O ανώτατος «ανθρωπισμός» του κεφαλαίου και του νεοαποικισμού
Του Παναγιώτη Πανά από το Άρδην τ. 118
Από τότε που οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις – γέννημα του κινήματος του ΄68 – αποτελούσαν εναλλακτική θέσμιση της κοινωνίας, ενάντια τόσο στον κρατισμό, όσο και στο ιδιωτικό κεφάλαιο, κύλισε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Η ενσωμάτωση του αντιθέτου και του εναλλακτικού αποτελεί βασικό μηχανισμό της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Οι Μ.Κ.Ο δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Εντάσσονται πια στο σημειολογικό υλικό της μετα-νεωτερικής κυριαρχίας και στην Ελλάδα, από την αρχή της οικονομικής και αργότερα της προσφυγικής-μεταναστευτική κρίσης, διαμορφώνουν το ιδεολογικό περιβάλλον αντιμετώπισης της φτώχειας και της κοινωνικής βλάβης.
Στο πλήθος Οργανώσεων υγείας και κοινωνικής φροντίδας, προστίθεται και το Open Society Foundations (OSF)του παλιού γνώριμου Τζορτζ Σόρος, μέσω του Solidarity Now (παρακλάδι του Ιδρύματος στην Ελλάδα). Μετά το πετρέλαιο που δώριζε σε σχολεία και Οργανισμούς, τα πρώτα μνημονιακά χρόνια, το Ίδρυμα δημιούργησε τέσσερα Κέντρα Αλληλεγγύης, στο πρότυπο του πρώτου Κέντρου, που εγκαινίασε ο Μπουτάρης στη Θεσσαλονίκη, το 2014. Αρχικά, μέσω των ΜΚΟ Άρσις και ΠΡΑΚΣΙΣ, προσέφερε νομική στήριξη για προβλήματα και επιπτώσεις της κρίσης (χρέη, δάνεια, εργασιακά, προνοιακά, κ.α), καθώς και ιατρική και ψυχολογική στήριξη των αποδυναμωμένων πολιτών. Στην Αθήνα, σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων και τις συνήθεις Μ.Κ.Ο, το Κέντρο λειτουργεί στο παλιό Φρουραρχείο, στο Σταθμό Λαρίσης, με κύριο άξονα την φροντίδα των προσφύγων-μεταναστών. Αργότερα, ιδιαίτερα μετά το 2016, η Solidarity Now συστηματοποίησε τις δράσεις της, χωρίς τη συνέργεια άλλων Μ.Κ.Ο. αναλαμβάνοντας να λειτουργήσει η ίδια, πολυεπίπεδες δομές στήριξης των προσφύγων.
«Να σε κάψω Γιάννη να σ’ αλείψω μέλι». Ο χρηματιστηριακός μάγος της νεοκαπιταλιστικής Αυτοκρατορίας, ο άτυπος Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών και του νέο-ιμπεριαλισμού, που μέσω «ανθρωπιστικών» Μ.Κ.Ο συνέβαλε στην διάλυση καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ, αποτελεί το πρόσωπο αναφοράς κάθε νεοφιλελεύθερου αριστερού ή δεξιού «εκσυγχρονιστή». Η «κοινωνία» του, που γεννά την εκμετάλλευση και τη φτώχεια, φροντίζει στοργικά τα θύματά της. «Μπορούμε να λύσουμε την κρίση στην Ευρώπη. Μαζί», λέει το σποτ στην ιστοσελίδα της OSF[1]. Όπου το μαζί σημαίνει ο καθείς μόνος του απέναντι στα μεγάλα αφεντικά και τον διαμελισμό χωρών, αλλά χέρι-χέρι με τις Μ.Κ.Ο που διαμεσολαβούν, ώστε να εμποδίζονται αυτόνομες κινήσεις κοινοτικής-λαϊκής αλληλεγγύης και εναλλακτικής πολιτικής διεξόδου από την κρίση.
Η «απελευθέρωση» της «κοινωνίας των πολιτών» κινδυνεύει οριστικά να επιτευχθεί μέσω ιδεολογικών μηχανισμών των ειδικών της αλληλεγγύης, αυξάνοντας την κυριαρχία της «πολιτικής κοινωνίας» πάνω στο λαό. Οι κάθε είδους Μ.Κ.Ο, είτε συνειδητά είτε μέσω αγνών ανθρωπιστικών κινήτρων, θα αποτελέσουν – αν δεν αποτελούν ήδη – το ιδεολογικό όχημα μέσω του οποίου το μεγάλο υπερεθνικό κεφάλαιο, αλλά και οι νεοαποικιοκρατικοί μηχανισμοί της παγκοσμιοποίησης, διεισδύουν στην ελληνική κοινωνία, ενσωματώνοντας τη διαφορετική άποψη και τη συλλογικότητα, χρησιμοποιώντας τον πολυκερματισμό του λαού και τα εθνικώς ουδέτερα, «ατομικά δικαιώματα».
Μάλιστα, η διάχυση της ιδεολογίας του «κράτους πρόνοιας» των Μ.Κ.Ο και των «φιλάνθρωπων» χορηγών, ταυτίζεται με την στρατηγική της εξουσίας και μιας «μεταμοντέρνας» εκδοχής του κράτους. Ο ολοκληρωτισμός της πιο ταξικής κοινωνίας, μπορεί να έλθει μέσα από τα «δημοκρατικά δικαιώματα» και τις «φιλελεύθερα» ελευθεριακές, ατομικιστικές απόψεις. Ο νεοαποικισμός της χώρας κτίζεται γύρω από την περιφερειοποίηση και την «αποκέντρωση».
Η οικοδόμηση απάνθρωπων δομών και συστημάτων, θα γίνει νομότυπα και με το σταυρό στο χέρι. Οι κυβερνητικές πολιτικές θα μπορούν να περνούν μέσω μη-κυβερνητικών δομών, οι οποίες με το άλλοθι πως δεν διαχειρίζονται κρατικό χρήμα (λες και τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν είναι χρήματα από τα κράτη) νομιμοποιούν τις επιφυλάξεις για τους χρηματοδότες τους και την «ανθρωπιστική» διαπλοκή τους. Το νέο ξέπλυμα χρημάτων θα μπορεί να δρομολογείται μέσω της τέχνης και του πολιτισμού, αντάμα με το νέο real estate που σχετίζεται με την ανάπλαση περιοχών, μουσείων και πολιτιστικών ιδρυμάτων.
Το παράδοξο(;) στην ιστορία αυτή είναι πως οι άνθρωποι που πλαισιώνουν τις Μ.Κ.Ο στην πλειοψηφία τους δηλώνουν «αριστεροί», «αντιεξουσιαστές» ή ακτιβιστές, συμμετέχοντας οι παλιότεροι σε αντι-παγκοσμιοποιητικές διαδηλώσεις. Όπως πιθανά, στη Νέα Υόρκη, όταν στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ο Τζώρτζ Σόρος, υμνούσε προφανώς τις αρετές του μαφιόζικου καπιταλισμού υπέρ της ανοικτής κοινωνίας και των δικαιωμάτων, με συνδαιτημόνες τον Μπρεζίνσκι, τον Χάντιγκτον και τον Φουκουγιάμα.
Η εποχή βέβαια, που ο αναρχικός Λεωνίδας Χριστάκης, ο αριστερός Γιώργος Μιχαηλίδης (σκηνοθέτης) ή η Λιλή Ζωγράφου, κατήγγειλαν τις χορηγίες τους Ιδρύματος Φόρντ σε Έλληνες διανοούμενους, ως τον Δούρειο Ίππο της αμερικανικής πολιτικής, μάλλον πέρασαν ανεπιστρεπτί. Και η αναφορά στον ιμπεριαλισμό και τη CIA, του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, όχι μόνο φαντάζει αδιανόητη στους μη-κυβερνητικούς αριστερούς μας, αλλά συκοφαντούν κιόλας όσους μιλούν γι’ αυτά, ως συνωμοσιολόγους ή ακροδεξιούς.
Οι αριστεροί μη κυβερνητικοί εκσυγχρονιστές είναι πια τόσο «φιλελεύθεροι» που ταυτίζονται με τους δεξιούς νεοφιλελεύθερους.
Μ.Κ.Ο, Καρλ Πόππερ και Σόρος: «κλειστή κοινωνία», «ανοικτή χρηματοδότηση»!
Η «Ανοικτή κοινωνία» του Τζωρτζ Σόρος χρηματοδοτεί αφειδώς ποικίλες Μ.Κ.Ο, ανά τον κόσμο και την Ελλάδα. Μια ονομασία, που προέρχεται, όπως είναι γνωστό σε πολλούς –αλλά σε λίγους από τον χώρο των Οργανώσεων– από το φημισμένο βιβλίο Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της (1945) του φιλόσοφου Κάρλ Πόππερ, πνευματικού δασκάλου του Σόρος.
Δεν είναι κρυφό, ότι πολλές Μ.Κ.Ο κοινωνικής ή ψυχοκοινωνική στήριξης, οι οποίες παρεμβαίνουν για την φροντίδα διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων (ψυχικά ασθενείς, μετανάστες, ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τοξικομανείς, άστεγοι, κακοποιημένες γυναίκες, κ.α.) άμεσα ή έμμεσα χρηματοδοτούνται από το φιλανθρωπικό Ίδρυμα Open Society του Τζωρτζ Σόρος. Μάλιστα, οι χώροι αυτοί θεωρούνται οι πιο «προοδευτικοί» παράγοντες επιτάχυνσης της εξέλιξης των τεχνικών και των μεθόδων ψυχολογικής μέριμνας, αλλά και ενός ψυχοκοινωνικού ακτιβισμού.
Οι «προοδευτικές» ιδέες του Open Society για «ανοικτή δημοκρατία» και ατομικά δικαιώματα και οι επιλογές του ενάντια στους «ολοκληρωτισμούς» φαίνεται ότι ασκούν μια ακαταμάχητη έλξη στις κάθε είδους μη κυβερνητικές Οργανώσεις, Αστικές μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή Οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Δήμος Αθηναίων, Δήμος Θεσσαλονίκης) που χρηματοδοτούνται από τον δαιμόνιο «φιλόσοφο» της οικονομίας και της φιλανθρωπίας. Ορισμένες, δομές, μάλιστα, στις περιγραφές του βιοψυχοκοινωνικού έργου τους, ταυτίζονται με τις βασικές αρχές του αμερικανικού ουνιβερσαλισμού του χρηματοδότη τους.
Και αυτό δεν είναι μια ακόμη «θεωρία συνομωσίας» ενάντια στον…αγαθό και μεγαλόψυχο χρηματιστή. Απλά, και τα δυο μέρη συντάσσονται με τις νέες υπερ-παγκοσμιοποιημένες «ανθρωπιστικές» ντιρεκτίβες της «αλληλεγγύης», της φροντίδας της «ευαλωτότητας», του αυτοπροσδιορισμού, της αποδόμησης, του πολίτη του κόσμου και της νομαδικότητας, της ολιστικής αυτογνωσίας, της ουδετερότητας, της επιτελεστικότητας της κοινωνικής φύσης του ανθρώπου, της ολικής απελευθέρωσης των έμβιων όντων, των θεωριών μάθησης, της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης, κ.α. Μάλιστα, ορισμένες σχολές, ιδιαίτερα της ύστερης συστημικής ψυχοθεραπείας, αναφέρουν συχνά τον Σόρος, λόγω της συστηματοποίησης και εφαρμογής της συστημικής αρχής της αντανακλαστικότητας (reflexivity) στην κυκλική οικονομία του χρηματιστηρίου, μέσω της οποίας απέσπασε αμύθητα κέρδη. Μέσω αυτής μπορούσε να προβλέπει, αν όχι να επηρεάζει, τους κύκλους ύφεσης και ανόδου των άυλων αξιών, οι οποίες επηρεάζονται από τις ψυχοκοινωνικές συμπεριφορές των ανθρώπων (αυτό που ακούμε συχνά για την ψυχολογία των Αγορών) και να επενδύει ανάλογα. Η κατάλληλη αντανάκλαση, δηλαδή, η επιρροή, οι αποφάσεις, η μόχλευση κ.α του επενδυτή στην πραγματική ή άυλη οικονομία μπορεί να επηρεάσει την Αγορά αξιών και επενδύσεων και βέβαια τον κατάλληλο και επιδέξιο προσπορισμό κερδών, «παίζοντας» με τον χρηματοπιστωτικό χώρο.
Η θεραπευτική πρακτική, στο χώρο των Μ.Κ.Ο Κοινωνικής Φροντίδας και τον ευρύτερο ψυχοκοινωνικό τομέα, εμπνέεται από την κατανόηση των βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων που διαμορφώνουν την κατάλληλη θεραπευτική βοήθεια. Η συμβολή της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της εθνολογίας, της σημειολογίας, αλλά και των κοινωνικών ακτιβιστικών ρευμάτων, ορθώς οδήγησε σε μια ολιστική σύλληψη της ανθρώπινης φύσης. Εντός αυτής της ολιστικότητας, η πολιτισμική καταγωγή, το οικογενειακό γενεόγραμμα, η εκπαίδευση, οι κοινωνικές σχέσεις, η θρησκεία, η ιδεολογία, οι ηθικές αξίες, οι προσωπικοί συμβολισμοί, κ.α., αναδεικνύονται σε σημαντικούς παράγοντες της ψυχικής υγείας και επομένως της ψυχοκοινωνικής παρέμβασης.
Ωστόσο, η μετεξέλιξη των ανθρωπιστικών επιστημών και το κυρίαρχο ρεύμα που τις διαπερνά, τόσο στη θεωρία, όσο και στην πρακτική, είναι αυτό του ύστερου – θα λέγαμε – κονστρουκτιβισμού («η κατασκευή της ανθρώπινης πραγματικότητας»), και ιδιαίτερα του μεταμοντέρνου κονστραξιονισμού (προτάσσεται η δομή και το πλαίσιο που καθορίζουν τις ανθρώπινες συμπεριφορές), στο πλαίσιο της κληρονομιάς των θεωριών του μεταδομισμού, ιδιαίτερα της εκδοχής του Φουκώ. Παλεύουν όχι μόνο για να αλλάξουμε την κοινωνική-πολιτισμική δομή, αλλά για να αλλάξει και η ρευστή φύση του ανθρώπου, η οποία δεν έχει θεμελιώδεις ανάγκες, αλλά είναι μια κανονικότητα που προήλθε από τις κάθε λογής πολιτικοκοινωνικές εξουσίες. Είναι ας πούμε, το ψυχοκοινωνικό ανάλογο της οικονομικής θεωρίας του Σόρος, στο κοινωνικό πεδίο.
Καμιά από τις ψυχοκοινωνικές αυτές ανακαλύψεις, δεν είναι έξω από την λογική και τον ψυχισμό του ανθρώπου, αλλά εδώ μιλάμε, στην ουσία, για την παρεκτροπή τους στο απώτατο άκρο της «επαναστατικής» αποδόμησης και μηδενισμού της ανθρώπινης φύσης. Στην εκ προθέσεως και εκ του μηδενός δημιουργία μιας νέας, θαυμαστής, …«ανεκτικής» και «ανοικτής κοινωνίας και…φύσης» του ανθρώπου, τέτοιας που περιέγραφε ο ιδεολογικός γκουρού του Σόρος, Κάρλ Πόππερ και βάλθηκε να κάνει πράξη ο μαθητής του.
Ο Καρλ Πόππερ και οι λεπτομέρειες
Βέβαια, αν οι εκπαιδευτές και οι επόπτες των θεραπευτικών δομών, ανέτρεχαν στην βίβλο της «Ανοικτής κοινωνίας» του μέντορα του χρηματοδότη τους, πιθανά θα οδηγούνταν σε μια άβολη θεωρητική κατάσταση.
Ο Καρλ Πόππερ, λοιπόν, λέει ότι η «ανοιχτή κοινωνία» μπορεί να ονομασθεί και «αφηρημένη κοινωνία», σε αντίθεση με τη «φυλετική ή κλειστή κοινωνία», η οποία, «αποτελείται από ανθρώπους που συγκροτούν πραγματικές ομάδες, έρχονται σε πραγματικές κοινωνικές επαφές όλων των ειδών και προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις συγκινησιακές κοινωνικές τους ανάγκες όσο καλύτερα μπορούν».
Επειδή, προφανώς, δυσανασχετεί με τα παραπάνω, συνεχίζει ακάθεκτος για να μας πείσει: «η κλειστή κοινωνία μοιάζει με μία αγέλη ή μία φυλή κατά το ότι τα μέλη συνέχονται με ημιοργανικούς δεσμούς –συγγένεια, συμβίωση, συμμετοχή σε κοινές προσπάθειες, κοινούς κινδύνους, κοινές χαρές και κοινές δυστυχίες. Δεν παύει, ωστόσο, να είναι μια συγκεκριμένη ομάδα συγκεκριμένων ατόμων που συνδέονται μεταξύ τους όχι απλά με αφηρημένες κοινωνικές σχέσεις, όπως είναι ο καταμερισμός της εργασίας και η ανταλλαγή των αγαθών, αλλά με συγκεκριμένες φυσικές σχέσεις, όπως η αφή, η όσφρηση και η όραση».
Προσπερνώντας, το αυθαίρετο συμπέρασμα, ότι ο καταμερισμός εργασίας και η ανταλλαγή αγαθών είναι αφηρημένες σχέσεις, υποθέτουμε ότι βασικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης και της θεραπευτικής σχέσης, όπως οι αισθήσεις μας, χρειάζεται να καταργηθούν γιατί ενώ ωφελούν την οργανική σχέση των ανθρώπων, φράζουν τον δρόμο προς την αφηρημένη, «ανοικτή κοινωνία» του. Που προφανώς επιτυγχάνεται με τον νεοφιλελεύθερο ατομικισμό, ενάντια σε ό,τι θεωρεί συλλογικό και κοινό.
Η σωματική επαφή όλων των αισθήσεων και η ανθρώπινη σχέση, βασικό στοιχείο της υποστήριξης, στις Μ.Κ.Ο –που χρηματοδοτούνται από την «Open Society» του Σόρος– αλλά και ως θεμελιώδης βάση κάθε ψυχοθεραπευτικής λειτουργίας, που βοηθά κοινωνικά αποκλεισμένους ανθρώπους με καταγωγή, συναισθήματα και σχέσεις, μάλλον θεωρείται από τον φιλόσοφο, εμπόδιο στην ευτυχισμένη «κοινωνία» του.
Άλλωστε, όπως συμπληρώνει: «Η απώλεια του οργανικού χαρακτήρα, έχει σαν συνέπεια ότι μια ανοιχτή κοινωνία μπορεί, σταδιακά, να αποβεί αυτό που θα ονόμαζα «αφηρημένη κοινωνία». Μπορεί να χάσει, σ’ ένα σημαντικό βαθμό, το χαρακτήρα μιας συγκεκριμένης ή ζωντανής ομάδας ανθρώπων ή ενός συστήματος τέτοιων ομάδων». Κάτι που είναι ζητούμενο για τον φιλόσοφο, όπως υπονοείται.
Μάλιστα, αισιοδοξεί, γιατί η κοινωνία, το 1945, είχε ήδη μεταβληθεί σε μια μερικώς αφηρημένη ή αποπροσωποιημένη κοινωνία, καθώς, «Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να φανταστούμε μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι ουσιαστικά δεν συναντιούνται ποτέ κατά πρόσωπο –στην οποία όλες οι υποθέσεις διεκπεραιώνονται από απομονωμένα άτομα που επικοινωνούν με δαχτυλογραφημένες επιστολές ή με τηλεγραφήματα και που κυκλοφορούν μέσα σε κλειστά αυτοκίνητα. (Η τεχνητή γονιμοποίηση θα επέτρεπε ακόμα και την αναπαραγωγή χωρίς την παρεμβολή του προσωπικού παράγοντα.) Μια παρόμοια φανταστική κοινωνία θα μπορούσε να ονομαστεί “πλήρως αφηρημένη ή αποπροσωποιημένη κοινωνία. Το ενδιαφέρον σημείο εδώ είναι ότι η δική μας σύγχρονη κοινωνία, σε πολλές από τις πλευρές της, μοιάζει με μια παρόμοια πλήρως αφηρημένη κοινωνία».
Και καθησυχάζει όσους θεωρούν υπερβολική την εικόνα αυτή: «Η εικόνα είναι υπερβολική… (γιατί) δεν περιλαμβάνει ως τώρα κανένα από τα θετικά στοιχεία. Ωστόσο υπάρχουν θετικά στοιχεία. Μπορούν να αναπτυχθούν προσωπικές σχέσεις νέου είδους –εκεί όπου είναι δυνατόν να δημιουργούνται ελεύθερα, αντί να καθορίζονται από τους τυχαίους παράγοντες της γέννησης· και μαζί μ’ αυτό προβάλλει ένας νέος ατομικισμός. Όμοια, οι πνευματικοί δεσμοί μπορούν να διαδραματίζουν ένα μείζονα ρόλο εκεί που εξασθενούν οι βιολογικοί ή φυσικοί δεσμοί κλπ. Όπως κι αν έχει το ζήτημα, ελπίζω πως το παράδειγμα μας έχει κάνει σαφές τι εννοείται με μια περισσότερο αφηρημένη κοινωνία σε αντιδιαστολή προς μια περισσότερο συγκεκριμένη ή πραγματική κοινωνική ομάδα»
Όραμα, ο νέος ατομικισμός, χωρίς παρελθόν και οντολογικά στοιχεία, όπου η αφηρημένη κοινωνία καταργεί τους βιολογικούς, ψυχολογικούς και συναισθηματικούς παράγοντες οι οποίοι ορίζουν τον έμβιο αλλά και κοινωνικό οργανισμό του ανθρώπου. Η κοινωνία και ο άνθρωπος, όχι ως μέρος της φύσης, αλλά ως υποκατάσταση της φύσης.
Η αντίφαση ανάμεσα στα μέσα που χρησιμοποιούν οι Μ.Κ.Ο κοινωνικής φροντίδας και τις θεωρίες της «ανοικτής κοινωνίας» θα ήταν ικανές να φέρουν σε κρίση συνείδησης πολλούς εφαρμοστές της, η οποία, προφανώς, απομακρύνεται ταχύτατα μπροστά στο τσεκ της χρηματοδότησης.
[1] www.opensocietyfoundations.org/voices/message-solidarity
Διαβάστε το και το δεύτερο μέρος:
