Πώς διαμορφώνονται οι συσχετισμοί μετά την δραματική επιδείνωση της υγείας του προέδρου
του Του Ρομπέρτο Λόπες από τη Ρήξη που κυκλοφορεί (τ. 90)
Η απομάκρυνση του Τσάβες από την εξουσία φαίνεται βέβαιη στο άμεσο μέλλον (μέσα σε λίγους μήνες ή το αργότερο σε ένα χρόνο), είτε λόγω αιφνιδίου θανάτου του, είτε γιατί η κατάσταση της υγείας του θα αποτελέσει τροχοπέδη στην επιστροφή του στην ενεργό υπηρεσία. Αν, πάλι, επιστρέψει και ορκιστεί στις 10 Ιανουαρίου ή σε κάποια άλλη ημερομηνία, η εύθραυστη κατάσταση της υγείας του θα τον αναγκάσει να παραμείνει σχεδόν μόνιμα στην Κούβα και η πραγματική διακυβέρνηση της χώρας θα περάσει σε έναν ή περισσότερους εκ των συνεργατών του.
Όπως είναι προφανές, το παραπάνω γεγονός σηματοδοτεί την έναρξη μιας περιόδου βαθιών πολιτικών αλλαγών στην πολιτική ηγεσία της Μπολιβαριανής Επανάστασης, η οποία θα διαρκέσει από μερικούς μήνες ως αρκετά χρόνια.
Οι πρόσφατες δυναμικές εκλογικές ήττες που υπέστη η αντιπολίτευση, τον Οκτώβρη και τον Δεκέμβρη, δείχνουν πως η πολιτική συζήτηση για τη μετα-Τσάβες εποχή θα διεξαχθεί στα πλαίσια του τσαβιστικού κινήματος. Αυτή τη στιγμή, η δεξιά δεν είναι σε θέση να δράσει επιθετικά και να ξαναπάρει την εξουσία στη χώρα, αλλά η αδυναμία της αυτή μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
Μπορούμε, επίσης, να υποθέσουμε πως η σημερινή ηγεσία των Μαδούρο και Καμπέγιο θα χάνει ολοένα σε δημοτικότητα καθώς περνά ο χρόνος, επειδή κανένας απ’ τους δύο δεν έχει τις ηγετικές ικανότητες του Τσάβες κι έτσι δεν είναι ικανοί να δημιουργήσουν τη συναίνεση που υπήρχε όταν ο Τσάβες διοικούσε τη χώρα. Η υποχώρηση του επιπέδου συναίνεσης σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρξουν προβλήματα διακυβέρνησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως η μακροπρόθεσμη συνέχιση της Μπολιβαριανής Επανάστασης δεν διασφαλίζεται με τη σημερινή ηγεσία του κινήματος, η οποία, τα τελευταία 14 χρόνια, αποτελεί τον εσωτερικό πυρήνα του περιβάλλοντος του Τσάβες. Πρόκειται να γίνουμε μάρτυρες μιας συνεχούς κρίσης διακυβέρνησης η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα συνεχείς ανακατατάξεις, οι πρωταγωνιστές και οι τάσεις των οποίων δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν με ακρίβεια. Το πιο πιθανό είναι να συμβούν ταυτόχρονα μια σειρά από διαδικασίες, όπως:
1. Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει μια εσωτερική πάλη για αναδιανομή της εξουσίας μέσα στο τσαβιστικό κίνημα (αναδιανομή του ελέγχου των κρατικών ιδρυμάτων και του εθνικού προϋπολογισμού). Αν και επίσημα οι διάφοροι παράγοντες θα καταφέρουν να συμφωνήσουν στη μοιρασιά της γραφειοκρατικής πίτας, σύντομα θα διαπιστώσουμε ισχυρές δονήσεις στην κυβέρνηση και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα βίαια σενάρια, όπως επιθέσεις εναντίον συγκεκριμένων ηγετών των διαφόρων τσαβιστικών φραξιών.
2. Εξίσου πιθανή είναι και η αποξένωση, εκ μέρους της νέας ηγεσίας του κινήματος, των πολιτών που υποστηρίζουν την επαναστατική διαδικασία. Το παραπάνω μπορεί να λάβει χώρα λόγω της ανικανότητας της κυβέρνησης να ικανοποιήσει τις λαϊκές απαιτήσεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως εργασιακές διαφορές και συλλογικές διαπραγματεύσεις σε σημαντικούς τομείς του κράτους (δασκάλους, πανεπιστημιακούς κ.λπ.). Το πρόβλημα είναι ότι ο Τσάβες δεν θα είναι πια εκεί για να κατευνάζει τα αισθήματα του κόσμου με τα κλασικά ρεφρέν «ο πρόεδρος δεν το γνώριζε», ή «δεν ήταν σύμφωνο με τις οδηγίες του προέδρου». Τα λάθη της γραφειοκρατίας δεν θα συγχωρούνται πια απ’ τον λαό, με τον τρόπο που γινόταν όταν ο Τσάβες είχε σταθερά στα χέρια του τη διακυβέρνηση της χώρας.
3. Επίσης πιθανή είναι και μια ευρεία συνωμοσία από την «αυτοκρατορία» (βλ. κυρίως τις ΗΠΑ), που ενδέχεται να διεισδύσει σε διάφορους πολιτικούς και στρατιωτικούς τσαβιστικούς κύκλους, για να προωθήσει την αναστροφή της επαναστατικής διαδικασίας. Τα παραπάνω θα μπορούσαν να συμπληρωθούν με σενάρια στα οποία κάποιες τσαβιστικές δυνάμεις θα ενωθούν με την αντιπολίτευση, με στόχο τον τερματισμό της επανάστασης. Αυτήν τη στιγμή, πάντως, τέτοιου τύπου σενάρια δεν είναι ακόμη εφικτά (ευτυχώς), αλλά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν εν ευθέτω χρόνω.
4. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και οι τοπικοί τους σύμμαχοι θα αναζητούν συνεχώς τρόπους να ασκήσουν την επιρροή τους στην εσωτερική διαπάλη μέσα στο τσαβιστικό κίνημα. Η αυτοκρατορία είναι πιθανό να επιχειρήσει τη μονομερή διεξαγωγή διαφόρων ενεργειών, ακόμη και βίαιων, οι οποίες μετέπειτα θα αποδοθούν στις αντιμαχόμενες τσαβιστικές φράξιες. Ο σκοπός θα είναι να ριχθεί περισσότερο λάδι στη φωτιά και να ενθαρρυνθεί η ενδυνάμωση εκείνων των εσωτερικών τάσεων που είναι πιο πιθανό να συμβιβαστούν με τον ιμπεριαλισμό.
Ταυτόχρονα, οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα αναζητήσουν την κατάλληλη στιγμή να θέσουν δυναμικό τέρμα στην Μπολιβαριανή Επανάσταση. Για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους δεν θα αποκλείσουν σενάρια τύπου Λιβύης ή Συρίας (υποδαύλιση εμφυλίου πολέμου), στην προσπάθειά τους για ανατροπή της μπολιβαριανής κυβέρνησης και την αποκατάσταση της ιμπεριαλιστικής εξουσίας στη Βενεζουέλα.
Συνοψίζοντας, η απομάκρυνση του Τσάβες από την εξουσία σηματοδοτεί την έναρξη μιας διαδικασίας αβεβαιότητας και πολιτικής κρίσης στην ιστορία της Βενεζουέλας, η οποία απειλεί ανοιχτά τη συνέχιση της επαναστατικής πορείας της χώρας και ταυτόχρονα ανοίγει τον δρόμο στη διεθνή αστική τάξη και τους συμμάχους της, για μια νέα προσπάθεια ανάκτησης της τοπικής πολιτικής εξουσίας.
Με βάση την παραπάνω πραγματικότητα, είναι κρίσιμο κάθε επαναστάτης να ισχυροποιήσει την οργανωτική του δραστηριότητα και συλλογική του δράση, με βάση την ευρεία και δημοκρατική συζήτηση, για το πολιτικό διακύβευμα, που αναπτύσσεται σε επίπεδο λαϊκών οργανώσεων.
Η εξασφάλιση της συνέχισης της επαναστατικής διαδικασίας θα εξαρτηθεί από την εμφάνιση νέων μορφών λαϊκής συλλογικής ηγεσίας, οι οποίες θα γεννηθούν στη φωτιά της δύσκολης πολιτικής αντιπαράθεσης, που θα χαρακτηρίσει τα χρόνια που έρχονται.
Αν αυτή η ισχυροποίηση μιας εναλλακτικής επαναστατικής ηγεσίας δεν συμβεί, είναι πιθανό οι ρεφορμιστικές τάσεις να επικρατήσουν στην τσαβιστική γραφειοκρατία και να πιέσουν για μια γενική συμφωνία με την τοπική αστική τάξη και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, ως τον μόνο τρόπο να «διαφυλάξουν και να συνεχίσουν» την μπολιβαριανή διαδικασία.
Αν αυτή η τάση επικρατήσει, τότε θα γίνουμε μάρτυρες της σταδιακής ανάληψης της εξουσίας από τον ιμπεριαλισμό και οι ρεφορμιστές τσαβιστές ηγέτες, γρήγορα, θα αντικατασταθούν από περισσότερο αξιόπιστους, παραδοσιακούς, αστούς ηγέτες. Η συγκεκριμένη διαδικασία θα πάρει χρόνια και πιθανώς θα διαρκέσει ολόκληρη τη σημερινή προεδρική θητεία (2013-2019).
Τα μέσα για την αποφυγή αυτού του ενδεχομένου θα είναι πάντα η ισχύς ενός λαϊκού κινήματος που ακολουθεί ένα πραγματικά επαναστατικό πρόγραμμα. Όλα αυτά, βέβαια, δεν γίνεται να βασιστούν σε μικρές ομάδες ή τάσεις που συνυπάρχουν μέσα ή έξω από το PSUV. Απαιτείται μια μαζική συνένωση επαναστατών, ακτιβιστών (συμπεριλαμβανομένου και του στρατού) και κοινωνικών οργανώσεων για την αντιμετώπιση της ιμπεριαλιστικής συνωμοσίας και της ρεφορμιστικής συμφιλίωσης.
Στη στρατηγική αυτή -η οποία πιστεύω πως είναι η μόνη εναλλακτική επιλογή για τη διάσωση της επανάστασης- πρέπει, πάση θυσία, να δοκιμάσουμε κάθε μέσο άσκησης της πραγματικής δημοκρατίας, έτσι ώστε να πετύχουμε την ευρύτερη δυνατή συναίνεση για την επίτευξη ενότητας δράσης σε ολόκληρη τη χώρα.
*αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα venezuelanalysis.com
