ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗ – Εάν ο Τούρκος πρόεδρος ξαφνικά αποφασίσει να ανοιχτεί στους Ευρωπαίους, σημαίνει πως δεν έχει άλλη επιλογή.
Της Ντελφίν Μινουί (Delphine Minoui). Εφημερίδα Φιγκαρό.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την πρόθεσή του να «επανακάμψει στον σωστό δρόμο» στις σχέσεις του με τις Βρυξέλλες, κατά την ομιλία του στους πρεσβευτές των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Τρίτη, 12/01, στην Άγκυρα.
Νέα μανούβρα ή κίνηση τακτικής; Μετά τον κατακλυσμό από προκλητικές δηλώσεις στο τέλος του 2020, ο Ερντογάν αλλάζει τόνο απέναντι στην Ευρώπη. Την Τρίτη 12 Ιανουαρίου, με χαμόγελο εξέφρασε την πρόθεσή του να «επαναφέρει τις καλές σχέσεις του» με τις Βρυξέλλες, ενώπιον των πρεσβευτών των χωρών της Ευρώπης που είχε συγκεντρώσει στην Άγκυρα. «Ελπίζουμε ότι οι Ευρωπαίοι φίλοι μας θα επιδείξουν την ίδια θέληση», πρόσθεσε. Το Σάββατο, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντε Λέιν (Ursula von der Leyen), είχε ήδη προετοιμάσει το έδαφος δηλώνοντας ότι «το μέλλον της Τουρκίας είναι στην Ευρώπη», ενώ ο υπουργός του των Εξωτερικών επιβεβαίωνε μερικές ημέρες νωρίτερα ότι η Τουρκία ήταν έτοιμη να «εξομαλύνει» τις σχέσεις της με τη Γαλλία.
Η μεταστροφή είναι προφανής. Τους τελευταίους μήνες, τα ζητήματα της διαμάχης δεν έπαψαν να συσσωρεύονται: αμφιλεγόμενες δραστηριότητες εξερεύνησης σε μια αμφισβητούμενη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, εργαλειοποίηση από την Τουρκία του θέματος των μεταναστών, τουρκική παρέμβαση στην κυπριακή πολιτική, στρατιωτική υποστήριξη στο Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο εναντίον της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Με το Παρίσι, οι σχέσεις ήταν ιδιαίτερα οξυμένες: στα τέλη Οκτωβρίου, ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν ανακάλεσε προσωρινά τον πρέσβη της Γαλλίας από την Άγκυρα, αφότου η Τουρκία αμφισβήτησε τη «διανοητική υγεία» του ομολόγου της, λόγω της διαφωνίας του για τον νόμο σχετικά με τον ισλαμιστικό αυτονομισμό. Λιγότερο από δύο μήνες αργότερα, στις 15 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη σειρά της, ανέβασε τον τόνο της επιβάλλοντας για πρώτη φορά κυρώσεις στην Τουρκία λόγω της επιμονής της να συνεχίσει τις γεωτρήσεις της για φυσικό αέριο στη Μεσόγειο.
Σύνεση και ανησυχία
Εάν ο Ερντογάν αποφασίζει ξαφνικά να τα βρει με τους Ευρωπαίους, είναι επειδή δεν έχει άλλη επιλογή. «Η οικονομία είναι στη χειρότερη κατάσταση. Το νόμισμα κατρακύλησε. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια μείωση της δημοτικότητάς του. Συνειδητοποιεί ότι έχει στριμωχθεί, ότι η χώρα του βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένη, ότι ο στρατιωτικός του τυχοδιωκτισμός στρέφεται εναντίον του. Ξαφνικά, οπισθοχωρεί και αναζητά νέους συμμάχους», εκτιμά παρατηρητής από την Άγκυρα, που προτιμά να κρατήσει την ανωνυμία της.
Το παρόν κλίμα δεν είναι υπέρ του. Οι φίλοι του του Κατάρ, σε πλήρη επαναπροσέγγιση με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δεν τήρησαν τις χρηματοδοτικές τους υποσχέσεις. «Λέγεται στην Άγκυρα ότι λιγότερο από το μισό, ίσως μόνο το ένα τέταρτο, της ενίσχυσης που της είχαν υποσχεθεί έχει καταβληθεί», συνεχίζει η ίδια πηγή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, επίσης, ο αέρας κινδυνεύει να αλλάξει με την άφιξη του Τζο Μπάιντεν . Εάν ο Τούρκος πρόεδρος μπόρεσε να επωφεληθεί από κάποια επιείκεια με τον Ντόναλντ Τραμπ, παρά τη διαμάχη σχετικά με την αγορά από την Τουρκία ενός ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος, ο νέος ενοικιαστής του Λευκού Οίκου θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο άτεγκτος.
Η οικονομία είναι στη χειρότερη δυνατή κατάσταση. Το νόμισμα έχει κατρακυλήσει. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μείωση της δημοτικότητάς του. Συνειδητοποιεί ότι έχει στριμωχθεί.
Μια παρατηρητής
Σε αυτό το πλαίσιο, τα πρόσφατα ευρωπαϊκά αντίποινα είναι, αν και περιορισμένα, ψυχολογικά επώδυνα και δυσοίωνα. Αναβιώνουν το τραύμα της αποτυχίας της διαδικασίας ένταξής της σε αυτήν την Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι τόσο υποτιμημένη όσο και ονειρεμένη. Μας υπενθυμίζουν επίσης τη σημασία του οικονομικού δεσμού μεταξύ των Βρυξελλών και της Άγκυρας, και τον κίνδυνο να τιναχτεί στον αέρα. «Η Ευρώπη παραμένει η κύρια οικονομική στήριξη της Τουρκίας», υπενθυμίζει η συνομιλήτριά μας. Και αναφέρει τις διάφορες βοήθειες και πιστώσεις των τελευταίων δεκαετιών, που συνέβαλαν στην κατασκευή γεφυρών, δρόμων και άλλων σύγχρονων υποδομών στις οποίες ο Ερντογάν έχει, μεταξύ άλλων, οικοδομήσει τη δημοτικότητά του. Για να μην αναφέρουμε τις πολυάριθμες ιδιωτικές επενδύσεις και οικονομικές ανταλλαγές, που πλέον παγώνουν λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων σήμερα, οι οποίες καθιστούν την Ευρώπη τον νούμερο ένα εμπορικό εταίρο της Άγκυρας. Εκτιμάται ότι το 41% των εξαγωγών της Τουρκίας σήμερα κατευθύνεται προς τις ευρωπαϊκές χώρες.
Ωστόσο η προσέγγιση δεν έχει κερδηθεί ακόμη. Στις Βρυξέλλες, μετά από τις προσπάθειες τακτικής κατευνασμού του Ερντογάν, συνεχίζουν να παρακολουθούν με προσοχή και ανησυχία τις επιθέσεις κατά της ελευθερίας της τουρκικής αντιπολίτευσης. Στα τέλη Δεκεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε αυστηρά την Άγκυρα για την κράτηση, εδώ και τέσσερα χρόνια, του φιλοκούρδου πρώην βουλευτή, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, και πολιτικού αντιπάλου του Τούρκου προέδρου. Τα μάτια είναι επίσης στραμμένα στην πρόσφατη επανάληψη των συνομιλιών με την Ελλάδα. Για πολλούς, αυτές οι συνομιλίες για τους υδρογονάνθρακες στο Αιγαίο αποτελούν μια «δοκιμή» για το μέλλον των τουρκοευρωπαϊκών σχέσεων.-
Μετάφραση: Στράτος Ιωαννίδης
