Κεχηνότες επαρχιώτες

του Σ. Παύλου, από το Άρδην τ. 57, Δεκέμβριος 2005 – Ιανουάριος 2006

Η σκηνή που θα σας διηγηθώ εκδιπλώθηκε σε ιδιωτικό κολέγιο στη Λευκωσία. Οργανώθηκε εκεί συνέδριο για την κυπριακή κοινωνία, με κάλεσαν λοιπόν και μένα και πήγα με μερικές σημειώσεις για να μιλήσω με θέμα την κριτική και το επίπεδο της πολιτικής σκέψης στην Κύπρο. Πριν από τη δική μου εισήγηση μίλησε κάποιος Άγγλος μελετητής του Κυπριακού, ένας νεαρός λέκτορας σε αγγλικό Πανεπιστήμιο. Θέμα του ήταν οι μικτοί γάμοι στην Κύπρο, στο πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα, μεταξύ μελών της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας του νησιού, κατ’ ακρίβεια για κάποιες συμβιώσεις, γιατί τότε δεν έμπαινε θέμα πολιτικού γάμου. Αν και αναφερόταν σε ευάριθμες περιπτώσεις που μετρούνταν στα δάκτυλα των δύο χεριών, εντούτοις ο ξένος μελετητής υπερεκθείαζε το φαινόμενο, το θεωρούσε ως θεμελιώδες για την πορεία της κυπριακής κοινωνίας και του κυπριακού ζητήματος. Πλην όμως, τόνισε, η ανάπτυξη του εθνικισμού και ο αγώνας του ’55-’59, που ακολούθησε, απέτρεψαν την επέκταση του φαινομένου και τις ευεργετικές του επιδράσεις στην εξέλιξη της κυπριακής κοινωνίας.

Το ακροατήριό του, αντιπροσωπευτικό δείγμα της κυπριακής διανόησης, παρακολουθούσε με θαυμασμό την ανάπτυξη της εισήγησης του Άγγλου λέκτορα και στο τέλος χειροκρότησε θερμά. Με νευρίασε η όλη κατάσταση γιατί έχω προσέξει ότι, για να μην τοποθετηθούν στο μείζον θέμα της αδικίας εις βάρος του κυπριακού Ελληνισμού, διάφοροι μελετητές ανακαλύπτουν κάποια μικροθέματα που τα αναδεικνύουν σε σημαντικά Γιατί λίγο ακόμη, ο περί ου ο λόγος μελετητής, θα μας έλεγε ότι, για να λύσουμε το Κυπριακό, έπρεπε να κάναμε και να κάνουμε μικτούς γάμους. Το δικαίωμα επιλογής συζύγου όμως επαφίεται στην απόλυτη δικαιοδοσία των ενδιαφερομένων και δεν υπακούει σε ιδεολογικοποιημένες οδηγίες, υποδείξεις και εντολές του οποιουδήποτε λεκτορίσκου. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Με το «εύρημα» των μικτών γάμων ο Άγγλος πανεπιστημιακός, που θρηνούσε για την εξέλιξη της κυπριακής κοινωνίας και τις δοκιμασίες που πέρασε αυτή, δεν τοποθετήθηκε στα θεμελιώδη του Κυπριακού. Ένα από αυτά, το κυριότερο: αν οι Άγγλοι, ως αποικιοκρατική δύναμη, επέτρεπαν την άσκηση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης στον κυπριακό πληθυσμό τα πράγματα θα λύνονταν σύμφωνα με τις βασικές ελευθερίες και τα απαράγραπτα δικαιώματα των λαών και όλα θα εξελίσσονταν πιο ομαλά στην Κύπρο. Δεν μας ανέφερε όμως οτιδήποτε για τις ευθύνες της Αγγλίας, μόνο ήθελε, ως υπανάπτυκτους τριτοκοσμικούς, να μας παντρέψει με το ζόρι. Άφησα στην άκρη τις σημειώσεις μου που είχα ετοιμάσει για τη δική μου εισήγηση και ο χρόνος μου δόθηκε για την απάντηση στον Άγγλο λέκτορα.

Είμαστε επαρχιώτες, τόνισα, που ακούμε κεχηνότες και χάσκοντας διάφορους που έρχονται από διάφορα ευρωπαϊκά μητροπολιτικά κέντρα. Οι οποίοι μπορεί και να προέρχονται από την Αγγλία και όμως μπορούν να μας βρίσκουν χίλια εθνικιστικά και σοβινιστικά κουσούρια. Αν όμως στοιχειώδεις διεκδικήσεις όπως ο αντιαποικιακός-απελευθερωτικός αγώνας, ή ο αντικατοχικός, είναι εθνικιστικοί, τότε η ύπαρξη των αγγλικών βάσεων στην Κύπρο, τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Αγγλία, είναι αγγλικός σοβινισμός του κερατά, είναι σοβινισμός στην εκατομμυριοστή. Και πρέπει να αρχίσουμε να ελέγχουμε αυτούς τους εκ Βρετανίας θεωρητικούς. Έχουν πουθενά δημοσιευμένο κάποιο κείμενο σε αγγλικό έντυπο εναντίον της ύπαρξης αγγλικών βάσεων στην Κύπρο; Μια και βρίσκονται στο νησί μας, έχουμε μαρτυρίες ότι επισκέφθηκαν τον Άγγλο διοικητή των Βάσεων για να διαμαρτυρηθούν για την εδώ στρατιωτική παρουσία της Αγγλίας;

Αυτά λοιπόν διαδραματίστηκαν στο συνέδριο αυτό. Ο Άγγλος λέκτορας άκουσε σιωπηλός και δεν είπε οτιδήποτε. Δυστυχώς, θα παραμείνουμε όμως επαρχιώτες. Μερικά πράγματα είναι πια δομικά στην ψυχοσύνθεση του Κυπρίου διανοουμένου. Έτσι, όταν κάποιος Άγγλος πανεπιστημιακός, δημοσιογράφος, μελετητής ή πολιτικός σε διάλεξή του στην Κύπρο αρχίσει το τροπάρι με τον κυπριακό σοβινισμό, ουδείς θα σηκωθεί να του ζητήσει, εμπνευσμένος από την αντισοβινιστική του τοποθέτηση, να υπογράψει και ένα κείμενο εναντίον της παρουσίας των υπερσοβινιστικών αγγλικών βάσεων στην Κύπρο. Θα τους χειροκροτούμε πάλι και πάλι, έκθαμβοι, κεχηνότες και χάσκοντας.