Ταξιαρχία Καμίνσκυ: Η ιστορία των ρωσικών Ες Ες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

του Κωνσταντίνου Μαυρίδη

Πολύς λόγος έχει γίνει τα τελευταία χρόνια για τους Ουκρανούς φρουρούς στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, τη 14η (1η Γαλικιακή) Μεραρχία Γρεναδιέρων των Ες Ες και τους οπαδούς του Στεπάν Μπαντέρα, αλλά είναι σχετικά άγνωστο το γεγονός ότι υπήρξαν και ρωσικά Ες Ες στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία μάλιστα πήραν ενεργά μέρος στις μάχες στα μετόπισθεν του γερμανικού στρατού στην κατακτημένη ΕΣΣΔ, αλλά και στην καταστολή της εξέγερσης της Βαρσοβίας το 1944. Ο λόγος της αποσιώπησης της δράσης τους ήταν ότι το μεταπολεμικό ηρωικό αφήγημα του ενωμένου σοβιετικού λαού, που υπό την ατσάλινη καθοδήγηση του αλάνθαστου ηγέτη Στάλιν τσάκισε τους φασίστες εισβολείς, δεν προέβλεπε Ρώσους συνεργάτες των Γερμανών, γι’ αυτό και οι όποιοι προδότες χαρακτηρίζονταν συλλήβδην «μη-Ρώσοι».

H ιστορία των ρωσικών Ες Ες ή αλλιώς της διαβόητης ταξιαρχίας Καμίνσκυ άρχισε τον Οκτώβριο του 1941, όταν η γερμανική Βέρμαχτ κατέλαβε την πόλη Λοκχότ της περιφέρειας του Μπριάνσκ στη δυτική Ρωσία. Δύο εβδομάδες πριν την έλευση των Γερμανών, ο καθηγητής στο τοπικό τεχνικό σχολείο, Κονσταντίν Βοσκομπόϊνικ, είχε συγκροτήσει μια ομάδα πολιτοφυλακής, διακοσίων περίπου εθελοντών, την οποία έθεσε αμέσως στην διάθεση των αρχών κατοχής. Αφού από την δεκαετία του ’30 το Λοκχότ είχε επιλεγεί από την σοβιετική μυστική αστυνομία ως τοποθεσία εξορίας «αντι-σοβιετικών» στοιχείων -που απαγορευόταν να επιστρέψουν στα σπίτια τους μετά την έκτιση των ποινών τους-, η περιοχή έβριθε από πρώην κρατούμενους με δυσάρεστα προηγούμενα με την σοβιετική εξουσία και ουκ ολίγη όρεξη για αντεκδίκηση.
Η διοίκηση της 2ης γερμανικής τεθωρακισμένης στρατιάς, στα μετόπισθεν της οποίας βρισκόταν το Λοκχότ, άδραξε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει τους ατάκτους του Βοσκομπόινικ για την αστυνόμευση της περιοχής (βλ. δολοφονίες Eβραίων και φιλο-σοβιετικών πολιτών) αλλά και αντι-ανταρτικές επιχειρήσεις (κυρίως επιδρομές αντιποίνων) κατά των παρτιζάνων, που ήδη είχαν αρχίσει να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στα δάση της περιοχής. Τον Ιανουάριο του 1942, οι πολιτοφύλακες του Βοσκομπόινικ αριθμούσαν περί τους 500 και είχαν παραλάβει χρησιμοποιημένες στολές και β’ διαλογής όπλα της Βέρμαχτ. ωστόσο, σε μία επιδρομή ανταρτών ο Βοσκομπόινικ σκοτώθηκε και η διοίκηση της πολιτοφυλακής πέρασε στον επιστήθιο φίλο και υπαρχηγό του, Μπρόνισλαβ Καμίνσκυ, ο οποίος θα συνέδεε για πάντα τ’ όνομά του με την αιματοβαμένη ταξιαρχία.
Ο Καμίνσκυ έδειξε αμέσως υπερβάλλοντα ζήλο για την επέκταση της πολιτοφυλακής, η οποία την άνοιξη του ’42 αριθμούσε 1.400 ενόπλους (συγκριτικά, την ίδια περίοδο, ο αριθμός των παρτιζάνων στην περιοχή του Μπριάνσκ ήταν πάνω από 20 χιλιάδες). Φαίνεται πως οι αριθμοί δεν έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση στον, φύσει οπορτουνιστή, Καμίνσκυ, ο οποίος στα μέσα Μαρτίου 1942 έστειλε σήμα στο γερμανικό αρχηγείο στο Ορέλ, ζητώντας επιπλέον εφόδια και πυρομαχικά, και δηλώνοντας ότι η μονάδα του «ήταν έτοιμη να πάρει ενεργά μέρος στον αγώνα εναντίον των ανταρτών και να διεξάγει προπαγάνδα κατά του ιουδαιο-μπολσεβικισμού».
Εντυπωσιασμένοι από έναν τέτοιας ολκής εθνικοσοσιαλιστή, οι Γερμανοί τον έχρισαν δήμαρχο της περιοχής των στρατιωτικών μετόπισθεν 532 με έδρα το Λοκχότ, η οποία θα μετατρεπόταν σε προσωπικό του φέουδο με πρωτοφανή στοιχεία αυτονομίας (έφτασε στο σημείο να κυκλοφορήσει τοπικό νόμισμα) κι εξίσου πρωτοφανή αγριότητα στην καταδίωξη πολιτών και στις καταστροφές «υπόπτων» χωριών. Το καλοκαίρι του 1942, μετά την συμμετοχή της πολιτοφυλακής στην, λίαν αιματηρή, αντι-ανταρτική επιχείρηση Vogelsang, ο Καμίνσκυ άδραξε την ευκαιρία να δώσει στην μονάδα του, που είχε φτάσει πλέον τους 6.500 ενόπλους, τον επίσημο τίτλο της και την βάφτισε Ρωσικό Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό (Russkaya Osvoboditelnaya Narodnaya Armiya, RONA) σε αντιδιαστολή με την έτερη στρατιωτική μονάδα Ρώσων συνεργατών των Γερμανών, τον Ρωσικό Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό (ROA) του Αντρέι Βλασόβ, επιβάλλοντας ταυτόχρονα την υποχρεωτική κατάταξη στην μονάδα κάθε αρτιμελούς πολίτη της περιοχής.
Τον Γενάρη του ’43, έχοντας επιθεωρηθεί από τον ίδιο τον ιδεολόγο του ναζιστικού κόμματος, Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, η ταξιαρχία Καμίνσκυ απαρτιζόταν από 14 τάγματα και 9.828 άνδρες, ενώ διέθετε έναν ουλαμό τεθωρακισμένων με ένα άρμα KV-1, 2 Τ-34, 3 ΒΤ-7, 2 ΒΤ-5 και τρία τεθωρακισμένα οχήματα. Στα πλαίσια της προπαρασκευής της γερμανικής επίθεσης στο Κουρσκ (επιχείρηση Zitadelle), η ταξιαρχία Καμίνσκυ πήρε μέρος στο λουτρό αίματος που βαφτίστηκε αντι-ανταρτική επιχείρηση Zigeunerbaron (Μάιος-Ιούνιος 1943). Κάπου εκεί, μετά την αποτυχία της επίθεσης στο Κουρσκ, η ταξιαρχία Καμίνσκυ θα έχει μεγάλες απώλειες από λιποταξίες και ο Καμίνσκυ θα εγκαταστήσει μια μόνιμη αγχόνη έξω από το αρχηγείο του, από την οποία θα κρέμεται καθημερινά κι ένα πτώμα.

Όταν ο Κόκκινος Στρατός θα εκδιώξει τους Γερμανούς από το Ορέλ (Αύγουστος 1943), ο Καμίνσκυ, η ταξιαρχία του και οι οικογένειές τους (σύνολο 30 χιλιάδες άτομα, το ⅓ αυτών μάχιμοι), θα τους ακολουθήσουν στην πόλη Λεπέλ της Λευκορωσίας, όπου θα εμπλακούν σε συνεχείς μάχες με τους παρτιζάνους και η μονάδα θα χάσει τα ⅔ της μαχητικής της δύναμης από θανάτους και λιποταξίες. Παρά ταύτα, ο Καμίνσκυ θα παρασημοφορήθει από τον ίδιο τον Χάινριχ Χίμλερ με τους σιδηρούς σταυρούς Α’ και Β’ τάξης την ίδια μέρα. Έχοντας πάρει μέρος σε συνεχείς επιχειρήσεις αντιποίνων κατά πολιτών –καθ’ όλη τη διάρκεια της άνοιξης του ’44– η ταξιαρχία εφόδου RONA έγινε επίσημα μέρος των Βάφεν Ες Ες τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, λίγο πριν το ξέσπασμα της σοβιετικής επιχείρησης Μπαγκρατιόν, που διέλυσε στην κυριολεξία την κεντρική ομάδα στρατιών των Γερμανών κι έφερε το μέτωπο, μαζί με τα υπολείμματα της ταξιαρχίας Καμίνσκυ (3-4 χιλιάδες άνδρες), στις πύλες της Βαρσοβίας.
Εκεί θα γραφτεί και το επαίσχυντο magnum opus της ταξιαρχίας Καμίνσκυ, που προαλειφόταν από τον Χίμλερ να γίνει η 29η (1η Ρωσική) Μεραρχία Γρεναδιέρων των Ες Ες. Έτσι, ένα σύνταγμα εθελοντών της ταξιαρχίας (δύναμης 1.600 ανδρών) θα έπαιρνε μέρος στην καταστολή της εξέγερσης της Βαρσοβίας τον Αύγουστο του 1944, όπου θα συνεισέφερε ελάχιστα στις πολεμικές επιχειρήσεις και θα επιδιδόταν σ’ ένα όργιο φόνων, βιασμών και ακατάσχετης λεηλασίας σε κατάσταση μονίμου μέθης. Τελικά, μέχρι και η ίδια η ηγεσία των Ες Ες θα τους σιχαινόταν και θα τους μετέφερε κακήν κακώς στα μετόπισθεν, μαζί με την απίστευτη μπάζα από λάφυρα και αλκοόλ που άρπαξαν από τις γειτονιές των πόλεων στις οποίες έδρασαν.
Οι αναφορές των αξιωματικών των γειτονικών μονάδων ήταν καταδικαστικές. Ο ίδιος ο Καμίνσκυ είχε εντοπιστεί να παίρνει μέρος ενεργά στη λαφυραγώγηση, υποτίθεται διότι συγκέντρωνε τιμαλφή για το προσωπικό του «Ταμείο Απελευθέρωσης της Ρωσίας». Είχε έρθει η ώρα του και ούτε οι δύο μεγαλόσταυροι μπορούσαν να τον σώσουν. Ταξιδεύοντας για μία επιτελική σύσκεψη στο Λοτζ, το αυτοκίνητό του έπεσε σε υποτιθέμενη ενέδρα Πολωνών ανταρτών και σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες. Παρ’ όλα αυτά, καμία πολωνική ομάδα δεν ανέφερε ποτέ πως είχε βγάλει από τη μέση έναν τόσο μισητό εχθρό και η υπόθεση θυμίζει περισσότερο μυστική επιχείρηση της Γκεστάπο, μιας και το γαζωμένο από σφαίρες αυτοκίνητο παρουσιάστηκε από τους Γερμανούς στα εναπομείναντα μέλη της ταξιαρχίας χωρίς τους επιβαίνοντες που απλώς «εξαφανίστηκαν».
Οι υπόλοιποι της ταξιαρχίας (περίπου 2.000 στον αριθμό) ενσωματώθηκαν στον ROA του στρατηγού Βλασόβ και είχαν την τύχη των συνεργατών των Γερμανών, μιας και οι σύμμαχοι τούς παρέδωσαν στις σοβιετικές αρχές, με το τέλος του πολέμου. Κάποιοι εκτελέστηκαν, άλλοι βρέθηκαν στα γκούλαγκ με βαριές ποινές και κάποιοι άλλοι χάθηκαν στο χάος της μεταπολεμικής Σοβιετικής Ένωσης. Το 1978, ξανακούστηκε το όνομα της ταξιαρχίας Καμίνσκυ όταν συνελήφθη από την KGB και εκτελέστηκε η Αντονίνα Μακάροβα (παρατσούκλι: Τόνια η πολυβολήτρια) που σε ηλικία 22 ετών είχε εκτελέσει προσωπικά πάνω από 200 ανθρώπους υπό τις διαταγές του Καμίνσκυ. Ήταν μια τελική υποσημείωση σε μια σκοτεινή ιστορία που η επίσημη σοβιετική ιστοριογραφία επέλεξε ν’ αγνοήσει.
g