του δρα Τάσου Χατζηαναστασίου*
Η καθιέρωση της σημερινής ημέρας εθνικής μνήμης αποτελεί ένα θετικό γεγονός και οφείλεται στις προσπάθειες που κατέβαλλαν για χρόνια οι Θρακιώτες με ορόσημο το 2006 όταν το Παγκόσμιο Συμβούλιο Θρακών όρισε την 6η Απριλίου, το Μαύρο Πάσχα του 1914 ως ημέρα θρακικού ελληνισμού.
Αποτελεί θετικό γεγονός και πρέπει να αξιοποιηθεί τόσο από τον ελληνικό λαό όσο και ιδιαίτερα από την ηγεσία του γιατί δεν αφορά μόνο την αναγνώριση της θυσίας και τη μνήμη της γενοκτονίας του θρακικού ελληνισμού αλλά αφορά το σήμερα, γιατί η συνειδητοποίηση των απειλών αποτελεί την προϋπόθεση για την υπεράσπιση της Θράκης, της Ελλάδας, της Ευρώπης.
Οι διωγμοί που ξεκίνησαν το Πάσχα του 1914 από τους Νεότουρκους σε βάρος των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης και σύντομα επεκτάθηκαν σε ολόκληρο τον ελληνισμό που εξακολουθούσε να διαμένει σε εδάφη που ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αποτελούν συστατικό στοιχείο της τουρκικής εθνικιστικής ιδεολογίας. Η διαπίστωση αυτή επιτάσσει να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας χωρίς αυταπάτες σήμερα που η Άγκυρα διατυπώνει σε κάθε ευκαιρία το νεοθωμανικό της όραμα και τις διαρκείς απειλές της έναντι του ελληνισμού.
Η Θράκη μετά τον πλήρη εξελληνισμό και εκχριστιανισμό της στους τελευταίους αιώνες της αρχαιότητας άκμασε ιδιαίτερα στη διάρκεια της περιόδου του Βυζαντίου, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι αποτελούσε τη φυσική ενδοχώρα της Κωνσταντινούπολης. Ο Βασίλειος Α΄, ο ιδρυτής της ενδοξότερης βυζαντινής δυναστείας ήταν από τη Ραιδεστό της Θράκης.
Προσέξτε πώς αντλεί κανείς διδάγματα από την Ιστορία. Στη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων και του σπαραγμού μεταξύ των Βαλκανικών μεσαιωνικών βασιλείων, οι Οθωμανοί θα κατορθώσουν να καταλάβουν 1354 την Καλλίπολη ενώ στη συνέχεια σε σύντομο χρονικό διάστημα θα καταλάβουν ολόκληρη τη βαλκανική χερσόνησο και περίπου έναν αιώνα μετά την Κωνσταντινούπολη. Ο εμφύλιος και η πολυδιάσπαση θα επιτρέψουν στους Οθωμανούς να αντιμετωπίσουν ξεχωριστά τους Έλληνες, τους Σέρβους και τους Βούλγαρους και στη συνέχεια τους Αλβανούς και τους Ούγγρους και να τους υποτάξουν.
Οι πληθυσμιακές μεταβολές στην εθνολογική σύσταση της περιοχής που θα ακολουθήσουν θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της βίαιης κατάκτησης. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Οι Οθωμανοί θα προβούν σε εξισλαμισμούς στη Θράκη και σε μεταφορά μουσουλμανικών πληθυσμών. Παρ’ όλ’ αυτά, η Θράκη θα διατηρήσει την ελληνικότητά της σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και μάλιστα παρότι βρίσκεται μία ανάσα από την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα πάρει μέρος την Επανάσταση που θα πνιγεί στο αίμα, όπως εξάλλου συνέβη και στη Μακεδονία και στη Μικρά Ασία και στην Κύπρο. Απ’ όλα αυτά τα μέρη οι Έλληνες θα σπεύσουν στη νότια Ελλάδα και θα πάρουν μέρος στον Αγώνα. Από τη βόρειο Ελλάδα, οι Θρακομακεδόνες όπως έμειναν γνωστοί αγωνιστές θα πολεμήσουν έως το τέλος στα μέτωπα του Αγώνα.
Στα δεινά της Τουρκοκρατίας θα προστεθεί το 1870 και ο βουλγαρικός εθνικισμός που θα επιφέρει νέες βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών και διωγμούς. Από το 1885 όταν η βουλγαρική ηγεμονία προσάρτησε πραξικοπηματικά την Ανατολική Ρωμυλία, που πάνω κάτω ταυτίζεται γεωγραφικά με τη Βόρεια Θράκη, με τη Φιλιππούπολη, τη Στενήμαχο, το Καβακλί, τη Μεσήμβρια, την Αγχίαλο, τον Πύργο και τη Βάρνα, ξεκίνησε ο συστηματικός εκβουλγαρισμός της με αποκορύφωμα την πυρπόληση και τη σφαγή της ελληνικότατης Αγχιάλου το 1906 ως αντίποινα για τις ελληνικές επιτυχίες στον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1912 ολόκληρη η Θράκη θα βρεθεί υπό βουλγαρική κατοχή αλλά το 1913 τα τμήματά της θα ακολουθήσουν διαφορετική μοίρα: η Ανατολική Θράκη θα ανακαταληφθεί από τους Τούρκους ενώ η δυτική θα παραμείνει υπό βουλγαρική κατοχή.
Στο μεταξύ όμως και η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπό την ηγεσία των Νεότουρκων που βρίσκονται στην εξουσία από το 1908 θα εφαρμόσει ένα ευρύ, συστηματικό, κατά πάσα πιθανότητα γερμανικής έμπνευσης και οπωσδήποτε καθοδήγησης σχέδιο βίαιου εκτουρκισμού των χριστιανικών πληθυσμών της αυτοκρατορίας. Η αρχή θα γίνει στην ανατολική Θράκη, στις 6 Απριλίου, αλλά δεν αφορά μόνον αυτήν.
Μία δεύτερη χρονολογία μετά το 1354 θα σταθεί μοιραία για τη Θράκη: το 1915 κι αφορά και πάλι την Καλλίπολη όταν προτάθηκε στην Ελλάδα από τους Γάλλους και τους Βρετανούς να συμμετάσχει στην εκστρατεία στα Δαρδανέλια στο πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο τότε καταστροφικός Εθνικός Διχασμός δε θα επιτρέψει τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Πόλεμο. Εάν η Ελλάδα είχε ενισχύσει στρατιωτικά τους συμμάχους στις αρχές του 1915 το πιθανότερο είναι και η ανατολική Θράκη να είχε απελευθερωθεί και το τέλος του Πολέμου να είχε επισπευστεί καθώς οι Αγγλογάλλοι θα είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους με τη Ρωσία.
Κατ’ αναλογία με το 1354 όταν είχαμε τους εμφυλίους πολέμους στο Βυζάντιο θα επιτραπεί στους Τούρκους να κρατήσουν τη Θράκη και ν’ αναδείξουν ως ήρωα της υπεράσπισης των Δαρδανελίων τον Μουσταφά Κεμάλ, τον μετέπειτα Ατατούρκ, τον κύριο υπεύθυνο για την εκδίωξη των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και τη Θράκη.
Η έστω και την τελευταία στιγμή συμμετοχή της Ελλάδας στον Πόλεμο θα της αποφέρει την απελευθέρωση της δυτικής Θράκης και τη στρατιωτική της παρουσία στην ανατολική έως την τελική διευθέτηση των όρων συνθηκολόγησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ηττημένης στον πόλεμο και υπό διάλυση. Επισημαίνω εδώ ότι ο ελληνικός πληθυσμός στην ανατολική Θράκη είναι αν όχι μεγαλύτερος, πάντως ίσος ή ελάχιστα μικρότερος του τουρκικού πριν από την έναρξη των σε βάρος του διωγμών και μετά όλες αυτές τις πληθυσμιακές μεταβολές που αναφέραμε.
Η παράδοση της ανατολικής Θράκης το 1922 αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα ζήτημα που εγείρει αμφισβητήσεις για την ορθότητά της καθώς η στρατιά του Έβρου μπορούσε να εγγυηθεί την υπεράσπισή της. Η ανατολική Θράκη ωστόσο θα παραδοθεί χωρίς να προβληθεί αντίσταση και οι ανατολικοθρακιώτες Έλληνες θα πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς.
Σήμερα λοιπόν, τόσο η γεωγραφία όσο και η ιστορία τοποθετούν τη δυτική Θράκη στη θέση του προμαχώνα της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Δε μας επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός, καμία ψευδαίσθηση ως προς τις άλλωστε φανερά και δημόσια εκφρασμένες διεκδικήσεις της Τουρκίας. Κι αν απέναντι στις πρακτικές εθνοκάθαρσης που εφάρμοσε η Τουρκία επανειλημμένα στην περιοχή, η Ελλάδα έχει αντιτάξει τον σεβασμό στην προστασία των μειονοτήτων, όπως η μουσουλμανική, που ακμάζει και απολαμβάνει όλα της τα δικαιώματα ενώ οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου έχουν υποστεί συστηματικές διακρίσεις, διωγμούς και βιαιότητες, αν απέναντι στην ωμή βία και τις παράνομες και παράλογες διεκδικήσεις η Ελλάδα έχει αντιτάξει τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, τη δημοκρατία και τον πολιτισμό, αυτό δε θα πρέπει να σημαίνει επ’ ουδενί την παραίτηση της από τη με κάθε τρόπο υπεράσπισής της.
Για να έχει νόημα αυτή η ημέρα μνήμης, θα πρέπει να αποτελεί δέσμευση προάσπισης αυτού του προμαχώνα ολόκληρου του ελληνισμού και της Ευρώπης γιατί χωρίς τη Θράκη, υποθηκεύεται το μέλλον τόσο το δικό μας ως έθνους όσο και των Βαλκανίων και της Ευρώπης.
Τη Θράκη λοιπόν και τα μάτια μας!
