Από τον Eliott Mamane. Δημοσιεύθηκε στο Figaro στις 11 Απριλίου 2025
Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ μείωσε τους φόρους για τους περισσότερους εμπορικούς εταίρους του, εκτός από την Κίνα, το Πεκίνο και η Ουάσινγκτον έχουν εμπλακεί σε μια διελκυστίνδα που θα μπορούσε να έχει μακροχρόνιες συνέπειες, αναλύει ο ιστορικός Φρανσουά Γκοντεμάν.
Ο François Godement είναι ιστορικός και Σύμβουλος για την Ασία στο Institut Montaigne (δεξαμενή σκέψης). Είναι συγγραφέας του βιβλίου Les Mots de Xi Jinping (Dalloz, 2021).
LE FIGARO. – Το βράδυ της 9ης Απριλίου, ο Τραμπ μείωσε τους τελωνειακούς δασμούς σχεδόν 100 χωρών στην γενική τιμή του 10%, ενώ η Κίνα είδε τη φορολογία της να αυξάνεται στο 125% και στη συνέχεια στο 145% την επόμενη ημέρα. Θα περιοριστεί τώρα ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ μόνο στην Κίνα;
François GODEMENT. – Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται ότι αντέδρασε ενστικτωδώς στις όλο και πιο νευρικές χρηματοπιστωτικές αγορές. Ο υπουργός Οικονομικών του, Σκοτ Μπέσεντ, έδωσε συνέντευξη έξω από τον Λευκό Οίκο σχετικά με την 90ήμερη παύση των δασμών. Είπε ότι η απόφαση αυτή αποτελεί μέρος της μακροπρόθεσμης στρατηγικής του Τραμπ και ότι ακολούθησε μακρά συζήτηση μαζί του. Ο Μπέσεντ έφτασε στο σημείο να πει ότι η Κίνα έπεσε στην αμερικανική παγίδα αντιδρώντας πιο έντονα από άλλους.
Όποιες κι αν είναι οι συνθήκες της απόφασης του Τραμπ, η Κίνα έχει αναμφίβολα πρόβλημα. Δεν μπορεί να καλυφθεί πίσω από ένα κοντσέρτο συμμαχικών εθνών. Οι εμπορικοί εταίροι των Ηνωμένων Πολιτειών, αρχής γενομένης από τους Ιάπωνες και τους Κορεάτες, είχαν αρχίσει συνομιλίες με την αμερικανική κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, προσθέτει μια μορφή ψυχολογικής πίεσης κατά της Κίνας, ιδίως καθώς επισημαίνει ότι δεν φαίνεται να γνωρίζει πώς να εισέλθει σε διαπραγματεύσεις.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα το 2024 φθάνει κοντά στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Τι είδους προϊόντα ανταλλάσσονται; Θα μπορούσαν τα αντίποινα της Κίνας να βλάψουν σημαντικά την αμερικανική αγοραστική δύναμη;
Το μερίδιο της Κίνας στις εισαγωγές των ΗΠΑ έχει μειωθεί ως αποτέλεσμα των μέτρων που επέβαλε ο Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του. Αλλά τα επίσημα στοιχεία για το διμερές εμπόριο πρέπει να συμπληρωθούν από το έμμεσο εμπόριο: το Βιετνάμ, άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και ακόμη και το Μεξικό αποτελούν ένα κανάλι μέσω του οποίου οι κινεζικές εξαγωγές διοχετεύονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Συνεπώς, το έλλειμμα είναι μεγαλύτερο από ό,τι νομίζουμε.
Στην περίπτωση των προϊόντων χαμηλού κόστους, οι Αμερικανοί κινδυνεύουν με άμεσο πληθωρισμό και ακόμη και με ελλείψεις. Στην Κίνα, το σοκ θα είναι κοινωνικό για τις βιομηχανίες φθηνού εργατικού δυναμικού.
Τα κινεζικά προϊόντα στην αμερικανική αγορά μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο κατηγορίες. Πρώτον, υπάρχουν τα προϊόντα χαμηλού κόστους της κινεζικής βιομηχανίας έντασης εργασίας: παιχνίδια, ρούχα, έπιπλα κ.λπ. Στη συνέχεια, υπάρχει η τεχνολογία (κονσόλες, smartphones, υπολογιστές). Εκτός από τα τελικά προϊόντα, τα εξαρτήματα υπολογιστών αντιπροσωπεύουν επίσης ένα σημαντικό ποσοστό.
Στην περίπτωση των προϊόντων χαμηλού κόστους, οι Αμερικανοί κινδυνεύουν με άμεσο πληθωρισμό ή και ελλείψεις. Στην Κίνα, το σοκ θα είναι κοινωνικό για τις βιομηχανίες φθηνού εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, τα κινεζικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στο διεθνές κλίμα. Ένας άγνωστος παράγοντας παραμένει: ο βαθμός στον οποίο τα αμερικανικά τελωνεία μπορούν να ελέγχουν τι περνάει από τρίτες χώρες. Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε το τέλος της απαλλαγής από τους τελωνειακούς δασμούς για δέματα κάτω των 800 δολαρίων, τα οποία αντιστοιχούν σε αρκετά δισεκατομμύρια αποστολές κάθε χρόνο. Αυτό μπορεί να μην είναι κακό μέτρο, αλλά θα απαιτήσει σημαντικά μέσα ελέγχου αν πρόκειται να εφαρμοστεί.
Σύμφωνα με την Wall Street Journal , η κινεζική κυβέρνηση θα μπορούσε να φτάσει σε σημείο να διακόψει την πνευματική ιδιοκτησία των αμερικανικών προϊόντων που πωλούνται στην Κίνα, να ενθαρρύνει άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας να συναλλάσσονται σε γιουάν…
Η Κίνα έχει ήδη αρχίσει να περιορίζει τις εξαγωγές ορισμένων σπάνιων γαιών (σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Αμερική). Η Κίνα έχει ένα ουσιαστικό μονοπώλιο σε αυτόν τον τομέα που θα είναι δύσκολο να σπάσει άμεσα. Η Κίνα θα μπορούσε επίσης να σταματήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. Αν το έκανε αυτό το συντομότερο δυνατό, θα υποτιμούσε την αξία των δικών της περιουσιακών στοιχείων. Αλλά ταυτόχρονα, για να αποφύγει μια απότομη υποτίμηση του νομίσματός της, θα έπρεπε να αγοράσει γουάν , πάλι πουλώντας δολάρια.
Τέλος, μια σειρά πολιτικών που εισήχθησαν τα τελευταία χρόνια επέτρεψε στο ρενμίνμπι (επίσημη ονομασία του γιουάν) να γίνει αποθεματικό νόμισμα για άλλες χώρες, ουσιαστικά σε διμερή βάση. Η Κίνα θα μπορούσε να ενισχύσει αυτή τη στρατηγική, αν και δεν θα πρέπει να υπερβάλλουμε για την ικανότητα του ρενμίνμπι να χρησιμεύσει ως νέο αποθεματικό νόμισμα. Πρώτον, επειδή η Κίνα έχει μεγάλα πλεονάσματα τα οποία προσπαθεί να διαθέσει (και για να γίνει αποθεματικό νόμισμα, θα πρέπει να δανειστεί αντί να τοποθετήσει το νόμισμά της), αλλά και επειδή εξακολουθεί να διατηρεί σημαντικούς κεφαλαιακούς ελέγχους.
Πώς πάει η κινεζική οικονομία; Αποτελούν οι φόροι των ΗΠΑ πραγματική απειλή;
Εάν οι δύο οικονομίες αποσυνδεθούν, θα υποστούν ένα σεισμό. Αλλά την Τετάρτη, ο Τραμπ ήταν υπερβολικά ευγενικός προς τον Σι και την Κίνα (σε αντίθεση με τα σχόλια του Βανς δύο ημέρες νωρίτερα). Ομοίως, οι κινεζικές δηλώσεις ήταν αρκετά μετριοπαθείς και περιείχαν εκκλήσεις για διαπραγματεύσεις. Στην πραγματικότητα, και οι δύο εταίροι προβλέπουν την πιθανότητα είτε μιας μακράς κλιμάκωσης είτε μελλοντικών συνομιλιών.
Τούτου λεχθέντος, η κινεζική οικονομία βιώνει συνεχή αποπληθωρισμό στις τιμές παραγωγού της βιομηχανίας για πάνω από δύο χρόνια, σε συνδυασμό με υποτονική εγχώρια κατανάλωση και πλεονάζουσες αποταμιεύσεις (οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις είναι επιφυλακτικοί). Η ανάπτυξη βρίσκεται επίσημα στο 5%, με περίπου το ένα τρίτο να προέρχεται από την αύξηση των εξαγωγών. Επομένως, μια πτώση των εξαγωγών θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην εγχώρια ανάπτυξη, ιδίως επειδή τα στοιχεία αυτά πρέπει να είναι υποτιμημένα .
Εάν η κινεζική οικονομία περιέλθει σε κρίση, ένας ηγέτης όπως ο Σι Τζινπίνγκ, του οποίου η νομιμοποίηση βασίζεται ιδίως στον εθνικισμό, θα μπορούσε να αποφασίσει να εξαπολύσει επίθεση κατά της Ταϊβάν. Τι σημαίνει η όξυνση του σινοαμερικανικού ανταγωνισμού για την Ταϊβάν;
Από οικονομική άποψη, η κατάσταση της Ταϊβάν παραλληλίζεται με εκείνη της Κορέας ή της Ιαπωνίας: άμεσες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τις οποίες εξαρτώνται αρκετά (ιδίως δεδομένων των εγγυήσεων ασφαλείας που μπορεί να περιμένει η Ταϊβάν από τον Τραμπ). Σε γεωπολιτικούς όρους, είναι αδύνατο να προβλεφθεί. Εάν η κινεζική οικονομία περιέλθει σε κρίση λόγω του εμπορικού πολέμου, ένας ηγέτης όπως ο Σι Τζινπίνγκ, του οποίου η νομιμοποίηση βασίζεται ιδίως στον εθνικισμό, θα μπορούσε να αποφασίσει να εξαπολύσει επίθεση κατά της Ταϊβάν σε μια προσπάθεια να συσπειρώσει την κινεζική κοινή γνώμη πίσω του. Αλλά αυτό είναι σκέτη εικασία.
