Η νεφελώδης αυτοκρατορία

640

του Θ. Ντρίνια, από το Άρδην τ. 43, Ιούλιος 2003

Το βι­βλί­ο των Χάρ­τ και Νέ­γκρι (Χ κ’ Ν ε­φε­ξής) Η Αυ­το­κρα­το­ρί­α δεν α­πο­τέ­λε­σε μό­νο μια με­γά­λη εκ­δο­τι­κή ε­πι­τυ­χί­α στις χώ­ρες της Δύ­σης αλ­λά ταυ­τό­χρο­να, συ­μπί­πτο­ντας, εκ­δο­τι­κά, με την α­νά­δυ­ση του «Λα­ού του Ση­ά­τλ», έ­γι­νε και βα­σι­κό θέ­μα συ­ζή­τη­σης και προ­βλη­μα­τι­σμού στους κόλ­πους του κι­νή­μα­τος ε­νά­ντια στην πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση, βρί­σκο­ντας ο­πα­δούς και ε­χθρούς σε δια­φο­ρε­τι­κές τά­σεις του κι­νή­μα­τος, α­πό τη ρι­ζο­σπα­στι­κή μαρ­ξι­στι­κή α­ρι­στε­ρά ως τον α­ντε­ξου­σια­στι­κό χώ­ρο.
Παρ’ ό­λο που πολ­λές α­πό τις α­να­λύ­σεις και τους ι­σχυ­ρι­σμούς των συγ­γρα­φέ­ων (ό­πως το­νί­ζουν και οι ί­διοι) δεν εί­ναι πρω­τό­τυ­πες, οι Χ και Ν κα­τορ­θώ­νουν να συ­γκε­ντρώ­σουν α­ντι­λή­ψεις και θε­ω­ρί­ες α­πό έ­να ευ­ρύ ε­πι­στη­μο­νι­κό πε­δί­ο (φι­λο­σο­φι­κό, ι­στο­ρι­κό, πο­λι­τι­κό, οι­κο­νο­μι­κό, αν­θρω­πο­λο­γι­κό, κλπ) και να τις ε­ντά­ξουν σε έ­να ε­νιαί­ο ερ­μη­νευ­τι­κό πλαί­σιο της σύγ­χρο­νης ι­στο­ρι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Α­κρι­βώς σ’ αυ­τό το ση­μεί­ο έ­γκει­ται η α­να­γκαιό­τη­τα ε­νός τέ­τοιου εγ­χει­ρή­μα­τος κι ε­κεί ε­δρά­ζε­ται η με­γά­λη ε­πι­τυ­χί­α και ε­πιρ­ρο­ή του. Σ’ έ­ναν κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νο κό­σμο, που ό­λες οι βε­βαιό­τη­τες κα­ταρ­ρέ­ουν και η α­ντί­στα­ση φαί­νε­ται να μην έ­χει κα­νέ­να α­πο­τέ­λε­σμα , οι Χ κ΄ Ν προ­σφέ­ρουν ταυ­τό­χρο­να έ­να ερ­γα­λεί­ο ερ­μη­νεί­ας και μια αι­σιό­δο­ξη δυ­να­τό­τη­τα (η ε­πα­να­στα­τι­κή έ­κρη­ξη του πο­λύ­μορ­φου, δη­μιουρ­γι­κού και πα­γκό­σμιου πλή­θους).

Ι.

Στο κέ­ντρο της προ­βλη­μα­τι­κής των Χ κ΄ Ν βρί­σκε­ται ο ι­σχυ­ρι­σμός της με­τά­βα­σης της κε­φα­λαιο­κρα­τι­κής κυ­ριαρ­χί­ας α­πό τον Ι­μπε­ρια­λι­σμό σ’ έ­να νέ­ο στά­διο, την Αυ­το­κρα­το­ρί­α. Η κα­τάρ­ρευ­ση των α­ποι­κια­κών κα­θε­στώ­των και της Σο­βιε­τι­κής Έ­νω­σης και η συ­να­κό­λου­θη «…α­κα­τα­μά­χη­τη και α­με­τά­κλη­τη πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση των οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­σμι­κών α­νταλ­λα­γών»1, ο­δή­γη­σαν στην α­νά­δυ­ση μιας Νέ­ας Τά­ξης Πραγ­μά­των, σ’ έ­να νέ­ο πο­λι­τι­κό υ­πο­κεί­με­νο πλα­νη­τι­κής κυ­ριαρ­χί­ας, την Αυ­το­κρα­το­ρί­α. Έ­ναν «…α­πο­κε­ντρω­μέ­νο και α­πε­δα­φι­κο­ποι­η­τι­κό μη­χα­νι­σμό» ο ο­ποί­ος ε­λέγ­χει τις πλα­νη­τι­κές ρο­ές του χρή­μα­τος, των ε­μπο­ρευ­μά­των, της τε­χνο­λο­γί­ας και των αν­θρώ­πων και «…στα­δια­κά εν­σω­μα­τώ­νει ο­λό­κλη­ρο τον πλα­νή­τη στα α­νοι­κτά, ε­πε­κτει­νό­με­να σύ­νο­ρά του», κα­ταρ­γώ­ντας μέ­σα στην ο­λό­τη­τά του τη διά­κρι­ση με­τα­ξύ του «έ­ξω» και του «μέ­σα». Έ­ναν μη­χα­νι­σμό που δεν έ­χει κέ­ντρο και κα­νέ­να κρά­τος δεν μπο­ρεί να α­πο­τε­λέ­σει τη νέ­α του Ρώ­μη, ού­τε καν οι Η­ΠΑ, και α­σκεί τον πλα­νη­τι­κό έ­λεγ­χο δια τριών μέ­σων με α­πό­λυ­τη ι­σχή: τη βόμ­βα (πυ­ρη­νι­κή α­πει­λή), το χρή­μα (νο­μι­σμα­τι­κοί μη­χα­νι­σμοί) και τον αι­θέ­ρα (δια­χεί­ρι­ση της ε­πι­κοι­νω­νί­ας, διάρ­θρω­ση της εκ­παί­δευ­σης και ρύθ­μι­ση της κουλ­τού­ρας).
Συ­μπτώ­μα­τα και εν­δεί­ξεις αυ­τής της με­τά­βα­σης θε­ω­ρού­νται μια πλη­θώ­ρα φαι­νο­μέ­νων:
Η πα­ρακ­μή της κυ­ριαρ­χί­ας των ε­θνι­κών κρα­τών και η α­δυ­να­μί­α τους να ρυθ­μί­σουν τις οι­κο­νο­μι­κές και πο­λι­τι­σμι­κές α­νταλ­λα­γές οι ο­ποί­ες πια ρυθ­μί­ζο­νται α­πό διε­θνείς ορ­γα­νι­σμούς ό­πως η Ο­μά­δα των 8 (G-8), το Φό­ρουμ του Ντα­βός, το ΔΝΤ, η Πα­γκό­σμια Τρά­πε­ζα, οι Λέ­σχες του Λον­δί­νου και του Πα­ρι­σιού, κ.ο.κ., ε­νώ ο συ­νε­κτι­κός ι­στός της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας οι­κο­δο­μεί­ται α­πό τις πο­λυε­θνι­κές ε­ται­ρεί­ες, στην ε­ξου­σί­α των ο­ποί­ων υ­πο­τάσ­σο­νται τα πε­ρισ­σό­τε­ρα ε­θνι­κά κρά­τη.
Η με­τά­βα­ση α­πό το πα­ρα­δο­σια­κό διε­θνές δί­καιο που κα­θο­ρι­ζό­ταν α­πό μια σει­ρά συμ­βά­σε­ων και συν­θη­κών σε μια νέ­α δι­κα­ιϊκή α­ντί­λη­ψη των διε­θνών σχέ­σε­ων, ό­που ε­πα­νεμ­φα­νί­ζε­ται η έν­νοια του «δί­καιου πο­λέ­μου» για έ­να κρά­τος που θε­ω­ρεί ό­τι α­πει­λεί­ται, και οι ι­σχυ­ρό­τε­ρες δυ­νά­μεις της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας έ­χουν το «δι­καί­ω­μα της ε­πέμ­βα­σης» σε αλ­λό­τρια ε­δά­φη δια της ε­πί­κλη­σης θε­με­λιω­δών η­θι­κών α­ξιών (π.χ. δι­καιο­σύ­νη, ει­ρή­νευ­ση, αν­θρω­πι­στι­κή βο­ή­θεια, κλπ).
Το τέ­λος των ι­μπε­ρια­λι­στι­κών, δι-ι­μπε­ρια­λι­στι­κών και α­ντι-ι­μπε­ρια­λι­στι­κών πο­λέ­μων και η με­τά­βα­ση σε μια ε­πο­χή ε­λασ­σό­νων συ­γκρού­σε­ων ό­που ο πό­λε­μος με­τα­τρέ­πε­ται εί­τε σε εμ­φύ­λιο εί­τε συ­νη­θέ­στε­ρα σε πρά­ξη α­στυ­νό­μευ­σης α­πό τα ι­σχυ­ρά υ­πο­κεί­με­να της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας.
Το πέ­ρα­σμα α­πό την κυ­ριαρ­χί­α της βιο­μη­χα­νι­κής πα­ρα­γω­γής στη κυ­ριαρ­χί­α των υ­πη­ρε­σιών και της πλη­ρο­φο­ρί­ας, α­πό την α­λυ­σί­δα συ­ναρ­μο­λό­γη­σης στο δί­κτυο των α­πο­κε­ντρω­μέ­νων και διε­σπαρ­μέ­νων μο­νά­δων πα­ρα­γω­γής, α­πό το κά­θε­το ιε­ραρ­χι­κό μο­ντέ­λο ορ­γά­νω­σης στο ο­ρι­ζό­ντιο δι­κτυα­κό.
Η συ­να­κό­λου­θη με­τά­βα­ση α­πό την κυ­ριαρ­χί­α της βιο­μη­χα­νι­κής ερ­γα­σί­ας στην πρω­το­κα­θε­δρί­α της ά­υλης ερ­γα­σί­ας (ε­πι­κοι­νω­νια­κής, συ­νερ­γα­τι­κής και συ­ναι­σθη­μα­τι­κής) και η α­πώ­λεια της η­γε­μο­νι­κής θέ­σης της ερ­γα­τι­κής τά­ξης μέ­σα στη σύν­θε­ση του προ­λε­τα­ριά­του.
Η με­τά­βα­ση α­πό την πει­θαρ­χι­κή κοι­νω­νί­α (ό­που η υ­πα­κο­ή στην ε­ξου­σί­α και οι δια­δι­κα­σί­ες εν­σω­μά­τω­σης / α­πο­κλει­σμού ε­πι­τυγ­χά­νο­νται μέ­σω πει­θαρ­χι­κών θε­σμών ό­πως το σχο­λεί­ο, το ερ­γο­στά­σιο, το ά­συ­λο, η φυ­λα­κή, κ.λ.π) στην κοι­νω­νί­α του ε­λέγ­χου (ό­που τα πα­ρα­πά­νω ε­πι­τυγ­χά­νο­νται δια μέ­σου της ε­σω­τε­ρί­κευ­σής τους α­πό τα ί­δια τα υ­πο­κεί­με­να).
Η α­νά­δυ­ση, ως ά­με­ση συ­νέ­πεια των πα­ρα­πά­νω, ε­νός νέ­ου ε­ξου­σια­στι­κού πα­ρα­δείγ­μα­τος, της βιο­ε­ξου­σί­ας. Μια μορ­φή ε­ξου­σί­ας που ρυθ­μί­ζει τον κοι­νω­νι­κό βί­ο εκ των έ­σω και εκ­δη­λώ­νε­ται ως «…έ­λεγ­χος, ο ο­ποί­ος ει­σχω­ρεί ως τα βά­θη των συ­νει­δή­σε­ων και των σω­μά­των του πλη­θυ­σμού και ταυ­τό­χρο­να ε­κτεί­νε­ται στο σύ­νο­λο των κοι­νω­νι­κών σχέ­σε­ων». Στο πλαί­σιο αυ­τό κα­ταρ­ρέ­ει ο­ποια­δή­πο­τε διά­κρι­ση με­τα­ξύ οι­κο­νο­μι­κού, πο­λι­τι­κού και κοι­νω­νι­κού και οι συλ­λο­γι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες ε­νο­ποιού­νται σε έ­να ο­μοιο­γε­νές πε­δί­ο πα­ρα­γω­γής και ε­λέγ­χου.
Η έν­νοια του Λα­ού (ως μια ι­διαι­τε­ρό­τη­τα με ε­νιαί­α βού­λη­ση στην ο­ποί­α μπο­ρεί να α­πο­δο­θεί μί­α δρά­ση) α­ντι­κα­θί­στα­ται α­πό αυ­τήν του Πλή­θους (μια α­νο­μοιο­γε­νής πολ­λα­πλό­τη­τα που πε­ριέ­χει το σύ­νο­λο των ε­λεύ­θε­ρων και πα­ρα­γω­γι­κών πρα­κτι­κών), κ.ο.κ…

iΙ.

Πέ­ρα α­πό την α­νά­λυ­ση των συ­μπτω­μά­των, οι συγ­γρα­φείς προ­βάλ­λουν με ε­πι­μο­νή έ­ναν κε­ντρι­κό πυ­ρή­να α­ντι­λή­ψε­ων ο ο­ποί­ος δια­περ­νά το έρ­γο τους και εν τέ­λει «χρω­μα­τί­ζει» την πο­λι­τι­κή τους θέ­ση και ο­ριο­θε­τεί το α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κό τους πρό­ταγ­μα. Πιο συ­γκε­κρι­μέ­να οι Χ κ΄ Ν θε­ω­ρούν ό­τι:
Α. «…η Αυ­το­κρα­το­ρί­α εί­ναι κα­λή καθ’ ε­αυ­τήν, ό­μως, δεν ση­μαί­νει ό­τι εί­ναι κα­λή και δι’ ε­αυ­τήν»! Δη­λα­δή, η Αυ­το­κρα­το­ρί­α συ­ντέ­λε­σε στην κα­τάρ­ρευ­ση της α­ποι­κιο­κρα­τί­ας και του Ι­μπε­ρια­λι­σμού που τό­σα δει­νά και αί­μα εί­χαν σω­ρεύ­σει με την κυ­ριαρ­χί­α τους και παρ’ ό­λο που δια­τη­ρεί και εν­δυ­να­μώ­νει τις εκ­με­ταλ­λευ­τι­κές σχέ­σεις, εν τού­τοις εί­ναι κα­λύ­τε­ρη α­πό τις προ­η­γού­με­νες μορ­φές για­τί αυ­ξά­νει τις δυ­να­τό­τη­τες για α­πε­λευ­θέ­ρω­ση των εκ­με­ταλ­λευό­με­νων, η ο­ποί­α μπο­ρεί να προ­κύ­ψει μό­νο μέ­σα α­πό τη δρά­ση στο ί­διο της το πε­δί­ο. Το πλή­θος «…πρέ­πει να α­νοί­ξει δρό­μο, μέ­σα α­πό την Αυ­το­κρα­το­ρί­α, για να βγει α­πό την άλ­λη πλευ­ρά»!
Β. Η πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση εί­ναι «α­κα­τα­μά­χη­τη και α­με­τά­κλη­τη» και η α­ντί­λη­ψη που θε­ω­ρεί το έ­θνος ή τις το­πι­κές ταυ­τό­τη­τες ως τον κυ­ριό­τε­ρο μη­χα­νι­σμό ά­μυ­νας α­πέ­να­ντί της εί­ναι «…τό­σο ε­σφαλ­μέ­νη ό­σο και ε­πι­ζή­μια». Κά­θε προ­σπά­θεια για α­να­βί­ω­σή τους ή για ε­πι­στρο­φή στην ε­θνι­κή κυ­ριαρ­χί­α εί­ναι μά­ται­η ή (α­κό­μα χει­ρό­τε­ρα) μέ­ρος του ί­διου του αυ­το­κρα­το­ρι­κού σχε­δί­ου, κα­θώς «η πα­ρακ­μή του ε­θνι­κού κρά­τους…εί­ναι μια δο­μι­κή κι α­με­τά­κλη­τη δια­δι­κα­σί­α»! Πα­ράλ­λη­λα, η διά­κρι­ση με­τα­ξύ Πρώ­του και Τρί­του Κό­σμου έ­χει πά­ψει να υ­φί­στα­ται κα­θώς ο Τρί­τος Κό­σμος ει­σβάλ­λει στον Πρώ­το μέ­σα α­πό τα με­γά­λα με­τα­να­στευ­τι­κά ρεύ­μα­τα ή/και την γκε­το­ποί­η­ση πε­ριο­χών των μη­τρο­πό­λε­ων, ε­νώ ο Πρώ­τος ει­σβάλ­λει στον Τρί­το μέ­σα α­πό την πα­ρα­γω­γι­κή α­πο­κέ­ντρω­ση, τις χρη­μα­τι­στη­ρια­κές ρο­ές και τον τρό­πο ζω­ής. Δη­μιουρ­γεί­ται, δη­λα­δή, έ­νας «ε­ξο­μα­λυ­μέ­νος κό­σμος» ό­που οι δια­χω­ρι­σμοί και οι δυ­ϊ­σμοί της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας δεν υ­φί­στα­νται πια.
Γ. Οι Η­ΠΑ βρί­σκο­νται στην κο­ρυ­φή της πυ­ρα­μί­δας της πα­γκό­σμιας ε­ξου­σί­ας με την ι­διό­τη­τα της υ­περ­δύ­να­μης αλ­λά δεν α­πο­τε­λούν το κέ­ντρο της κα­θώς κά­τι τέ­τοιο δεν μπο­ρεί να προσ­διο­ρι­στεί ε­δα­φι­κά στο βαθ­μό που «η αυ­το­κρα­το­ρι­κή ε­ξου­σί­α κα­τα­νέ­με­ται σε δί­κτυα, δια μέ­σω ευ­κί­νη­των και αρ­θρω­τών μη­χα­νι­σμών προ­στάγ­μα­τος». Οι στρα­τιω­τι­κές ε­πεμ­βά­σεις των Η­ΠΑ με­τά το ’89 δεν ε­ξυ­πη­ρε­τούν «…ι­μπε­ρια­λι­στι­κά συμ­φέ­ρο­ντα αλ­λά αυ­το­κρα­το­ρι­κά» και α­κό­μα αν δεν ε­πι­θυ­μού­σαν να ε­πέμ­βουν «…ο στρα­τός τους θα έ­πρε­πε να α­ντα­πο­κρι­θεί στις εκ­κλή­σεις εν ο­νό­μα­τι της ει­ρή­νης και της τά­ξε­ως».
Δ. Η ε­να­ντί­ω­ση και οι α­γώ­νες του πλή­θους εί­ναι οι κρί­σι­μοι πα­ρά­γο­ντες που ε­ξα­να­γκά­ζουν το κε­φά­λαιο να με­τα­σχη­μα­τί­ζε­ται και να ε­πι­νο­εί νέ­ες μορ­φές κυ­ριαρ­χί­ας. «Το προ­λε­τα­ριά­το ου­σια­στι­κά ε­πι­νο­εί τις κοι­νω­νι­κές και πα­ρα­γω­γι­κές μορ­φές που το κε­φά­λαιο θα α­να­γκα­στεί να υ­ιο­θε­τή­σει στο μέλ­λον»!
Ε. Η κι­νη­τι­κό­τη­τα του πλή­θους, ο μα­ζι­κός νο­μα­δι­σμός των ερ­γα­τών η ε­πι­μει­ξί­α και η σω­μα­τι­κή με­ταλ­λα­γή α­πο­τε­λούν τις σο­βα­ρό­τε­ρες πρά­ξεις α­ντί­στα­σης στο αυ­το­κρα­το­ρι­κό πε­δί­ο κα­θώς εί­τε εκ­κε­νώ­νουν τους τό­πους της κυ­ριαρ­χί­ας εί­τε/και προ­ω­θούν τη δη­μιουρ­γί­α ε­νός σώ­μα­τος α­νί­κα­νου να ε­λεγ­χθεί! Πα­ράλ­λη­λα, τα μέ­σα που θα χρη­σι­μο­ποι­ή­σει το πλή­θος για την α­πε­λευ­θέ­ρω­σή του ε­δρά­ζο­νται στην ί­δια του την πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα ό­πως δια­μορ­φώ­νε­ται α­πό τις μορ­φές της ά­υλης (συ­νερ­γα­τι­κής, δια­νο­η­τι­κής και συ­ναι­σθη­μα­τι­κής) ερ­γα­σί­ας και τη συ­γκέ­ντρω­σή τους στο «…εύ­πλα­στο και ρευ­στό πε­δί­ο των νέ­ων ε­πι­κοι­νω­νια­κών, βιο­λο­γι­κών και μη­χα­νι­κών τε­χνο­λο­γιών», κα­θή­κον της ο­ποί­ας εί­ναι να πα­ρά­γει «…εκ νέ­ου τον άν­θρω­πο (ή μάλ­λον τον με­τα-άν­θρω­πο)! Η ε­πα­νά­κτη­ση των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων α­πό το πλή­θος ο­ρί­ζε­ται μέ­σα στο πε­δί­ο τέ­λε­σης μιας πρά­ξης «… σύμ­μει­ξης και υ­βρι­δι­κο­ποί­η­σης με τις μη­χα­νές, που το πλή­θος έ­χει ε­πα­νι­διο­ποι­η­θεί και ε­πα­νε­φεύ­ρει». Τα ερ­γα­λεί­α, α­πό προ­έ­κτα­ση του αν­θρώ­πι­νου σώ­μα­τος που ή­ταν μέ­χρι τώ­ρα (μέ­σω της ερ­γα­σια­κής πρα­κτι­κής), θα με­τα­τρα­πούν σε «ποι­η­τι­κές» προ­σθέ­σεις! Η Έ­ξο­δος α­πό την κυ­ριαρ­χί­α θα εί­ναι χω­ρι­κή και μη­χα­νο­γε­νής!

iiΙ.

Πι­στεύ­ο­ντας ό­τι έ­χει α­πο­τυ­πω­θεί στοι­χειω­δώς ο πυ­ρή­νας των α­ντι­λή­ψε­ων των δύ­ο συγ­γρα­φέ­ων χρειά­ζε­ται να προ­χω­ρή­σου­με σε μια πρώ­τη κρι­τι­κή α­πο­τί­μη­σή τους.
Κατ’ αρ­χάς, εί­ναι ε­ντυ­πω­σια­κή η α­που­σί­α ε­μπει­ρι­κών δε­δο­μέ­νων που να ε­πι­βε­βαιώ­νουν στοι­χειω­δώς (έ­στω και μέ­σα α­πό την υ­πο­κει­με­νι­κή α­νά­γνω­σή τους α­πό τους συγ­γρα­φείς) τα συ­μπτώ­μα­τα της με­τά­βα­σης ή τις α­ξιο­λο­γι­κές κρί­σεις τους2.
Για πα­ρά­δειγ­μα, η πα­ρά­θε­ση κά­ποιων στοι­χεί­ων για τον «ε­ξο­μα­λυ­μέ­νο» αυ­το­κρα­το­ρι­κό μας κό­σμο κα­θι­στά ε­πι­σφα­λή την ά­κρι­τη α­πο­δο­χή των κα­τά τους Χ κ΄ Ν τε­τε­λε­σμέ­νων. Ο Τρί­τος Κό­σμος ε­ξα­κο­λου­θεί να πα­ρά­γει μό­λις το 20% του πα­γκό­σμιου προ­ϊ­ό­ντος αν και α­ντι­προ­σω­πεύ­ει το 80% του πλη­θυ­σμού. οι ξέ­νες ε­πεν­δύ­σεις α­πο­τε­λούν μό­λις το 5% των ε­πεν­δυ­μέ­νων κε­φα­λαί­ων πα­γκό­σμια και α­πό αυ­τές το 72% ρέ­ουν α­πό τη μια χώ­ρα του «Βορ­ρά» στην άλ­λη. μό­νο το 2% των πα­γκό­σμιων ε­πεν­δύ­σε­ων ρέ­ει τε­λι­κά α­πό τον Πρώ­το Κό­σμο στον Τρί­το και α­πό αυ­τές τα 3/4 α­φο­ρούν την ε­ξα­γο­ρά ή­δη υ­παρ­χου­σών ε­πι­χει­ρή­σε­ων (κυ­ρί­ως ι­διω­τι­κο­ποι­η­μέ­νες ε­πι­χει­ρή­σεις ε­νέρ­γειας, τη­λε­πι­κοι­νω­νιών, κλπ) και μό­λις το 1/4 τη δη­μιουρ­γί­α νέ­ων μο­νά­δων3! Οι ρο­ές του κε­φα­λαί­ου ε­ξα­κο­λου­θούν να κα­τευ­θύ­νο­νται στο ε­σω­τε­ρι­κό του πλού­σιου Βορ­ρά ό­που το ερ­γα­τι­κό κό­στος εί­ναι υ­ψη­λό­τε­ρο και η ι­κα­νό­τη­τα της Διοί­κη­σης να ε­ξα­σφα­λί­ζει την εκ­με­τάλ­λευ­ση μι­κρό­τε­ρη, συ­γκρι­νό­με­να με το Νό­το, πα­ρά την α­ντί­θε­τη πε­ποί­θη­ση των Χ κ΄ Ν. Η μια πτυ­χή της «ε­ξο­μά­λυν­σης», η διά­χυ­ση οι­κο­νο­μι­κών δρα­στη­ριο­τή­των α­πό το «Βορ­ρά» στο «Νό­το», έ­χει πο­λύ δρό­μο α­κό­μα μπρο­στά της α­πό το να εί­ναι ο­ρι­στι­κή! Και α­κό­μα3: το κα­τά κε­φα­λήν Α­ΕΠ των χω­ρών του Τρί­του Κό­σμου σε α­γο­ραί­ες τι­μές α­ντι­στοι­χού­σε το 1999 μό­λις στο 4,6% του Α­ΕΠ των χω­ρών του Πρώ­του Κό­σμου, ε­πι­δει­κνύ­ο­ντας α­ξιο­ση­μεί­ω­τη στα­θε­ρό­τη­τα σε σχέ­ση με το 1960 και το 1980 (4,5% και 4,3% α­ντι­στοί­χως), πα­ρά την πο­σο­στιαί­α πλη­θυ­σμια­κή συρ­ρί­κνω­ση του Πρώ­του Κό­σμου μέ­σα σ’ αυ­τά τα 40 χρό­νια. Αν βγά­λου­με, δε, ε­κτός μέ­τρη­σης την Κί­να, τό­τε τα πο­σο­στά εμ­φα­νί­ζουν μεί­ω­ση. 6,4% το 1960, 6% το 1980, 5,5% το 19994! Το συ­μπέ­ρα­σμα που προ­κύ­πτει α­βί­α­στα α­πό τα πα­ρα­πά­νω εί­ναι ό­τι, πα­ρά την πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση, το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος της πα­ρα­γω­γής, της κα­τα­νά­λω­σης και των ε­πεν­δυ­τι­κών ρο­ών συ­νε­χί­ζει να πραγ­μα­το­ποιεί­ται στο ε­σω­τε­ρι­κό του α­νε­πτυγ­μέ­νου κό­σμου!
Αμ­φι­βο­λί­ες εκ­φρά­ζο­νται και για το αν οι μα­ζι­κές με­τα­να­στεύ­σεις πλη­θυ­σμών α­πό τον Τρί­το στον Πρώ­το Κό­σμο (άλ­λη πτυ­χή «ε­ξο­μά­λυν­σης») εί­ναι ε­πί του πα­ρό­ντος τό­σο κα­τα­λυ­τι­κές ό­σο τις πα­ρου­σιά­ζουν οι «δυ­τι­κοί» Χ κ΄ Ν σε σύ­γκρι­ση με τις μα­ζι­κές με­τα­να­στεύ­σεις α­πό τον τέ­ως Δεύ­τε­ρο Κό­σμο (χώ­ρες της Α­νατ. Ευ­ρώ­πης) στον Πρώ­το και κυ­ρί­ως με αυ­τές που πραγ­μα­το­ποιού­νται ε­ντός του Τρί­του Κό­σμου5!
Α­κό­μα ση­μα­ντι­κό­τε­ρα εί­ναι τα στοι­χεί­α που α­πο­δει­κνύ­ουν μια γι­γά­ντια με­τα­τό­πι­ση του πλα­νη­τι­κού οι­κο­νο­μι­κού κέ­ντρου βά­ρους α­πό την α­νε­πτυγ­μέ­νη «Δύ­ση» (στην ο­ποί­α «γεν­νή­θη­κε» η σύγ­χρο­νη έν­νοια της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας) προς την α­νε­πτυγ­μέ­νη «Α­να­το­λή» (Α­νατ. Α­σί­α). Με­τα­ξύ του 1960 και του 1999, η συμ­με­το­χή της Α­νατ. Α­σί­ας στην πα­γκό­σμια προ­στι­θέ­με­νη α­ξί­α6 α­νέ­βη­κε α­πό το 13% στο 25,9% (!) ε­νώ της Βορ. Α­με­ρι­κής έ­πε­σε α­πό το 35,2% στο 29,8% και της Δυτ. Ευ­ρώ­πης α­πό το 32,4% στο 23,4%. Το, δε, με­ρί­διο της Α­νατ. Α­σί­ας στην πα­γκό­σμια προ­στι­θέ­με­νη α­ξί­α που α­φο­ρά στη βιο­μη­χα­νί­α α­πο­γειώ­νε­ται, την ί­δια πε­ρί­ο­δο, α­πό το 16,4% στο 35,2%(!) ε­νώ της Βορ. Α­με­ρι­κής πέ­φτει α­πό 42,2% στο 29,9% και της Δυτ. Ευ­ρώ­πης α­πό το 32,4% στο 23,4%7. Αν ε­δώ συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με την ο­λο­έ­να αυ­ξα­νό­με­νη τά­ση για α­νά­πτυ­ξη των πε­ρι­φε­ρεια­κών οι­κο­νο­μι­κών α­νταλ­λα­γών (π.χ. με­τα­ξύ των χω­ρών της Νο­τί­ου Α­με­ρι­κής ή της Αν. Α­σί­ας), την πα­γκό­σμια χρη­μα­τι­στη­ρια­κή κρί­ση, τον ε­μπο­ρι­κό πό­λε­μο με­τα­ξύ Η­ΠΑ κι Ε­Ε8, κλπ, τό­τε γί­νε­ται κα­τα­νο­η­τό ό­τι ο «ε­ξο­μα­λυ­μέ­νος» κό­σμος των Χ κ΄ Ν πα­ρα­μέ­νει αι­τού­με­νο! Εί­ναι α­δύ­να­τον αλ­λα­γές και με­τα­το­πί­σεις της πλα­νη­τι­κής οι­κο­νο­μί­ας σε τέ­τοια κλί­μα­κα να μην ο­δη­γή­σουν σε χω­ρι­κά ε­νταγ­μέ­να αι­τή­μα­τα αυ­το­νό­μη­σης α­πό την α­τλα­ντι­κή η­γε­μο­νί­α και σε μια κα­λυμ­μέ­νη ή/και α­νοι­χτή κλι­μά­κω­ση της σύ­γκρου­σης με­τα­ξύ των η­γε­μο­νι­κών δυ­νά­με­ων του πλα­νή­τη, δη­μιουρ­γώ­ντας νέ­ες «αυ­λα­κώ­σεις».
Ε­ξί­σου προ­βλη­μα­τι­κή εί­ναι και η α­ντί­λη­ψη για τη θέ­ση των Η­ΠΑ στο αυ­το­κρα­το­ρι­κό πε­δί­ο. Οι πε­ρι­γρα­φές που χρη­σι­μο­ποιούν οι Χ κ΄ Ν ται­ριά­ζουν ί­σως με τις ψευ­δαι­σθή­σεις που δη­μιούρ­γη­σε η κλι­ντο­νι­κή πε­ρί­ο­δος για μια δύ­να­μη που ε­πεμ­βαί­νει για το κοι­νό κα­λό (συ­χνά κα­τό­πιν εκ­κλή­σε­ως συμ­μά­χων ή «δυ­να­στευο­μέ­νων» λα­ών ή ΜΚΟ) με γνώ­μο­να την ε­ξα­σφά­λι­ση της μέ­γι­στης δυ­να­τής συ­ναί­νε­σης και «ό­ρα­μα» την ει­ρη­νι­κή ε­πι­βο­λή του «α­με­ρι­κα­νι­κού ο­νεί­ρου» σ’ ό­λο τον πλα­νή­τη. Το βι­βλί­ο των Χ κ΄ Ν εκ­δό­θη­κε το 1999. Δεν χρειά­στη­καν πα­ρά 4 χρό­νια (ει­σβο­λή και κα­το­χή του Αφ­γα­νι­στάν και του Ι­ρακ) για να τε­λε­στεί η η­χη­ρό­τε­ρη διά­ψευ­ση της «Αυ­το­κρα­το­ρί­ας» τους! Η υ­περ­δύ­να­μη «…που μπο­ρεί να ε­νερ­γή­σει αφ’ ε­αυ­τής αλ­λά προ­τι­μά να ε­νερ­γεί υ­πό την αι­γί­δα των Η­νω­μέ­νων Ε­θνών» με­τα­τρά­πη­κε αίφ­νης σε μια τυ­πι­κή νε­ο­α­ποι­κια­κή δύ­να­μη η ο­ποί­α ε­νερ­γεί με α­πο­κλει­στι­κό γνώ­μο­να τα στε­νά οι­κο­νο­μι­κά και γε­ω­στρα­τη­γι­κά της συμ­φέ­ρο­ντα9 (σφά­ζο­ντας, κα­τέ­χο­ντας, εκ­με­ταλ­λευό­με­νη τις πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πη­γές των κα­τε­χο­μέ­νων), γρά­φει στα πα­λιά της τα πα­πού­τσια τον Ο­Η­Ε, τις διε­θνείς συν­θή­κες και τους συμ­μά­χους της (οι ο­ποί­οι έ­ντρο­μοι α­να­κά­λυ­ψαν τις «α­ρε­τές» του πο­λυ­πο­λι­κού κό­σμου, βλ. Σι­ράκ!), α­σκεί το δι­καί­ω­μα της μο­νο­με­ρούς ε­πέμ­βα­σης, κα­θιε­ρώ­νει ως δόγ­μα την προ­λη­πτι­κή α­ντι­με­τώ­πι­ση ο­ποιασ­δή­πο­τε μεί­ζο­νος ή ε­λάσ­σο­νος δύ­να­μης που θα αμ­φι­σβη­τού­σε την πλα­νη­τι­κή της η­γε­μο­νί­α και α­να­γνω­ρί­ζει ε­αυ­τόν ως φο­ρέ­α διά­δο­σης α­νώ­τε­ρων η­θι­κών α­ξιών. Αν υ­πάρ­χει κά­τι θε­τι­κό σ’ αυ­τές τις α­σκή­σεις «αυ­το­κρα­το­ρι­κής» δύ­να­μης κι ε­πι­θυ­μί­ας των Η­ΠΑ, εί­ναι ό­τι μας πε­ρι­γρά­φουν με ε­ναρ­γέ­στε­ρο και πιο γή­ι­νο α­πό τους συγ­γρα­φείς τρό­πο, το πώς θα εί­ναι έ­νας α­λη­θι­νά πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νος κα­πι­τα­λι­σμός!
Η στά­ση αυ­τή των Η­ΠΑ και ο έ­λεγ­χος που α­σκεί στους υ­πε­ρε­θνι­κούς ορ­γα­νι­σμούς ό­πως η Πα­γκό­σμια Τρά­πε­ζα (ο πρό­ε­δρός της εί­ναι συ­νή­θως Α­με­ρι­κα­νός) ή το ΔΝΤ (μό­νη χώ­ρα με δι­καί­ω­μα βέ­το), αμ­φι­σβη­τεί ευ­θέ­ως την α­ντί­λη­ψη για μια Αυ­το­κρα­το­ρί­α χω­ρίς Ρώ­μη και χω­ρίς Αυ­το­κρά­το­ρα. Η πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση έ­χει και χρειά­ζε­ται του­λά­χι­στον πο­λι­τι­κο-στρα­τιω­τι­κό κέ­ντρο10, γύ­ρω α­πό το ο­ποί­ο συ­να­σπί­ζε­ται τμή­μα μιας υ­πε­ρε­θνι­κής ε­λίτ που την προ­ω­θεί ε­νώ έ­να άλ­λο τμή­μα της αρ­χί­ζει να α­πο­μα­κρύ­νε­ται και να α­ντι­συ­σπει­ρώ­νε­ται, δια­βλέ­πο­ντας α­κρι­βώς ό­τι το πα­γκο­σμιο­ποι­η­τι­κό σχέ­διο τεί­νει να με­τα­σχη­μα­τι­στεί σε α­με­ρι­κα­νι­κό αυ­το­κρα­το­ρι­κό σχέ­διο (π.χ. Γαλ­λί­α, Γερ­μα­νί­α, Ρω­σί­α, κλπ). Η δια­φαι­νό­με­νη σύ­γκρου­ση (έ­στω σε δι­πλω­μα­τι­κό και ε­μπο­ρι­κό ε­πί­πε­δο) του σκλη­ρού πυ­ρή­να της Ε­Ε με τις Η­ΠΑ θυ­μί­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο εν­δο­ϊ­μπε­ρια­λι­στι­κό α­ντα­γω­νι­σμό πα­ρά έ­να ήσ­σο­νος ση­μα­σί­ας αυ­το­κρα­το­ρι­κό συμ­βάν!
Αν ο πα­ρα­τει­νό­με­νος δια­χω­ρι­σμός Βορ­ρά – Νό­του, η α­νά­δυ­ση νέ­ων κέ­ντρων πλα­νη­τι­κής συσ­σώ­ρευ­σης, ο α­με­ρι­κά­νι­κος ε­θνι­κι­σμός και οι συ­να­κό­λου­θες α­ντι­συ­σπει­ρώ­σεις που προ­κα­λεί, συ­νε­χί­ζουν να «αυ­λα­κώ­νουν» τον κό­σμο μας και κα­θι­στούν με­ρι­κώς α­λη­θές ή και α­πο­λύ­τως ε­σφαλ­μέ­νο μέ­ρος των υ­πο­θέ­σε­ων των Χ κ΄ Ν, τό­τε και τα πο­λι­τι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα που αυ­τές στη­ρί­ζουν κα­θί­στα­νται έ­ω­λα.

ΙV.

Ας ε­ξε­τά­σου­με, ό­μως, και κά­ποιες α­κό­μη βα­σι­κές α­ντι­λή­ψεις των συγ­γρα­φέ­ων για το έ­θνος, το πλή­θος και το νο­μα­δι­σμό του, την ά­υλη ερ­γα­σί­α.
Οι συγ­γρα­φείς ταυ­τί­ζουν την έν­νοια του έ­θνους με αυ­τή του έ­θνους-κρά­τους, αν και γνω­ρί­ζουν κα­λά την εκ­δο­χή του έ­θνους ως «δυ­νη­τι­κής κοι­νό­τη­τας» και α­να­γνω­ρί­ζουν τον προ­ο­δευ­τι­κό ρό­λο που έ­παι­ξε για τους λα­ούς στη φά­ση της α­ντί­στα­σης και της α­πε­λευ­θέ­ρω­σής τους α­πό τον α­ποι­κιο­κρα­τι­κό ζυ­γό. Παρ’ ό­λο που μια τέ­τοια ταύ­τι­ση εί­ναι α­δύ­να­τον να ερ­μη­νεύ­σει την ύ­παρ­ξη προ­νε­ω­τε­ρι­κών ε­θνών11, ε­πι­τρέ­πει ό­μως στους Χ κ΄ Ν να ξορ­κί­σουν τη δυ­να­τό­τη­τα α­ντί­στα­σης στην πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση με ό­πλο την α­να­βί­ω­ση των ταυ­το­τή­των με πρό­σχη­μα την κρα­τι­κή κυ­ριαρ­χί­α. Ε­νώ στο ερ­μη­νευ­τι­κό τους σχή­μα κά­θε νέ­α μορ­φή κυ­ριαρ­χί­ας έ­χει προ­κύ­ψει μέ­σα α­πό προ­η­γού­με­νους α­γώ­νες και αι­τή­μα­τα των κα­τα­πιε­σμέ­νων, στην πε­ρί­πτω­ση του έ­θνους-κρά­τους (που ταυ­τί­ζε­ται με το έ­θνος) υ­πάρ­χει μια α­φαί­ρε­ση. Εί­ναι ο «ι­δε­ο­λο­γι­κός ε­φιάλ­της», το «δη­λη­τη­ριώ­δες δώ­ρο της ε­θνι­κής α­πε­λευ­θέ­ρω­σης», ε­κεί­νο που α­κό­μα και η «λα­ϊ­κή κι ε­πα­να­στα­τι­κή του έν­νοια …ε­πέ­τει­νε την ο­πι­σθο­δρό­μη­ση» κ.ο.κ., μια πα­νουρ­γί­α, δη­λα­δή, της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας για να εκ­δι­πλώ­σει την κυ­ριαρ­χί­α της! Μια τέ­τοια α­να­κο­λου­θί­α εί­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρο έ­νας ι­δε­ο­λο­γι­κός χει­ρι­σμός πα­ρά έ­να ει­λι­κρι­νές εν­δια­φέ­ρον για την «ορ­θή» α­ντι­στα­σια­κή πρα­κτι­κή. Το έ­θνος εί­ναι «…συ­νώ­νυ­μο της δι­κτα­το­ρί­ας και συ­νε­πώς εξ ο­ρι­σμού α­συμ­βί­βα­στο προς ο­ποια­δή­πο­τε α­πό­πει­ρα δη­μο­κρα­τι­κής ορ­γά­νω­σης» (Ρό­ζα Λού­ξε­μπουρ­γκ) και η έν­νοια του έ­θνους και οι πρα­κτι­κές του ε­θνι­κι­σμού (χω­ρίς διά­κρι­ση α­μυ­ντι­κού ή ε­πι­θε­τι­κού) «…πο­ρεύ­ο­νται εξ αρ­χής στο δρό­μο που ο­δη­γεί ό­χι στη δη­μο­κρα­τι­κή πο­λι­τεί­α αλ­λά… στο ο­λο­κλη­ρω­τι­κό κα­θε­στώς». Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό για την ι­δε­ο­λο­γι­κή σκο­πι­μό­τη­τα των Χ κ΄ Ν εί­ναι το α­κό­λου­θο: «Α­κό­μα κι αν το έ­θνος ε­ξα­κο­λου­θού­σε να α­πο­τε­λεί έ­να α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό ό­πλο (σ.σ.: ε­νά­ντια στην νέ­α τά­ξη), κου­βα­λά­ει μα­ζί του μια ο­λό­κλη­ρη σει­ρά κα­τα­σταλ­τι­κών δο­μών και ι­δε­ο­λο­γιών …και ο­ποια­δή­πο­τε στρα­τη­γι­κή βα­σί­ζε­ται σε αυ­τό θα έ­πρε­πε να α­πορ­ρι­φθεί γι αυ­τόν και μό­νο το λό­γο»!! Α­φού, δη­λα­δή, σπα­τά­λη­σαν δε­κά­δες σε­λί­δες για να α­πο­δεί­ξουν τη μα­ταιό­τη­τα της α­ντί­στα­σης με βά­ση τις το­πι­κές ταυ­τό­τη­τες κι ε­πει­δή η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα εί­ναι ξε­ρο­κέ­φα­λη και ε­κα­τομ­μύ­ρια άν­θρω­ποι συ­νε­χί­ζουν να α­γω­νί­ζο­νται (Ζα­πα­τί­στας, Πα­λαι­στί­νιοι, Ι­ρα­κι­νοί, κ.ά.), α­πα­ξιώ­νουν την α­ντί­στα­ση α­πό ά­πο­ψη αρ­χής! Φαί­νε­ται ό­τι το πλή­θος μπο­ρεί να ε­να­ντιώ­νε­ται αλ­λά μό­νο με τους τρό­πους που ε­γκρί­νουν οι δύ­ο δια­νο­ού­με­νοι!12
Κι ό­μως, αν υ­πάρ­χει κά­τι εξ ο­ρι­σμού α­συμ­βί­βα­στο, αυ­τό εί­ναι η δη­μο­κρα­τι­κή ορ­γά­νω­ση και έ­να πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νο σύ­στη­μα α­να­φο­ράς. Μια πλα­νη­τι­κή δη­μο­κρα­τί­α των 7 δισ. αν­θρώ­πων χρειά­ζε­ται α­να­πό­φευ­κτα τη με­σι­τεί­α μιας τε­ρα­τώ­δους γρα­φειο­κρα­τί­ας ή την αυ­το­κρα­το­ρι­κή ι­σχύ. Τα γκου­λά­γκ και το Γκουα­ντα­νά­μο εί­ναι ε­δώ για να μας το υ­πεν­θυ­μί­ζουν. Το έ­θνος στις μέ­ρες μας εί­ναι μια δυ­να­τό­τη­τα χω­ρι­κής πραγ­μά­τω­σης της δη­μο­κρα­τί­ας και ό­χι κρα­τι­κής!
Ερ­χό­με­νοι τώ­ρα στο ζή­τη­μα του πλή­θους, η α­σά­φεια του ο­ρι­σμού του, των ι­διο­τή­των του και του πε­ριε­χο­μέ­νου της «συ­ντα­κτι­κής» του δρά­σης, το κα­θι­στά μια ι­διαί­τε­ρα νε­φε­λώ­δη έν­νοια. Μπο­ρεί να υ­πο­θέ­σει κα­νείς ό­τι οι συγ­γρα­φείς στη­ρί­ζουν τη δη­μιουρ­γί­α του στη στα­δια­κή «ε­ξί­σω­ση» των συν­θη­κών δια­βί­ω­σης των μα­ζών του Βορ­ρά και του Νό­του λό­γω της κι­νη­τι­κό­τη­τας του κε­φα­λαί­ου και της ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης, πρό­βλε­ψη ε­ξαι­ρε­τι­κά ε­πι­σφα­λής ό­πως δεί­ξα­με και πιο πά­νω. Ί­σως γι’ αυ­τό και πα­ρά τον κα­τα­φα­νή υ­λι­σμό τους, χρη­σι­μο­ποιούν συ­χνά για το πλή­θος «εκ­κλη­σια­στι­κό» λε­ξι­λό­γιο προ­σπα­θώ­ντας να το πε­ρι­βάλ­λουν με το μαν­δύ­α μιας τε­ρά­στιας υ­πο­κει­με­νι­κό­τη­τας σαν αυ­τή των πρώ­των χρι­στια­νών που ι­σο­πέ­δω­σε τε­λι­κά τη Ρω­μα­ϊ­κή Αυ­το­κρα­το­ρί­α: «Ο φτω­χός εί­ναι ο ε­πί γης Θε­ός», «η θεί­α πο­λι­τεί­α», «το με­γά­λο αυ­γου­στί­νειο σχέ­διο της σύγ­χρο­νης ε­πο­χής», «η κο­σμι­κή ε­πι­φοί­τη­ση (Πε­ντη­κο­στή)», «η θε­ουρ­γι­κή τε­λε­ο­λο­γί­α του πλή­θους», ο Άγιος Φρα­γκί­σκος της Α­σί­ζης ως πρό­τυ­πο «μα­χό­με­νου», κλπ.
Η ε­ξύ­μνη­ση του νο­μα­δι­σμού του πλή­θους και της α­πε­δα­φι­κο­ποι­η­τι­κής του ε­πι­θυ­μί­ας εί­ναι κι αυ­τά ι­διαί­τε­ρα προ­βλη­μα­τι­κά. Α­πό τη νε­ώ­τε­ρη ι­στο­ρι­κή ε­μπει­ρί­α του τό­που μας ξέ­ρου­με ό­τι οι άν­θρω­ποι α­να­γκά­ζο­νταν να με­τα­κι­νη­θούν υ­πό α­κραί­ες συν­θή­κες ε­πι­βί­ω­σης. Οι α­γρό­τες του Μο­ριά, που έ­φυ­γαν μα­ζι­κά για την Α­με­ρι­κή τα πρώ­τα χρό­νια του 20ού αιώ­να, λι­μο­κτο­νού­σαν ε­ξαι­τί­ας της κρί­σης της στα­φί­δας. οι Μι­κρα­σιά­τες ε­γκα­τέ­λει­ψαν τις ε­στί­ες τους για να α­πο­φύ­γουν τα χα­τζά­ρια των Τσε­τών το ’22. οι «α­νταρ­τό­πλη­κτοι» χω­ρι­κοί της Η­πεί­ρου και της Μα­κε­δο­νί­ας ε­ξα­να­γκά­στη­καν να φύ­γουν για τις με­γά­λες πό­λεις α­πό τον Ε­θνι­κό Στρα­τό στην προ­σπά­θεια να κό­ψει την τρο­φο­δο­σί­α του Δη­μο­κρα­τι­κού Στρα­τού κι αρ­γό­τε­ρα υ­πό συν­θή­κες α­κραί­ας έν­δειας ξα­να­έ­φυ­γαν για τις φά­μπρι­κες της Γερ­μα­νί­ας. Κα­νείς α­πό αυ­τούς δεν δια­πνε­ό­ταν α­πό την «ε­πι­θυ­μί­α για κι­νη­τι­κό­τη­τα» και στα ξέ­να που πή­γε δύ­σκο­λα έ­νιω­σε «αυ­ξη­μέ­νες ε­πι­θυ­μί­ες α­πε­λευ­θέ­ρω­σης». Α­κό­μα και σή­με­ρα, ό­σοι α­πό αυ­τούς ζουν, βιώ­νουν τη φυ­γή τους ως α­κρω­τη­ρια­σμό. Φυ­σι­κά και υ­πήρ­χαν άν­θρω­ποι που μέ­σω της φυ­γής ε­πι­θυ­μού­σαν να ξε­φύ­γουν α­πό έ­να κα­τα­πιε­στι­κό και συ­ντη­ρη­τι­κό κοι­νω­νι­κό και πα­ρα­γω­γι­κό πε­ρι­βάλ­λον και να «α­πε­λευ­θε­ρω­θούν»13. Ό­μως α­πο­τε­λού­σαν μειο­ψη­φί­α σε σχέ­ση με τον ό­γκο των προ­η­γου­μέ­νων. Έ­τσι και σή­με­ρα πλα­νη­τι­κά, η πεί­να, ο πό­λε­μος, η έν­δεια, οι πο­λι­τι­κές συ­γκρού­σεις εί­ναι που ξε­ρι­ζώ­νουν ε­κα­τομ­μύ­ρια αν­θρώ­πους και πο­λύ λι­γό­τε­ρο η «ε­πι­θυ­μί­α για κι­νη­τι­κό­τη­τα». Κι ε­κεί που πη­γαί­νουν τους πε­ρι­μέ­νουν συ­χνά ο θά­να­τος, η πεί­να, ο α­πό­λυ­τος ε­ξευ­τε­λι­σμός και η μέ­γι­στη εκ­με­τάλ­λευ­ση. Ο δο­ξα­στι­κός τό­νος των συγ­γρα­φέ­ων για τη με­τα­κί­νη­ση και το νο­μα­δι­σμό εί­τε ο­φεί­λε­ται σε μια γε­νί­κευ­ση σε ε­πί­πε­δο πλα­νή­τη των α­πε­δα­φι­κο­ποι­η­τι­κών δια­θέ­σε­ων των μη­τρο­πο­λι­τά­νων νέ­ων της Δύ­σης και του μπήτ­νικ κι­νή­μα­τος, εί­τε α­να­παύ­ε­ται στην πα­λιά κα­λή λο­γι­κή ό­τι ό­σο πιο α­πό­λυ­τη εί­ναι η ε­ξα­θλί­ω­ση και η εκ­με­τάλ­λευ­ση τό­σο πιο κο­ντά στην ε­πα­νά­στα­ση βρι­σκό­μα­στε!
Ό­σον α­φο­ρά, τέ­λος, στην ά­υλη ερ­γα­σί­α, δύ­σκο­λα μπο­ρεί κά­ποιος να δια­φω­νή­σει με τους Χ κ΄ Ν για τις ε­ξε­λί­ξεις που υ­πάρ­χουν σε ε­πί­πε­δο πα­ρα­γω­γής, για το νέ­ο πε­ριε­χό­με­νο της ερ­γα­σί­ας, κλπ. Μό­νο που αυ­τά α­φο­ρούν κυ­ρί­ως τους δυ­τι­κούς ερ­γα­ζό­με­νους και σε αυ­τούς μια μειο­ψη­φί­α. Η α­νά­γκη για «πο­λυ­τα­λα­ντού­χους»14 ερ­γα­ζό­με­νους και οι μορ­φές ε­πι­κοι­νω­νια­κής και συ­νερ­γα­τι­κής ερ­γα­σί­ας α­να­πτύσ­σο­νται πα­ράλ­λη­λα με χα­μη­λής α­ξί­ας και ει­δί­κευ­σης ερ­γα­σί­ες ή τον α­πο­κλει­σμό α­πό την α­γο­ρά ερ­γα­σί­ας και την πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση. Α­κό­μα και στις Η­ΠΑ (την «πα­τρί­δα» της νέ­ας οι­κο­νο­μί­ας), οι φορ­τη­γα­τζή­δες σή­με­ρα πα­ρα­μέ­νουν πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό τους προ­γραμ­μα­τι­στές Η/Υ15! Αν κά­νου­με, δε, τις α­να­γω­γές μας σε ε­πί­πε­δο πλα­νή­τη, θα δια­πι­στώ­σου­με τε­ρά­στιες ρε­ζέρ­βες χει­ρω­να­κτι­κής ερ­γα­σί­ας ή α­κό­μα χει­ρό­τε­ρα ο­λό­κλη­ρες πε­ριο­χές με ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη που λι­μο­κτο­νεί (π.χ. Α­φρι­κή). Η α­να­ζή­τη­ση πο­σο­στών θα έ­δει­χνε ό­τι η γε­νί­κευ­ση των χα­ρα­κτη­ρι­στι­κών της ά­υ­λης ερ­γα­σί­ας σε ε­πί­πε­δο πλα­νη­τι­κού πλή­θους εί­ναι α­δύ­να­τη και ά­ρα α­δύ­να­μα και τα πο­λι­τι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα που προ­κύ­πτουν α­πό αυ­τήν.

V.

Τε­λειώ­νο­ντας, οι Χ κ΄ Ν ,στην α­νο­μο­λό­γη­τη ε­πι­θυ­μί­α τους να ε­πα­να­ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποι­ή­σουν την μαρ­ξι­κή πο­λι­τι­κή πα­ρά­δο­ση, ε­πα­να­λαμ­βά­νουν αρ­κε­τά α­πό τα προ­βλη­μα­τι­κά ση­μεί­α της. Η «α­ντι­κει­με­νι­κή» διά­στα­ση της ι­στο­ρι­κής ε­ξέ­λι­ξης και κοι­νω­νι­κής αλ­λα­γής (α­νά­πτυ­ξη των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων) και η «υ­πο­κει­με­νι­κή» (τα­ξι­κή πά­λη) δεν συμ­φι­λιώ­νο­νται, ό­πως και στο μαρ­ξι­κό έρ­γο. Η α­λή­θεια εί­ναι ό­τι οι Χ κ΄ Ν υ­περ­το­νί­ζουν τον υ­πο­κει­με­νι­κό πα­ρά­γο­ντα θε­ω­ρώ­ντας ό­τι η πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση εί­ναι το α­πο­τέ­λε­σμα της ό­ξυν­σης των τα­ξι­κών και α­ντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κών α­γώ­νων του ’60 και ’70 και η Αυ­το­κρα­το­ρί­α μορ­φή εν­σω­μά­τω­σης της α­πε­δα­φι­κο­ποι­η­τι­κής ε­πι­θυ­μί­ας του πλή­θους και της ε­να­ντί­ω­σης στην πει­θαρ­χι­κό­τη­τα της φορ­ντι­στι­κής πε­ριό­δου. Πα­ρα­βλέ­πουν τη δυ­να­μι­κή του κε­φα­λαιο­κρα­τι­κού συ­στή­μα­τος ό­πως δια­μορ­φώ­νε­ται ι­στο­ρι­κά α­πό εν­δο­γε­νείς πα­ρά­γο­ντες (π.χ. ε­πε­κτα­τι­κό­τη­τα) και τις α­ντι­πα­ρα­θέ­σεις των η­γε­μο­νι­κών δυ­νά­με­ων στο ε­σω­τε­ρι­κό του. Αν, λοι­πόν, ό­πως λέ­νε οι συγ­γρα­φείς, το πλή­θος κά­θε φο­ρά ε­πι­νο­εί μέ­σα α­πό τους α­γώ­νες του το μο­ντέ­λο της μελ­λο­ντι­κής του κυ­ριαρ­χί­ας, τό­τε αυ­τή μπο­ρεί να εί­ναι μια α­έ­να­η δια­δι­κα­σί­α, μια α­διά­κο­πη μη­χα­νή κυ­ριαρ­χί­ας-α­ντί­στα­σης-εν­σω­μά­τω­σης-νέ­ας κυ­ριαρ­χί­ας, χω­ρίς «τέ­λος» για το πλή­θος αλ­λά και για το κε­φά­λαιο!
Οι συγ­γρα­φείς κα­τα­λα­βαί­νουν τον α­παι­σιό­δο­ξο χα­ρα­κτή­ρα μιας τέ­τοιας προ­ο­πτι­κής γι’ αυ­τό κα­τα­φεύ­γουν στη δια­λε­κτι­κή της προ­ό­δου, στην υ­λι­στι­κή τε­λε­ο­λο­γί­α, στη μυ­θο­ποί­η­ση του πλή­θους -σύγ­χρο­νου προ­λε­τα­ριά­του, στη φε­τι­χι­στι­κή πί­στη στις δυ­νά­μεις της ε­πι­στή­μης και στην τε­χνο­λο­γί­α, στην προ­μη­θε­ϊ­κή α­ντί­λη­ψη του αν­θρώ­που16, ό­λα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας που αλ­λού έ­χουν κρι­τι­κά­ρει σκλη­ρά!
Έ­τσι, η «πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση» γί­νε­ται «α­ντι­κει­με­νι­κά» α­κα­τα­μά­χη­τη και α­με­τά­κλη­τη, οι πα­λιές μορ­φές α­ντί­στα­σης «α­ντι­κει­με­νι­κά» μά­ταιες και ε­πι­ζή­μιες και εν τέ­λει «α­ντι­κει­με­νι­κά» η Αυ­το­κρα­το­ρί­α εί­ναι κα­λύ­τε­ρη α­πό τις προ­η­γού­με­νες μορ­φές κυ­ριαρ­χί­ας «… με τον ί­διο τρό­πο που ο Μαρ­ξ ε­πι­μέ­νει ό­τι η κε­φα­λαιο­κρα­τί­α εί­ναι κα­λύ­τε­ρη α­πό τις μορ­φές κοι­νω­νί­ας και τους τρό­πους πα­ρα­γω­γής που εί­χαν προ­η­γη­θεί», α­ντί­λη­ψη που έ­κα­νε τον Μάρ­ξ να ση­μειώ­σει τον «προ­ο­δευ­τι­κό» χα­ρα­κτή­ρα της αγ­γλι­κής α­ποι­κιο­κρα­τί­ας (!) και τους Χ κ΄ Ν να υ­μνούν την αυ­το­κρα­το­ρι­κή ζω­τι­κό­τη­τα της Α­με­ρι­κής σε σχέ­ση με τις «σα­πρές ευ­ρω­πα­ϊ­κές ε­λίτ» και τα ευ­ρω­πα­ϊ­κά «συ­στή­μα­τα ερ­γα­τι­κής ορ­γά­νω­σης… που α­πο­μύ­ζη­σαν κά­θε ί­χνος ζω­τι­κού πνεύ­μα­τος»!
VI.
Η ση­με­ρι­νή Αυ­το­κρα­το­ρί­α, λοι­πόν, α­φού εν­σω­μα­τώ­νει ό­λα τα προ­η­γού­με­να α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κά αι­τή­μα­τα, ο­μο­γε­νο­ποιεί τους λα­ούς σε πλή­θος, στη­ρί­ζε­ται σε νέ­ες πα­ρα­γω­γι­κές δυ­νά­μεις (πλη­ρο­φο­ρι­κή, ε­πι­κοι­νω­νια­κή τε­χνο­λο­γί­α και βιο­τε­χνο­λο­γί­α), τό­τε δί­νει τη δυ­να­τό­τη­τα στο πλή­θος να ορ­γα­νώ­σει έ­να «τέ­λος», μια υ­λι­κή δια­βε­βαί­ω­ση α­πε­λευ­θέ­ρω­σης, δρώ­ντας μέ­σα στην ί­δια της την ε­πι­κρά­τεια.
Μέ­σα σ’ έ­να τέ­τοιο σχή­μα κα­θό­λου δεν εκ­πλήσ­σει η α­που­σί­α μιας ο­ποια­δή­πο­τε κρι­τι­κής των ί­διων των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων που έ­χει α­να­πτύ­ξει το κε­φά­λαιο. Οι νέ­ες τε­χνο­λο­γί­ες και οι νέ­ες μορ­φές ερ­γα­σί­ας α­πο­τε­λούν τα ερ­γα­λεί­α για την α­πε­λευ­θέ­ρω­ση του πλή­θους, την «α­ντι­κει­με­νι­κή» α­νά­πτυ­ξη των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων που μας φέρ­νει έ­να βή­μα πριν τον πο­λυ­πό­θη­το «κομ­μου­νι­σμό». Το α­να­πό­δει­κτον μιας τέ­τοιας ά­πο­ψης μέ­σα α­πό την ε­πι­σή­μαν­ση των αν­θρω­πο­λο­γι­κών ο­ρί­ων της α­νά­πτυ­ξης που θέ­τει η οι­κο­λο­γι­κή προ­βλη­μα­τι­κή δεν α­νη­συ­χεί τους συγ­γρα­φείς17. Α­κό­μα χει­ρό­τε­ρα, ο προ­μη­θε­ϊ­κός εν­θου­σια­σμός τους ο­δη­γεί να α­πο­δε­χτούν την προ­ο­πτι­κή του με­τα-αν­θρώ­που ή τε­χνο-αν­θρώ­που, αρ­κεί την πρω­το­βου­λί­α να την έ­χει το πλή­θος! Το κε­φά­λαιο, με την ξέ­φρε­νη ε­πέκτασή του, δεν κα­τα­βρο­χθί­ζει μό­νο το «έ­ξω», τα τε­λευ­ταί­α ε­λά­χι­στα κομ­μά­τια μη κε­φα­λαιο­κρα­τι­κής φύ­σης, αλ­λά έ­χει ή­δη στρα­φεί στο «μέ­σα» της ί­διας της φύ­σης του αν­θρώ­που, ε­πι­διώ­κο­ντας την ε­πι­κερ­δέ­στε­ρη «μπίζ­να» ό­λων των ε­πο­χών και ταυ­τό­χρο­να τον πιο α­πό­λυ­το έ­λεγ­χο. Οι κα­τευ­θυ­νό­με­νες γο­νι­δια­κές με­ταλ­λα­γές, η προ­σθή­κη η­λε­κτρο­νι­κών κυ­κλω­μά­των και ερ­γα­λεί­ων στο αν­θρώ­πι­νο σώ­μα α­πο­τε­λεί την ο­ρι­στι­κή πραγ­μά­τω­ση της «κοι­νω­νί­ας του ε­λέγ­χου» στην πιο κα­θα­ρή μορ­φή της. Το πρό­σταγ­μα της κυ­ριαρ­χί­ας δεν θα «ψι­θυ­ρί­ζε­ται α­πό μέ­σα μας» αλ­λά θα εγ­γρά­φε­ται μέ­σα μας. Το πο­λύ­χρω­μο και πλου­ρα­λι­στι­κό πλή­θος, των Χ κ΄ Ν, δεν θα προ­λά­βει να δη­μιουρ­γή­σει τη νέ­α ζω­ή έ­ξω α­πό την κυ­ριαρ­χί­α κα­θώς θα έ­χει με­τα­σχη­μα­τι­στεί σ’ έ­να κο­πά­δι α­πό­λυ­των «α­τό­μων». το αρ­χαιό­τε­ρο ό­νει­ρο της ε­ξου­σί­ας θα έ­χει γί­νει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα!

Vii.

Θα ή­ταν α­δι­κί­α να θε­ω­ρή­σει ο α­να­γνώ­στης ό­τι οι Χ κ΄ Ν έ­γρα­ψαν έ­να βι­βλί­ο ά­ξιο μό­νο αρ­νη­τι­κής κρι­τι­κής ή ό­τι πα­ρα­γνω­ρί­ζουν την κτη­νώ­δη κι α­πο­κρου­στι­κή διά­στα­ση της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα εί­ναι έ­να βι­βλί­ο ι­διαί­τε­ρα προ­κλη­τι­κό κι α­ντι­φα­τι­κό που α­πο­τε­λεί πη­γή διαρ­κούς προ­βλη­μα­τι­σμού και αμ­φι­βο­λιών. Θα χρεια­ζό­ταν έ­να άλ­λο άρ­θρο για ό­σα θε­τι­κά μπο­ρεί να ε­ντο­πί­σει κα­νείς στην α­νά­λυ­σή τους και τις α­ξιο­λο­γή­σεις τους (π.χ. η κρι­τι­κή της με­τα­νε­ω­τε­ρι­κής ι­δε­ο­λο­γί­ας, ο ρό­λος των ΜΚΟ στην α­νά­δυ­ση της αυ­το­κρα­το­ρι­κής προ­ο­πτι­κής, οι νέ­ες μορ­φές ορ­γά­νω­σης της πα­ρα­γω­γής, κλπ).
Αυ­τό που εν­δια­φέ­ρει ό­μως πιο πο­λύ εί­ναι το πού μπο­ρεί να ο­δη­γή­σει πο­λι­τι­κά ο πυ­ρή­νας της α­νά­λυ­σης των Χ κ΄ Ν. Τρα­βώ­ντας στα ά­κρα τη λο­γι­κή των συγ­γρα­φέ­ων, το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος του α­ντι-πα­γκο­σμιο­ποι­η­τι­κού κι­νή­μα­τος που προ­σπα­θεί να ε­μπο­δί­σει την πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση εί­ναι α­πο­προ­σα­να­το­λι­σμέ­νο για­τί αυ­τή εί­ναι α­με­τά­κλη­τη. οι 50 η­ρω­ι­κοί Ι­ρα­κι­νοί που κρά­τη­σαν για 10 μέ­ρες το Ουμ Κασ­ρ α­πέ­να­ντι σε πολ­λα­πλά­σιους Βρε­τα­νούς πέ­θα­ναν μά­ταια για­τί ο Ι­μπε­ρια­λι­σμός δεν υ­πάρ­χει πια. οι πι­τσι­ρι­κά­δες Πα­λαι­στί­νιοι της Ι­ντι­φά­ντα α­γω­νί­ζο­νται και πε­θαί­νουν μά­ταια α­πό νο­σταλ­γί­α για μια μορ­φή κυ­ριαρ­χί­ας (το έ­θνος-κρά­τος) που κα­λώς πέ­θα­νε. οι δια­φο­ρές με­τα­ξύ Η­ΠΑ και Αφ­γα­νι­στάν εί­ναι πια «δια­φο­ρές βαθ­μού και ό­χι φύ­σε­ως»18. η Μπα­ντά­να Σί­βα, οι Ιν­δοί κομ­μου­νι­στές, τα ε­ναλ­λα­κτι­κά κι­νή­μα­τα που α­γω­νί­ζο­νται να προ­στα­τεύ­σουν τις το­πι­κές κοι­νό­τη­τες και τη βιο­ποι­κι­λό­τη­τά τους α­πό τη Μον­σά­ντο και να τις κα­τα­στή­σουν αυ­τάρ­κεις ώ­στε οι κά­τοι­κοί τους να ζουν με α­ξιο­πρέ­πεια στον τό­πο τους ή το MST που θέ­λει γη για τους κο­λί­γους της Βρα­ζι­λί­ας και οι Ζα­πα­τί­στας, λί­γη ση­μα­σί­α έ­χουν μπρο­στά στους «πραγ­μα­τι­κούς ή­ρω­ες» του Τρί­του Κό­σμου που εί­ναι οι με­τα­νά­στες και οι «νο­μά­δες» που κα­τέ­λυ­σαν νέ­α και πα­λιά σύ­νο­ρα!…
Πα­ραί­τη­ση και α­πο­δο­χή των τε­τε­λε­σμέ­νων της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης (α­φού ζού­με στον κα­λύ­τε­ρο δυ­να­τό κό­σμο ο ο­ποί­ος έ­χει εν­σω­μα­τώ­σει έ­στω και στρε­βλά τους α­γώ­νες και τις ε­πι­θυ­μί­ες του πλή­θους και μπο­ρεί να προ­σφέ­ρει την α­πε­λευ­θέ­ρω­ση), α­νο­χή στην α­με­ρι­κα­νι­κή η­γε­μο­νί­α , α­νά­γνω­ση των ε­ξε­λί­ξε­ων μέ­σα α­πό μια «δυ­τι­κή» σκο­πιά, σχο­λα­στι­κή α­να­ζή­τη­ση του «πραγ­μα­τι­κού» αλ­λά διά­χυ­του ε­χθρού που εί­ναι η Αυ­το­κρα­το­ρί­α και σνο­μπι­σμός α­πέ­να­ντι στους υ­παρ­κτούς α­γώ­νες και τα υ­πο­κεί­με­να που δεν πλη­ρούν τα κρι­τή­ρια αυ­τής της πι­στό­τη­τας, εί­ναι δυ­νά­μει τα πο­λι­τι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα μιας α­νά­λυ­σης που προ­σπα­θή­σα­με να δεί­ξου­με ό­τι συ­χνά στη­ρί­ζε­ται σε α­νε­παρ­κή στοι­χεί­α και σε καί­ρια ση­μεί­α της δια­ψεύ­δε­ται α­πό την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα19. Μπο­ρού­με, δη­λα­δή, να στρέ­ψου­με ε­να­ντί­ον των Χ κ΄ Ν την ί­δια α­κρι­βώς κρι­τι­κή που α­να­φέ­ρουν ό­τι ά­σκη­σε ο Λέ­νιν στον Κά­ου­τσκυ για τη θε­ω­ρί­α του «υ­πε­ρι­μπε­ρια­λι­σμού»20. Η πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση εί­ναι μια υ­παρ­κτή τά­ση του κε­φα­λαιο­κρα­τι­κού συ­στή­μα­τος και χα­ρα­κτη­ρί­ζει την πε­ρί­ο­δο που δια­νύ­ου­με. Κα­θώς, ό­μως, προ­χω­ρά­ει, αμ­φι­σβη­τεί­ται συ­νε­χώς τό­σο α­πό τα θύ­μα­τά της, ό­σο και α­πό τις ε­σω­τε­ρι­κές α­ντι­φά­σεις και έ­ρι­δες (α­ντι-πα­γκο­σμιο­ποι­η­τι­κό κί­νη­μα, υ­περ­βο­λι­κό ά­με­σο κι έμ­με­σο οι­κο­νο­μι­κό κό­στος, κα­τάρ­ρευ­ση των χρη­μα­τι­στη­ρί­ων, οι­κο­λο­γι­κά α­διέ­ξο­δα, α­νά­δυ­ση πε­ρι­φε­ρεια­κών οι­κο­νο­μι­κών πό­λων, 11η Σε­πτέμ­βρη, α­με­ρι­κά­νι­κος ε­θνι­κι­σμός και εν­δο­ϊ­μπε­ρια­λι­στι­κές συ­γκρού­σεις, κλπ). Κα­νέ­νας, λοι­πόν ε­σώ­τε­ρος ντε­τερ­μι­νι­σμός δεν υ­πάρ­χει στην πο­ρεί­α της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης. Η με­τά­βα­ση α­πό τη μια μορ­φή κα­πι­τα­λι­στι­κής κυ­ριαρ­χί­ας σε μια άλ­λη χρειά­ζε­ται πο­λύ χρό­νο για να ο­λο­κλη­ρω­θεί κι ό­χι 10 ή 20 χρό­νια. Οι πε­ρί­ο­δοι οι­κο­νο­μι­κής ε­πέ­κτα­σης και αλ­λα­γής μο­ντέ­λου κυ­ριαρ­χί­ας συ­νο­δεύ­ο­νται α­πό α­στά­θεια και συ­γκρού­σεις συ­χνά κα­τα­στρο­φι­κής κλί­μα­κας α­κό­μα και για το ί­διο το κε­φά­λαιο (φα­ντα­στεί­τε μια κλι­μά­κω­ση της σύ­γκρου­σης Η­ΠΑ – Ι­σλάμ με χρή­ση πυ­ρη­νι­κών ή βιο­λο­γι­κών ό­πλων!). Η συ­γκρό­τη­ση της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας σαν μορ­φή κυ­ριαρ­χί­ας που προ­κύ­πτει α­πό την α­νά­γκη για έ­λεγ­χο των πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νων συ­ναλ­λα­γών εί­ναι έ­να εν­δε­χό­με­νο α­νοι­χτό, σε ε­πι­τυ­χί­α ή α­πο­τυ­χί­α, σε ε­κεί­νο ή το άλ­λο πε­ριε­χό­με­νο! Η α­να­γω­γή μιας τά­σης της κε­φα­λαιο­κρα­τί­ας σε ο­ρι­στι­κό γε­γο­νός αμ­βλύ­νο­ντας τις α­ντι­φά­σεις της, ο­δη­γεί σε πο­λι­τι­κή α­δρα­νο­ποί­η­ση, πα­ρα­λυ­σί­α και α­πο­προ­σα­να­το­λι­σμό. Α­ντί­θε­τα, χρέ­ος των α­γω­νι­ζό­με­νων αν­θρώ­πων εί­ναι α­πο­τρέ­ψουν την ευό­δω­ση του αυ­το­κρα­το­ρι­κού εν­δε­χο­μέ­νου!
Εί­ναι φυ­σι­κό, λοι­πόν, τα προ­γραμ­μα­τι­κά πο­λι­τι­κά αι­τή­μα­τα του πλή­θους με τα ο­ποί­α κλεί­νει το βι­βλί­ο (δι­καί­ω­μα στην πα­γκό­σμια υ­πη­κο­ό­τη­τα, εγ­γυ­η­μέ­νο ει­σό­δη­μα σε ό­λους, δι­καί­ω­μα στην αυ­το­α­ξιο­ποί­η­ση) να εί­ναι ε­πα­νά­λη­ψη «σο­σια­λι­στι­κών» αι­τη­μά­των της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας (ε­κτός ί­σως α­πό το πρώ­το) και μα­κράν α­πό το να στοι­χειο­θε­τούν έ­να συ­νε­κτι­κό πρό­γραμ­μα ε­πα­να­στα­τι­κής αλ­λα­γής κι έ­να ο­ρα­μα­τι­κό σχέ­διο μιας μελ­λο­ντι­κής κοι­νω­νί­ας. Κλεί­νουν ά­δο­ξα και πλα­δα­ρά έ­να πε­ριε­κτι­κό, φι­λό­δο­ξο, υ­πε­ραι­σιό­δο­ξο, νευ­ρώ­δες και προ­κλη­τι­κό κεί­με­νο, ά­ξιο να δια­βα­στεί σαν μια πρώ­τη προ­σπά­θεια να ε­ξη­γη­θεί ο κό­σμος που ζού­με στην ο­λό­τη­τά του. Ας ελ­πί­σου­με ό­τι θα α­κο­λου­θή­σουν κι άλ­λες!

Πά­τρα, Μά­ης 2003

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Σ.Σ.: Η πλά­για δια­κρι­τή γρα­φή με ει­σα­γω­γι­κά θα α­να­φέ­ρε­ται σε αυ­τού­σια α­πο­σπά­σμα­τα του βι­βλί­ου.
2. Μο­να­δι­κή, ί­σως, ε­ξαί­ρε­ση η α­νά­λυ­ση του πο­λι­τι­κού και δι­κα­ϊ­κού πε­δί­ου της νέ­ας κυ­ριαρ­χί­ας, ό­που, δυ­στυ­χώς ό­μως για τους Χ κ΄ Ν, οι ε­ξε­λί­ξεις α­πό το 1999 και με­τά α­να­τρέ­πουν σει­ρά βα­σι­κών πα­ρα­δο­χών τους.
3. Kim Moody, “Workers in a Lean World…”, London: Verso, 1997.
4. Υ­πο­λο­γι­σμοί Πα­γκό­σμιας Τρά­πε­ζας το 1984 κ’ 2001. (α­ναφ. G. Arrighi στο “Lineages of Empire”).
5. Οι συγ­γρα­φείς θε­ω­ρούν «λι­λι­πού­τειες» τις με­τα­να­στεύ­σεις του 19ου αιώ­να σε σύ­γκρι­ση με τις ση­με­ρι­νές, α­γνο­ώ­ντας τη μά­ζα του πα­γκό­σμιου πλη­θυ­σμού στην ο­ποί­α α­να­φέ­ρο­νταν και τη ση­μα­σί­α των με­τα­να­στεύ­σε­ων που τε­λέ­στη­καν α­πό κι ε­ντός της Α­σί­ας!
6. Α­πο­δί­δει το με­ρί­διο της πα­γκό­σμιας α­γο­ράς που ε­λέγ­χε­ται α­πό τους κα­τοί­κους μιας πε­ριο­χής.
7. Υ­πο­λο­γι­σμοί της Πα­γκό­σμιας Τρά­πε­ζας το 1984 κ΄ το 2001
8. Αρ­χές Μα­ϊ­ου, η Ε­Ε α­πο­φά­σι­σε να α­πει­λή­σει με «α­ντί­με­τρα» ύ­ψους 200 δισ. $ τις αμε­ρι­κά­νι­κες ε­ξα­γω­γές σαν α­πά­ντη­ση στην ε­πι­βο­λή δα­σμών α­πό την α­με­ρι­κά­νι­κη κυ­βέρ­νη­ση στο ει­σα­γόμε­νο ευ­ρω­πα­ϊ­κό α­τσά­λι!
9. «Ε­μείς χύ­σα­με το αί­μα μας, ε­μείς θα έ­χου­με τον πρώ­το λό­γο στην α­νοι­κο­δό­μη­ση του Ι­ράκ», δη­λώ­νει ο Πά­ουελ. «Δεν θα κά­νου­με κά­τι που θα έ­βλα­πτε την οι­κο­νο­μί­α μας, για­τί πρώ­τα (μας νοιά­ζουν) οι άν­θρω­ποι που ζουν στην Α­με­ρι­κή», δη­λώ­νει ο Μπους μό­λις ορ­κί­στη­κε Πρό­ε­δρος και αρ­νεί­ται την υ­πο­γρα­φή της Συν­θή­κης του Κυό­το για α­ντι­με­τώ­πι­ση του φαι­νο­μέ­νου του θερ­μο­κη­πί­ου.
10. Α­κό­μα και οι Χ κ΄ Ν συμ­φω­νούν ό­τι «…εί­ναι δυ­να­τόν να α­πο­δο­θούν ο­ρι­σμέ­νοι ε­δα­φι­κοί προσ­διο­ρι­σμοί στο μο­νο­πώ­λιο της ι­σχύ­ος και τη ρύθ­μι­ση του χρή­μα­τος, δεν συμ­βαί­νει το ί­διο με την ε­πι­κοι­νω­νί­α». Εί­ναι α­πο­ρί­ας ά­ξιον, μέ­σω ποιου μη­χα­νι­σμού ε­νώ τα δύ­ο α­πό τα τρί­α ό­πλα της αυ­το­κρα­το­ρι­κής ι­σχύ­ος έ­χουν κέ­ντρα, το α­πο­κε­ντρω­μέ­νο (θε­ω­ρη­τι­κά, για­τί και η ρύθ­μι­ση της κουλ­τού­ρας έ­χει κέ­ντρο) τρί­το α­πε­δα­φι­κο­ποιεί το σύ­νο­λο της αυ­το­κρα­το­ρι­κής διοί­κη­σης!
11. Οι αρ­χαί­οι Έλ­λη­νες α­να­γνώ­ρι­ζαν τους ε­αυ­τούς τους ως τέ­τοιους, πράγ­μα που δεν τους α­πέ­τρε­πε να πα­ρα­μέ­νουν πει­σμα­τι­κά α­γκι­στρω­μέ­νοι στην το­πι­κό­τη­τα της πό­λης-κρά­τους και ε­νί­ο­τε να αλ­λη­λο­σπα­ράσ­σο­νται. οι Ε­βραί­οι, με συ­νε­κτι­κό στοι­χεί­ο τη θρη­σκεί­α, α­πε­τέ­λε­σαν έ­θνος ευ­ρι­σκό­με­νοι στη Δια­σπο­ρά αιώ­νες πριν τη δη­μιουρ­γί­α του κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ το 1948. οι Κι­νέ­ζοι, κλπ.
12. Συ­χνά οι Χ κ΄ Ν εκ­θειά­ζουν τους α­ντια­ποι­κια­κούς κι ε­θνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κούς α­γώ­νες για τον η­ρω­ι­σμό τους αλ­λά δια­πι­στώ­νουν α­πο­τε­λέ­σμα­τα α­ντί­θε­τα α­πό τα α­να­με­νό­με­να λό­γω της υ­πο­τα­γής τους στη διε­θνή οι­κο­νο­μι­κή τά­ξη. Ε­δώ εμ­φα­νί­ζε­ται μια ε­νο­χλη­τι­κή τά­ση κά­ποιων δια­νο­ου­μέ­νων, που συ­χνά θε­ω­ρεί τη δρά­ση των α­γω­νι­ζό­με­νων υ­πο­κει­μέ­νων προ­ϊ­όν των α­ντι­φά­σε­ων του συ­στή­μα­τος και τα ί­δια α­κού­σια ε­νερ­γού­με­νά του.
13. Η νέ­α που φεύ­γει για να α­πο­φύ­γει την κα­τα­πί­ε­ση του φύ­λου της, ο μορ­φω­μέ­νος που φεύ­γει για πιο πα­ρα­γω­γι­κή ερ­γα­σί­α ή κοι­νω­νι­κή α­νέ­λι­ξη, κ.λπ.
14. Σε α­ντί­θε­ση με τους στε­νά ε­ξει­δι­κευ­μέ­νους ερ­γα­ζο­μέ­νους του φορ­ντι­σμού.
15. Left Business Observer, Φεβ. 2001
16. «Η τε­λε­ο­λο­γί­α του πλή­θους εί­ναι θε­ουρ­γι­κή. Συ­νί­στα­ται στη δυ­να­τό­τη­τά του να κα­τευ­θύ­νει τις τε­χνο­λο­γί­ες και την πα­ρα­γω­γή α­πο­σκο­πώ­ντας στη δι­κή του χα­ρά και την αύ­ξη­ση της δύ­να­μής του»!
17. Πα­ρά μό­νο στο πλαί­σιο μιας συ­ζή­τη­σης αν βά­ζει ή δεν βά­ζει ό­ρια στην ε­πέ­κτα­ση του κε­φα­λαί­ου.
18. Ά­ρα οι ευ­φυείς (κρυ­πτο)ο­πα­δοί των Χ κ΄ Ν, ό­ταν πέ­φτουν οι βόμ­βες υ­πο­πί­ε­σης στο Μα­ζάρ ι Σα­ρίφ, μπο­ρούν να τυ­πώ­νουν α­φί­σες του στυλ «Ού­τε Θε­ός, ού­τε Αλ­λάχ», ε­νώ ό­ταν ι­σο­πε­δώ­νε­ται η Να­σι­ρί­για μα­ζί με τους υ­πε­ρα­σπι­στές της, α­φί­σες με θέ­μα «Κά­τω ό­λοι οι στρα­τοί. Ο πό­λε­μος εί­ναι πα­ντού»!!
19. Μπαί­νου­με στον πει­ρα­σμό να σκε­φτού­με ό­τι, πί­σω α­πό το συ­χνά ε­λι­τί­στι­κο κι α­κα­δη­μα­ϊ­κό στυλ γρα­φής του βι­βλί­ου, τις α­να­φο­ρές σε δρώ­ντα υ­πο­κεί­με­να α­κού­σια ε­νερ­γού­με­να της κυ­ριαρ­χί­ας, την ε­ξύ­μνη­ση της γνώ­