν για την εξυπηρέτηση του τεράστιου χρέους των ΗΠΑ. Τον Μάρτιο η αμερικανική Γερουσία ενέκρινε με σχετική πλειοψηφία τον προϋπολογισμό δίνοντας περιθώριο μέχρι τον Σεπτέμβριο για τον εξορθολογισμό των οικονομικών. Με ΑΕΠ 27 τρις $, το αμερικανικό χρέος επιβαρύνεται ετησίως με 2 τρις $ λόγω δημοσιονομικού ελλείμματος, έχοντας εκτοξευτεί στα 36 τρις $ με το αντίστοιχο εμπορικό στα 1,2 τρις $. Τα διπλά ελλείμματα, δημοσιονομικό και εμπορικό, θα είχαν οδηγήσει σε Μνημόνιο εάν η Αμερική δεν ήταν στρατιωτική υπερδύναμη και το δολάριο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Η επιδίωξη Τράμπ είναι να μειώσει αφενός τις δαπάνες και αφετέρου να αυξήσει τα έσοδα. Η επιλογή Μασκ για την εφαρμογή του προγράμματος απολύσεων στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, περικοπών επιδομάτων μεταξύ των οποίων σε πολλούς μετανάστες, καθώς και η ετήσια μείωση κατά 8% των στρατιωτικών δαπανών, αποτελούν μέτρα ως προς το σκέλος των δαπανών. Ως προς τα έσοδα εκτιμάται η είσπραξη περί των 600-700 δις $ ετησίως από την επιβολή δασμών στις εισαγωγές, πολύ κάτω όμως από τις ανάγκες εξυπηρέτησης του ετήσιου δημοσιονομικού ελλείμματος, που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για φορο-ελαφρύνσεις.

Μακροπρόθεσμος στόχος είναι ο επαναπατρισμός της παραγωγής με την επιστροφή των αμερικανικών πολυεθνικών που μετακινήθηκαν μαζικά την δεκαετία του ’90 σε χώρες με φτηνό εργατικό δυναμικό και απουσία ελέγχων, στην πρόσφατη φάση της παγκοσμιοποίησης. Η τάση αυτή ωστόσο, αν επιτευχθεί, θ’ αποτελέσει συνέχεια της μετεγκατάστασης ευρωπαϊκών εταιρειών σε αμερικανικό έδαφος ήδη από την περίοδο Μπάιντεν, προκειμένου ν’ αντιμετωπίσουν το υψηλό ενεργειακό κόστος της Γηραιάς Ηπείρου. Η επιτυχία του εγχειρήματος αυτού που απηχεί το ιδεολογικό πρόσημο των πολέμιων της παγκοσμιοποίησης έχει ως βασική προϋπόθεση τη διατήρηση του χαμηλού κόστους παραγωγής ώστε να μην πληγεί η αγοραστική δύναμη των πλέον ευάλωτων και ν αποφευχθούν οι πληθωριστικές πιέσεις. Μια εσωτερική υποτίμηση δηλαδή που για την αποφυγή κοινωνικών εντάσεων θα μπορούσε να στηριχθεί στη χαμηλά αμειβόμενη εργατική δύναμη των μεταναστών ή διαφορετικά στην εκτεταμένη χρήση της της τεχνητής νοημοσύνης και των ρομπότ στην παραγωγή. Δεδομένης της αντι-μεταναστευτικής πολιτικής Τράμπ, η επέκταση της τεχνολογίας αποτελεί μονόδρομο με τα αποτελέσματα να γίνονται ορατά τουλάχιστον μετά από μια πενταετία. Όμως κι αυτή η εκδοχή δεν θα είναι χωρίς επιπτώσεις πρωτίστως στην ανεργία αλλά και λόγω υψηλών απαιτήσεων σε ενέργεια και φυσικούς πόρους.

Διψώντας για ενέργεια και φυσικές πρώτες ύλες, κυρίως σπάνιες γαίες που αποκόπτουν από το εξαγωγικό τους εμπόριο οι Κινέζοι, η Αμερική θα καταστεί νεο-αποικιακή δύναμη με καταστροφικές συνέπειες για την ισορροπία του πλανήτη τα επόμενα χρόνια. Το «drill baby drill» θα δοκιμάσει τα όρια της κλιματικής κρίσης, ενώ η πρόσβαση στις πρώτες ύλες της Γροιλανδίας, της Ουκρανίας ή ακόμα και η συνεκμετάλλευση της Αρκτικής με τον Πούτιν θα καταστούν απολύτως απαραίτητες. Η επιβολή ενός νεο-αποικιακού μοντέλου διακυβέρνησης είναι αυτή που ερμηνεύει την απέχθεια του Τράμπ για όλους τους θεσμούς εταιρικότητας της παγκόσμιας κοινότητας από τον ΠΟΕ έως την Ε.Ε. Βραχυπρόθεσμα η επιβολή δασμών εκτιμάει ότι θα λειτουργήσει υπέρ των αμερικανικών συμφερόντων ως μέσο διαπραγμάτευσης με τα ξεχωριστά Κράτη, ιδιαιτέρως της Ευρώπης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπροστά στα νέα δεδομένα θα πρέπει άμεσα να ενηλικιωθεί. Η εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης αποτελεί την μοναδική δυνατότητα συλλογικής επιβίωσης στον επικείμενο οικονομικό πόλεμο. Η ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας μέσω συμπαραγωγών και η ενίσχυση των υποδομών για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της τεχνολογικής υστέρησης θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν αντίδοτα σε μια εκτεταμένη υφεσιακή περίοδο. Το μηδενικό έλλειμμα της Ε.Ε. αφήνει περιθώρια για την χρηματοδότηση ενός νέου οικονομικού κύκλου, σύμφωνα και με την έκθεση Ντράγκι, εφόσον η Γερμανία αποδεχθεί την συλλογική αγορά χρέους.

Εν κατακλείδι η παγκοσμιοποίηση αυτο-υπονόμευσε την χώρα που την εμπνεύστηκε και αποτέλεσε ηγεμονική δύναμη της για πάνω από 30 χρόνια. Η περιφερειοποίηση με την ενίσχυση των συσσωματώσεων ενδιάμεσων οικονομικών δυνάμεων αποτελεί δυνητική διέξοδο για τα επόμενα χρόνια που ο πλανήτης θα απειλείται από την μετεξέλιξη του εμπορικού σε πραγματικό πόλεμο, ενώ θα βαθαίνει η κοινωνική κρίση στην Αμερική, σε συνθήκες στασιμοπληθωρισμού.