Αποσπάσματα συνέντευξης στη Laure Mandeville για Le Figaro (9-9-21)
Περιλαμβάνεται στην Ρήξη Σεπτεμβρίου (φ. 171) που κυκλοφορεί
Φιγκαρό: Η Αμερική καλείται να τιμήσει την 20η Ημέρα Μνήμης της 11ης Σεπτεμβρίου σ’ ένα σκοτεινό φόντο. Δύο δεκαετίες μετά τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους, οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν εν μέσω μιας γεωπολιτικής καθίζησης. […] Το πνεύμα του διχασμού θριαμβεύει. Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτήν την πολιτική στιγμή; Μήπως ζούμε το λυκόφως της αμερικανικής ισχύος;
Τζόσουα Μίτσελ: Δυο δεκαετίες έχουν ήδη περάσει από εκείνην την φρικιαστική ημέρα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Πολλοί από μας θυμόμαστε πού βρισκόμασταν εκείνη τη μέρα, τον σκεπτικισμό και την ανημποριά που νιώσαμε, την εκδίκηση που αποζητήσαμε.
Από τα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου λένε στους Αμερικανούς ότι ο εκσυγχρονισμός θα εξαλείψει τις προκαταλήψεις με βάση το έθνος, τη θρησκεία καθώς και τους φυλετικούς δεσμούς, ότι η Αμερική είναι η «πόλις ἐπάνω ὄρους κειμένη» [αναφορά στο ευαγγέλιο του Ματθαίου, 5:14], η λάμψη της οποίας χαράζει τον δρόμο προς αυτόν τον εκσυγχρονισμό. Αυτό που συνέβη κατά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 αντιπροσωπεύει μια βάναυση για τον αμερικανικό ψυχισμό διαβεβαίωση ότι αυτή η ιστορία περί εκσυγχρονισμού ήταν λάθος. Οι νεοφιλελεύθεροι, που κρατούν εν πολλοίς τα ηνία του επιχειρηματικού κόσμου, πιστεύουν, όπως και τότε, ότι ο κόσμος μπορεί να εκσυγχρονιστεί με την καθιέρωση «παγκόσμιων κανόνων». Το γεγονός ότι ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, απέστειλε μήνυμα στις πρεσβείες των ΗΠΑ ανά τον κόσμο, να υψώσουν την σημαία του Γκέι Πράιντ, αποτελεί μια ένδειξη ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι ακόμα παρών και επί Μπάιντεν. Την ίδια στιγμή, το Αφγανιστάν έπεσε μέσα σε μια βδομάδα! Μήπως αυτό δεν δείχνει πόσο απαξιωμένοι είναι αυτοί οι παγκόσμιοι κανόνες σε μια χώρα που σπαράσσεται από τον πόλεμο;
Από την άλλη πλευρά, ήταν οι νεοσυντηρητικοί. Μετά το 1989, όταν οι ΗΠΑ βγήκαν νικητές από τον Ψυχρό Πόλεμο, οι νεοφιλελεύθεροι υπερφαλαγγίστηκαν από μια ομάδα νεοσυντηρητικών που πίστεψαν ότι ο εκσυγχρονισμός δεν θα επέλθει από την «ήπια ισχύ» των «παγκόσμιων κανόνων», αλλά μέσα από τη στρατιωτική πυγμή. Ταπεινωμένοι από είκοσι χρόνια στρατιωτικών αποτυχιών στη Μέση Ανατολή, εν τέλει οι νεοσυντηρητικοί έχασαν κάθε αξιοπιστία και συμμάχησαν, καθόλου απροσδόκητα, με τους αριστερούς νεοφιλελεύθερους, προκειμένου να αντιταχθούν στον «νέο εθνικισμό» του Ντόναλντ Τραμπ. Οι αριστερές νεοφιλελεύθερες, καθώς και οι νεοσυντηρητικές ελίτ, επιμένουν πως δεν έχουν ευθύνη για τα σφάλματα που διαπράχθηκαν στη Μέση Ανατολή, λες και υπάρχει μια πολιτική μορφή, η δημοκρατία, που μπορεί να εξάγεται οπουδήποτε. Πιστεύουν ότι οποιαδήποτε άλλη πολιτική μορφή θα πρέπει να καταπολεμηθεί, ανοιχτά ή συγκαλυμμένα. Η πεποίθηση πως όλος ο κόσμος μπορεί να γίνει σαν την Αμερική αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο προκειμένου να αρχίσουν ξανά οι ελίτ μας να σκέφτονται με καθαρό μυαλό.
Ό,τι και να πιστεύει κανείς για τον Τραμπ, θα πρέπει να κατανοήσει ότι μια μερίδα των Αμερικάνων τον ψήφισε και το 2016 και το 2020, επειδή έχει αηδιάσει από αυτήν την καταστροφική προσέγγιση για τον παγκόσμιο ρόλο της Αμερικής. Το σύνθημα Πρώτα η Αμερική, μπορεί να ακούγεται σοβινιστικό. Αλλά οι εναλλακτικές που προτάσσουν νεοφιλελεύθεροι και οι νεοσυντηρητικοί είναι χειρότερες. Εάν θέλει κανείς να κατανοήσει τη σημερινή Αμερική, θα πρέπει να τη δει σαν ένα πεδίο μάχης όπου συγκρούονται όσοι σκέφτονται με οικουμενικούς όρους και όσοι σκέφτονται με συγκεκριμένους, πιστεύοντας στη χώρα και τις θρησκείες τους. […]
Φ: Ποιο είναι το κύριο αίτιο της εσωτερικής κρίσης;
Οι πιο άμεσες ρίζες της παρούσας αμερικανικής κρίσης αφορούν στο αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των ελίτ και των λαϊκών τάξεων. Γι’ αυτό το πρόβλημα φέρουν ευθύνη τόσο η αριστερά όσο και η δεξιά. Από την πλευρά της δεξιάς, η άνευ όρων δέσμευση στο «βέτο της ελεύθερης αγοράς», έπληξε τις λαϊκές τάξεις. Μιλώντας για «βέτο της ελεύθερης αγοράς», έχω κατά νου την ιδέα ότι η κοινωνική πολιτική θα πρέπει να αποφασίζεται με μοναδικό κριτήριο την οικονομική αποδοτικότητα, ανεξάρτητα από τις συνέπειες που θα έχει αυτό για τους εργαζόμενους. Υπό την καθοδήγηση, όμως, της αρχής αυτής, οι μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις μπορούν να μεταφέρουν δουλειές στην Κίνα διατηρώντας τα πολιτικά οφέλη του να είναι αμερικανικές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση ενός μεγάλου μέρους των δραστηριοτήτων που κάποτε πραγματοποιούνταν εντός των συνόρων μας. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι, εάν μια μεγάλη αμερικανική επιχείρηση επιθυμεί να απολαμβάνει την πολιτική προστασία του κράτους δικαίου, ή τον σεβασμό των εμπορικών συμβάσεων, τότε θα πρέπει να υποχρεώνεται και να κατασκευάζει τα προϊόντα της μέσα στη χώρα. Οι Ρεπουμπλικάνοι, από την εποχή του Ρήγκαν, έχουν δώσει στις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις λευκή επιταγή ώστε να κατασπαράξουν τις εργαζόμενες τάξεις. Έτσι, οι εταιρείες κρατούσαν την έδρα τους στις ΗΠΑ και επιδίωκαν αλλού την κερδοφορία τους. Επρόκειτο για παράνοια. Γιατί ζούμε σε έναν κόσμο εθνών και η δεξιά λησμόνησε αυτήν την πραγματικότητα.
Αλλά και η αριστερά επίσης συνεισέφερε στο χάσμα μεταξύ των ελίτ και των λαϊκών τάξεων. Από εκεί που ήταν το κόμμα της εργατικής τάξης, έγινε το κόμμα του Χόλυγουντ, της Σίλικον Βάλεϊ, και της Νέας Υόρκης. Για να το πω διαφορετικά, η αριστερά είναι σήμερα το κόμμα μέσα από το οποίο τα ΜΜΕ, οι τεχνολογικοί κολοσσοί και το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο εκφράζουν την περιφρόνησή τους έναντι των λαϊκών τάξεων. Μετά απ’ όλα αυτά, είναι να ξαφνιάζεται κανείς που μια λαϊκιστική πυρκαγιά καταβροχθίζει την Αμερική; […]
Φ: Επί τέσσερα χρόνια, ο Τραμπ βρέθηκε στο επίκεντρο των πολιτικών συζητήσεων. Η μόνιμη επωδός, τότε, ήταν ότι εάν ο Τραμπ έφευγε, μαζί του θα έφευγαν και τα προβλήματα. Αλλά η τραμπική εξέγερση είναι ακόμα ζωντανή. Γιατί;
Ο Ντόναλτ Τραμπ αποτελεί την ψύχωση της αριστεράς. Αποτελεί γι’ αυτήν, ας το θέσω ευθέως, «ο λάθος τύπος λευκού ανθρώπου». Μην παρεξηγηθούμε, όμως. Κι εγώ ενοχλούμαι από τη συμπεριφορά του. Αλλά για να κατανοήσει κάποιος τις αντιδράσεις που προκαλεί ο Τραμπ στην αριστερά, θα πρέπει να κατανοήσει τι ακριβώς σημαίνει «ο σωστός τύπος λευκού ανθρώπου». «Ο αποδεκτός λευκός άνθρωπος» σήμερα είναι εκείνος που θεωρεί ότι η Αμερική διέπεται από συστημικό ρατσισμό, ότι η αγάπη για την πατρίδα αποτελεί ψυχική ασθένεια, ότι οι άνδρες και οι γυναίκες είναι το ίδιο (και κάθε άνδρας ή γυναίκα μπορούν να επιλέξουν τι θα είναι), ότι η πράσινη ενέργεια θα σώσει τον πλανήτη, ότι ο πόλεμος είναι πλέον περιττός και ό,τι ο κόσμος πρέπει να διοικείται από τις ελίτ, όχι από τους πολίτες… Αν η εξέλιξη της ιστορίας παράγει τον «σωστό τύπο λευκού ανθρώπου», τότε κάποιος σαν τον Ντόναλτ Τραμπ δεν θα έπρεπε να υπάρχει στον 21ο αιώνα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον, αυτός ακριβώς ο σωστός τύπος λευκού ανθρώπου, πιστεύει ότι ήταν οι Ρώσοι που έδωσαν τη νίκη στον Τραμπ το 2016. Η αριστερά τον προσεγγίζει σαν να αντιπροσωπεύει μια ιστορική ανωμαλία. Αυτό που δεν καταλαβαίνει είναι ότι ένα μεγάλο μέρος της Αμερικής πιστεύει ακόμα σε πράγματα που ο «αποδεκτός τύπος λευκού ανθρώπου» απορρίπτει: Στις εκκλησίες τους, στα έθνη τους, στις συμβατικές τους οικογένειες. Με ή χωρίς τον Τραμπ, σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού στις ΗΠΑ έχει κουραστεί να ακούει ότι είναι ανεπανόρθωτα αξιοθρήνητοι.[…]
Φ: Στο έργο σας, Η Αμερικανική Αφύπνιση, υποστηρίζετε ότι μια από τις παθογένειες της αμερικανικής κοινωνίας είναι η αποδυνάμωση του έθνους για χάρη ενός νέου ρεύματος της αριστεράς, εκείνου της «πολιτικής των ταυτοτήτων», που επιδιώκει να υποκαταστήσει τη φιλελεύθερη πολιτική της αξιοκρατίας με μια θρησκευτική αντίληψη: Τα θύματα (τις μειονότητες) που υπερασπίζονται τον εαυτό τους, και τους θήτες, που επιτίθενται (στον λευκό ετεροσεξουαλικό δυτικό άνδρα). Η τραμπική εξέγερση αποτελεί άραγε κομμάτι αυτού του νέου ταυτοτισμού;
Δεν έχουμε συλλάβει ακόμα όλες τις διαστάσεις της «πολιτικής των ταυτοτήτων». Πηγάζουν από τον μεταμοντερνισμό και θα πρέπει να διακρίνεται από τον μαρξισμό, η καταγωγή του οποίου ανάγεται στη γερμανική σκέψη της γενιάς που προηγήθηκε του Νίτσε. Πρόκειται για μια αμιγώς αμερικανική επινόηση, αν και η Ευρώπη υποκύπτει και αυτή εξίσου. Σε μια πρώτη ματιά, τα προτάγματά της είναι ευγενή. Ποιος δεν θέλει να αναγνωρίζονται οι ταυτότητες των ανθρώπων; Αλλά εδώ δεν πρόκειται για αυτό. Στην πραγματικότητα το κίνημα αυτό θέλει να κρίνει κάθε μέλος της εκάστοτε ταυτοτικής ομάδας σύμφωνα με την υποτιθέμενη αθωότητα ή τη συλλογική ενοχή.
Επιπλέον, η ομάδα της αθωότητας προσδιορίζεται σε αντίστιξη με τον «αρχέγονο παραβάτη», που στην περίπτωσή μας είναι ο ετεροσεξουαλικός λευκός άνδρας. Εάν είσαι γυναίκα, κερδίζεις πόντους αθωότητας. Αν είσαι μη λευκός ή γκέι, επίσης. Οι πολιτικές των ταυτοτήτων αποτελούν στην ουσία τους έναν πίνακα κατάταξης με βάση την ηθική καθαρότητα. Είναι, κατά τη γνώμη μου, η νέα «πνευματική ευγονική», που διαχωρίζει τους καθαρούς από τους καταραμένους. Η φωνή των αγνών θα πρέπει να ακουστεί, αλλά εάν ανήκεις στους καταραμένους θα πρέπει να εξοβελιστείς από το κοινωνικό σώμα. Ο στόχος της πολιτικής δεν είναι πλέον το να χτίσουμε έναν κόσμο όλοι μαζί, αλλά το να αναδιανείμουμε τους πόρους ώστε η «δικαιοσύνη» –που στην περίπτωσή μας σημαίνει τον κοινωνικό υποβιβασμό των λευκών, ετεροσεξουαλικών ανδρών– να κυριαρχήσει.
Το βιβλίο μου λέγεται Αμερικανική Αφύπνιση, επειδή συγκρίνω το φαινόμενο αυτό με μια θρησκευτική αναγέννηση, στο πλαίσιο της οποίας οι χαμένες ψυχές αναζητούν την ηθική απολύτρωση από τα αμαρτήματά τους. Μισώ οποιαδήποτε μορφή ρατσισμού. Δεν βλέπω κανένα νόημα στην προάσπιση της «λευκότητας», όπως σήμερα λένε. Αυτό που θέλω να υπερασπιστώ είναι μια μετριοπαθής πολιτική, η οποία μεταχειρίζεται τους πολίτες δίκαια, στο πλαίσιο του κράτους δικαίου, ανεξάρτητα από την ταυτότητά τους. […]
Έχετε γράψει πως η Αμερική επιστρέφει σε θρησκευτικά σχήματα, αλλά δίχως να αφήνει χώρο για τη συγχώρεση
Η κρίση της Δύσης είναι μια κρίση ενοχής. Κατά την εποχή του χριστιανισμού, ο άνθρωπος μπορούσε να μετανοήσει και να συγχωρήσει ζώντας σ’ έναν ατελή, αμαρτωλό κόσμο, από τον οποίον μόνον η χάρη του Θεού μπορούσε να μας σώσει. Ποιος σήμερα ζει με αυτήν τη γνώση στην καρδιά του; Σήμερα ζούμε με τον Ρουσώ, που μας ψιθυρίζει ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του καλός, ότι η βία και η αμαρτία αποτελούν εξαίρεση, ίσως, μάλιστα, και αποκλειστικό προνόμιο του λευκού, ετεροσεξουαλικού ανθρώπου. Δεν έχουμε πλέον το κουράγιο να αποδεχτούμε την αποκρουστική εικόνα του ανθρώπου που μας κληροδότησε ο χριστιανισμός μαζί με την παρότρυνση να αλαφρώσουμε το βάρος της αμαρτίας μέσω του Θεού. Κάποιος θα μπορούσε να φανταστεί μια μεταχριστιανική εποχή, η οποία θα εξαφάνιζε τόσο την αμαρτία όσο και το βάλσαμό της, μια εποχή εκκοσμίκευσης όπου δεν θα υπήρχε καμία ενοχή. Αλλά δεν βρισκόμαστε εκεί. Ζούμε ενοχικά, αλλά δίχως τη χριστιανική συγχώρεση. Αυτό είναι που καταδιώκει τον Δυτικό άνθρωπο, αυτό το βάρος που κουβαλάει κάθε μέρα που περνάει. Αυτή είναι η πραγματική πηγή της κόπωσης που διακρίνει τη Δύση.
Ο Δυτικός άνθρωπος φοβάται να δράσει, γιατί φοβάται ότι θα προσθέσει βάρος σε αυτήν του την ενοχή. Δεν τολμάει πια να πιστέψει στον εαυτό του. Οι συνέπειες αυτού του πράγματος είναι πολύ σοβαρές. Αλλά οι φορείς των πολιτικών της ταυτότητας, οι νέοι ιεροκήρυκες της εποχής μας, λένε: Ελάτε σε μας, όσοι αισθάνεστε ενοχές. Θα σας απαλλάξουμε από αυτές. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να εγκαταλείψετε το έθνος σας (πηγή της βίας), τη χριστιανική σας θρησκεία (που είναι πατριαρχική και ομοφοβική), και την οικογένειά σας (που είναι ετεροκανονική). Δηλώστε την υποταγή σας στον οικουμενικό, ψηφιακό κόσμο, που δεν γνωρίζει ούτε χρόνο, ούτε χώρο και θα βρείτε τη γαλήνη που αναζητούσατε. Αυτή είναι η θρησκευτική προσφορά που μας γίνεται. Και επειδή δεν έχουμε πλέον τον χριστιανισμό, δεχόμαστε αυτήν την προσφορά συγχώρεσης, από τους νέους ιεροκήρυκες, ακόμα και αν αυτό σημάνει την καταστροφή του έθνους μας, της θρησκείας μας, ή των οικογενειών μας. Είμαστε τόσο πεινασμένοι για μια ζωή δίχως ενοχές, που είμαστε διατεθειμένοι να σκοτώσουμε τον πολιτισμό μας για να την επιτύχουμε.