Περισσότερο απ’ ό,τι στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι αυξανόμενες τιμές ήδη συνιστούν πραγματική απειλή για τη σταθερότητα.
Του Jonathan Wheatley 9-9-2021, αναδημοσίευση από τους Financial Times (ft.com)
Έναν χρόνο πριν, ενώ οι αναδυόμενες αγορές προβληματίζονταν με το εάν μπορούσαν να θέσουν σε λοκντάουν τις οικονομίες τους, οι πλουσιότερες οικονομίες παράκαμπταν το δίλημμα διανέμοντας γιγαντιαία πακέτα δημοσιονομικής υποστήριξης.
Σήμερα, ένα μεγάλο ζήτημα που αντιμετωπίζει ο αναπτυσσόμενος κόσμος είναι εάν πρέπει να αυξήσουν τα επιτόκια για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό – άλλο ένα πρόβλημα το οποίο έως σήμερα οι τράπεζες των δυτικών χωρών κατάφεραν να καθυστερήσουν.
Περισσότερο από ό,τι στη Δύση, οι αυξανόμενες τιμές ήδη αποτελούν μια απειλή για την οικονομική σταθερότητα των αναδυόμενων οικονομιών. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι η ραγδαία αύξηση στις παγκόσμιες τιμές τροφίμων, οι οποίες τώρα κοντεύουν να φτάσουν στο ανώτατο επίπεδο δεκαετίας σύμφωνα με έναν προσεκτικά παρατηρούμενο πίνακα του ΟΗΕ.
Αυτή η εκτόξευση των τιμών θυμίζει ό,τι είχε γίνει πριν από τις διαμαρτυρίες της Αραβικής Άνοιξης το 2010 και το 2011. «Την προηγούμενη φορά, ήταν στη Μέση Ανατολή», λέει ο Χασνάιν Μαλίκ, σχεδιαστής στρατηγικής για αναπτυσσόμενες αγορές στην συμβουλευτική εταιρεία Tellimer. «Ποιος ξέρει αν την επόμενη φορά δεν θα είναι σε μέρη της Λατινικής Αμερικής ή της Ασίας;».
Ο τρόπος αντιμετώπισης του ζητήματος διαιρεί της κεντρικές τράπεζες των αναπτυσσόμενων αγορών σε πληθωριστικά «γεράκια» ή «περιστέρια». Στην Λατινική Αμερική μόνο, κάθε μεγάλη οικονομία έχει τώρα ξεπεράσει τον πληθωριστικό στόχο της κεντρικής της τράπεζας.
Στη πλευρά των «γερακιών» βρίσκονται χώρες όπως η Βραζιλία και η Ρωσία, που έχουν αυξήσει τα επιτόκια πολλές φορές φέτος, ώστε να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν τις αυξανόμενες τιμές.
Στη Μόσχα, ο πληθωρισμός είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα ενόψει των κοινοβουλευτικών εκλογών αυτού του μήνα, με ραγδαία αυξανόμενες τις τιμές τροφίμων. Την περασμένη εβδομάδα, η κεντρική τράπεζα έδειξε τα «γερακίσια» χαρακτηριστικά της όταν προειδοποίησε ότι μια οικονομική κρίση σαν εκείνη του 2008 θα προκύψει εάν δεν τεθεί υπό έλεγχο ο πληθωρισμός.
Ήδη τα επιτόκια αυξήθηκαν κατά 2,25 ποσοστιαίες μονάδες στο 6,5% και μια άλλη αύξηση αναμένεται την Παρασκευή.
Η κεντρική τράπεζα της Βραζιλίας επίσης προσπάθησε να ξεπεράσει τις αυξανόμενες τιμές, ανεβάζοντας την πολιτική της για τα επιτόκια από το ιστορικό χαμηλό του 2% μετά από τέσσερις διαδοχικές πολιτικές συζητήσεις (policy meeting).
Αλλά ο πληθωρισμός συνέχισε ν’ αυξάνεται καθώς το βραζιλιανικό ρεάλ σημείωσε πτώση έναντι των εμπορικών εταίρων του, και καθώς οι επενδυτές αναστατώθηκαν από την αντίδραση του προέδρου Jair Bolsonaro στην πανδημία του κορωνοϊού και την αυξανόμενη αντιδημοκρατική του ρητορική.
Αντίθετα, στα «περιστέρια» των αναδυόμενων αγορών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Τουρκία και η Πολωνία, οι κυβερνήσεις επιδιώκουν ανοιχτά την ανάπτυξη, και οι τιμές ανεβαίνουν γοργά.
Στην Πολωνία, όπου η εθνικιστική κυβέρνηση του κόμματος PiS έχει έναν αναπτυξιακό κρατικό προϋπολογισμό, ο πληθωρισμός έφτασε σε ένα ρεκόρ δεκαετίας του 5,4% -κάνοντας έναν πρώην διευθυντή της κεντρικής τράπεζας και επικριτικό προς την κυβέρνηση να προειδοποιήσει ότι η αποτυχία να αντιμετωπιστεί η αύξηση των τιμών ενέχει κίνδυνο για μια καταστροφή.
Ωστόσο, όπως είπε την εβδομάδα αυτήν ο Adam Glapinski, ο νυν επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Πολωνίας, ο οποίος είναι «περιστέρι», ανεβάζοντας το κόστος του δανεισμού θα ήταν πολύ ριψοκίνδυνο. Την Τετάρτη, η τράπεζα έθεσε το επιτόκιο αναφοράς της στο 0,1%.
Την ίδια στιγμή στην Τουρκία, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 19,25% καθώς η οικονομία σημείωσε ανάπτυξη κατά σχεδόν 22% στο δεύτερο τέταρτο.
Ο Sahap Kavcioglu, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, υποσχέθηκε ότι η πολιτική επιτοκίων της τράπεζας, τώρα στο 19%, θα παραμείνει πάνω από τον πληθωρισμό. Αλλά την Τετάρτη είπε ότι η τράπεζα θα βασίσει την πολιτική της στον δομικό πληθωρισμό (core inflation) παρά στο υψηλότερο συνολικό μέγεθος (higher headline figure), υπονομεύοντας την υπόσχεσή του.
Ο Timothy Ash της BlueBay Asset Management είπε ότι ο Kavcioglu, «θα μειώσει με την πρώτη ευκαιρία». Από το 2019 ο πρόεδρος Ερντογάν, ένας αυτοδηλωμένος «εχθρός του επιτοκίου», απέλυσε τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας επειδή είχαν υπερβολικά σφιχτή πολιτική.
[ ]
Όσο για την Κίνα, που είχε πολιτική εκμηδενισμού του κορωνοϊού όσον αφορά την πανδημία, οι δείκτες τιμών παραγωγού αυξάνονται, ωθούμενοι από την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση. Αλλά ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή έχει πέσει περίπου στο 1%, και η κεντρική τράπεζα αναμένεται να απαλύνει την νομισματική πολιτική για να διατηρήσει την ανάκαμψη.
Είναι ένα ζήτημα για όλους όσοι χαράσσουν πολιτική: Τι είναι χειρότερο, η στασιμότητα ή η αστάθεια. Αλλά στις αναπτυσσόμενες οικονομίας, το διακύβευμα είναι αναμφίβολα μεγαλύτερο εάν ο πληθωρισμός δεν μπορεί να ελεγχθεί.
Ακόμη και μεταξύ των γερακιών, μόνο η Ρωσία έχει αυτή τη στιγμή επιτόκια υψηλότερα του πληθωρισμού. Οι λοιποί, ίσως θα πρέπει να αυξήσουν τα επιτόκια ακόμη περισσότερο εάν θέλουν να θέσουν τις τιμές ξανά υπό έλεγχο.
Με πρόσθετες πληροφορίες από την Ayla Jean Yackley στην Κωνσταντινούπολη.
Μετάφραση: Γ.Τ.
