από το Άρδην τ. 24, Μάρτιος-Απρίλιος 2000
Η Κίνα είχε το 1998 πάνω από 1000 πανεπιστήμια και ανώτατα εκπαιδευτικά Ινστιτούτα, στα οποία σπούδαζαν πάνω από 6 εκατομμύρια φοιτητές. Ταυτόχρονα μεγάλη ακμή γνωρίζουν οι μεταφράσεις ξένων βιβλίων από τους κινεζικούς εκδοτικούς οίκους. Μπορεί κάποιος να βρει τα μυθιστορήματα που έγιναν παγκόσμια μπεστ-σέλλερ, μεταφρασμένα χωρίς καθυστέρηση, σειρές από πρακτικούς οδηγούς κάθε είδους, αλλά ταυτόχρονα πολύτιμες συλλογές από όλους τους τομείς της σκέψης. Όπως για παράδειγμα η μετάφραση των Απαρχων της ελληνικής σκέψης του Ζαν Πιέρ Βερνάν και κυρίως η μετάφραση των απάντων του Αριστοτέλη από ομάδα ερευνητών υπό την εποπτεία του Μιάο Λιτιάν. Καθηγητής της φιλοσοφίας του Λαϊκού Πανεπιστημίου του Πεκίνου, ο Μιάο Λιτιάν διέσχισε τον ταραγμένο αιώνα μας με ένα λεξικό παραμάσχαλα. Στην εφημερίδα Zhongguo Qingnian Bao του Πεκίνου παραχώρησε μια συνέντευξη, που απόσπασμά της δημοσιεύουμε εδώ (η μετάφραση έγινε από τα γαλλικά), κυρίως για την κατανόηση της διαφοροποίησης της κομφουκιανής και ελληνικής σκέψης.
Κατά την διάρκεια των ετών που συνεχίζατε την μελέτη των ελληνικών τι ήταν αυτό που σας ενέπνεε;
Αρχικά δεν είχα έναν ξεκάθαρο στόχο, απλά το ενδιαφέρον. Γιατί; Ούτε ο ίδιος το γνωρίζω. Στην συνέχεια αντιλήφθηκα ποιο είναι το πιο γοητευτικό στοιχείο της ελληνικής φιλοσοφίας και είναι ακριβώς αυτό που την διαφοροποιεί από την τρόπο σκέψης της κινεζικής φιλοσοφίας. Η καρδιά της κομφουκιανής φιλοσοφίας είναι η επιμονή στο “πρακτικό”, “η μελέτη με χρησιμοθηρική κατεύθυνση”. Είναι ακριβώς το αντίθετο από την ελληνική φιλοσοφία. Ο Αριστοτέλής μας δίδαξε ότι όλη η θεωρία έχει ως στόχο την γνώση αυτή καθεαυτή, χωρίς άλλο στόχο. Ποιο είναι το πλεονέκτημα; Μόνο έτσι μπορούν να αναπτυχθούν οι ικανότητες της διάνοιας, να ανέλθουν και πάνω σε αυτή τη βάση να αναπτυχθεί η επιστήμη.
Μπορούμε να δούμε σήμερα, a contrario, πως οι υπερβολικές θεωρητικές ελλείψεις έχουν παίξει έναν ρόλο στον εκσυγχρονισμό της Κίνας. Ο Ένγκελς έγραψε πως ένα έθνος που δεν έχει θεωρητική σκέψη δεν μπορεί να φτάσει στην κορυφή. Κάθε έθνος έχει τις ιδιαιτερότητές του και φέρει την συνεισφορά του στην φιλοσοφία της ανθρωπότητας.
Στην σύγχρονη εποχή η απόκτηση γνώσεων έχει ιδιαίτερη αξία. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;
Ο Αριστοτέλης είπε ότι η φιλοσοφία πηγάζει από την περιέργεια και αυτή έχει την γνώση ως αντικείμενο. Το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας θεμελιώθηκε πάνω “στον έρωτα για την σοφία”, “την αξία της σκέψης”, “την μελέτη με στόχο τη γνώση”. Η πρακτική δείχνει ότι αυτό είναι τρομακτικής σημασίας για το έθνος μας, καθώς η άνοδος του πνευματικού επιπέδου εξαρτάται κατά πρώτο λόγο από την αύξηση των ικανοτήτων της σκέψης, χωρίς τις οποίες δεν μπορεί τίποτα να πετύχει.
Ποια ήταν η πιο εξαιρετική εμπειρία της ζωής σας;
Η ζωή μου δεν έχει τίποτα το διαφορετικό από αυτήν οποιουδήποτε άλλου, ποτέ δεν θεώρησα τον εαυτόν μου διαφορετικό από τους άλλους. Είναι καλό να μιλούμε για την πραγμάτωση του “εγώ”, αλλά αυτό το εγώ είναι πρωταρχικά ένα οποιοδήποτε εγώ που δεν είναι ανώτερο από τα άλλα Δεν έχω κάνει παρά μόνο όσα μπόρεσα και έπρεπε να κάνω, χωρίς να έχει σημασία το τι μπόρεσα να ολοκληρώσω. Δεν έχω κάνει τίποτα το εξαιρετικό.
Η συνέντευξη δόθηκε στον Γιαν Γιαν και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τσονκούο Κινιάν Μπάο
