Η Οξφόρδη παίρνει φωτιά
του Arnaud De La Grange ανταποκριτή του Figaro στο Λονδίνο (22/05/2023)
Το περίφημο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης γίνεται συχνά θέατρο αψιμαχιών στον «πολιτισμικό πόλεμο» που διεξάγεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, και αυτή τη φορά έχει πάρει φωτιά γύρω από το ζήτημα των «τρανς». Η πρόσκληση της Oxford Union προς τη φεμινίστρια καθηγήτρια Καθλήν Στοκ (Kathleen Stock) να δώσει διάλεξη σχετικά με την ισότητα των φύλων, στις 30 Μαΐου, έχει ανάψει φωτιές. Κατηγορώντας την ότι είναι «τρανσφοβική», περισσότεροι από χίλιοι φοιτητές θέλησαν να διαδηλώσουν και να εμποδίσουν την πραγματοποίηση της εκδήλωσης. Η διαμάχη διογκώνεται, με πολλούς διανοούμενους να θεωρούν ότι, σε αυτό το θλιβερό επεισόδιο, διακυβεύεται η ελευθερία της έκφρασης στα αγγλικά πανεπιστήμια.
Μια ομάδα καθηγητών της Οξφόρδης αντιτάχθηκε σθεναρά, καταγγέλλοντας την πρόθεση να φιμωθεί οποιαδήποτε διαφορετική άποψη. Σε μια επιστολή που δημοσίευσε η Telegraph, σαράντα τέσσερις καθηγητές υπερασπίζονται το δικαίωμα της Καθλήν Στοκ να εκφράζει τις απόψεις της. Ορισμένοι είναι διάσημοι ακαδημαϊκοί, όπως ο Ρίτσαρντ Ντώκινς (Richard Dawkins) ή ο Νάιγκελ Μπίγγαρ (Nigel Biggar), άλλοι είναι νέοι, λέκτορες πρόσφατα αποφοιτήσαντες. Όλοι τους όμως πιστεύουν ακράδαντα ότι «το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου είναι ιερό και πρέπει να το υπερασπιστούμε».
Και εκφράζουν την ανησυχία τους από την υποχωρητικότητα των φοιτητών και των διοικητικών υπαλλήλων της Οξφόρδης απέναντι σε όλο και πιο επιθετικούς ακτιβιστές. Για παράδειγμα, η «Ένωση Φοιτητών της Οξφόρδης» ψήφισε πρόταση να διακοπούν οι οικονομικές σχέσεις με την Oxford Union, η οποία γιορτάζει την 200ή επέτειό της με προμετωπίδα τον διάλογο και την ελευθερία της έκφρασης. Η Ένωση ιδρύθηκε το 1823 ως ένα ανεξάρτητο φόρουμ για να επιτρέπει τον διάλογο χωρίς περιορισμούς, απέναντι στους περιορισμούς που είχαν επιβληθεί από το πανεπιστήμιο σε θέματα όπως η θεολογία. Δεσμεύεται να επιτρέπει σε αμφισβητούμενους καλεσμένους να μιλούν προκειμένου να τροφοδοτεί τη συζήτηση.
Η Καθλήν Στοκ είχε ήδη γίνει πρωτοσέλιδο, παρά τη θέλησή της, το φθινόπωρο του 2021. Αυτή η καθηγήτρια φιλοσοφίας παραιτήθηκε τότε από τη θέση της στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ, στη νότια Αγγλία, μετά από μια βίαιη εκστρατεία επιθέσεων εναντίον της. Εδώ και τρία χρόνια, η 51χρονη λεσβία καθηγήτρια είχε στοχοποιηθεί από τρανσέξουαλ ακτιβιστές επειδή πίστευε ότι το βιολογικό φύλο ήταν μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα. Είχε γράψει ότι η ταυτότητα του φύλου δεν μπορεί να υπερισχύει του βιολογικού φύλου «όταν πρόκειται για το δίκαιο και την πολιτική». Συγκεκριμένα, είχε υποστηρίξει ότι οι γυναίκες πρέπει να έχουν ξεχωριστούς, μονοφυλικούς χώρους στα αποδυτήρια, στις τουαλέτες ή ακόμα και στις φυλακές, προκειμένου να προστατεύονται από πιθανές σεξουαλικές επιθέσεις. Και ότι δεν θα πρέπει να συμμετέχουν σε αθλητικούς αγώνες με γυναίκες τρανσέξουαλ.
Φοιτητικές διαδηλώσεις, αφίσες και γκράφιτι απαιτούσαν την απόλυσή της. Ως απάντηση στις βίαιες απειλές, η αστυνομία ζήτησε από την καθηγήτρια να τοποθετήσει μια κάμερα στην πόρτα της και της προσφέρθηκε συνοδεία ασφαλείας στην πανεπιστημιούπολη. Μέσα στο ίδιο το πανεπιστήμιο, εκατοντάδες καθηγητές υπέγραψαν μια επιστολή που αμφισβητούσε την απόφαση να ανακηρυχθεί η Καθλήν Στοκ σε Ιππότη του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, υποστηρίζοντας ότι η «επιβλαβής ρητορική» της για τα διεμφυλικά άτομα ενίσχυε «το πατριαρχικό στάτους κβο». Η ίδια αρνούνταν οποιαδήποτε «τρανσφοβία», διεκδικώντας απλά το δικαίωμα να συζητά τα θέματα αυτά με ήρεμο τρόπο. Όμως, έχοντας εξαντληθεί από τα τρία χρόνια επιθέσεων, αποφάσισε με «μεγάλη θλίψη» να εγκαταλείψει το πανεπιστήμιο. Η υπόθεση εναντίον της Καθλήν Στοκ είναι παρόμοια με εκείνη εναντίον της συγγραφέως του έπους Harry Potter, J. K. Rowling, επειδή έκανε ειρωνικά tweets σχετικά με τις διαφορές φύλου.
Αν και τα τελευταία χρόνια, στην Οξφόρδη, έχουν διεξαχθεί έντονες συζητήσεις πάνω στο θέμα αυτό, είναι η πρώτη φορά που τόσοι πολλοί πανεπιστημιακοί, τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς, υπογράφουν μια επιστολή για να υπερασπιστούν την ελευθερία του λόγου στην πανεπιστημιούπολη. Ο Τζον Μάγιερ (John Maier), ένας 26χρονος διδακτορικός φοιτητής και λέκτορας, συνέταξε αυτή την επιστολή. Ο νεαρός πανεπιστημιακός εκφράζει τη λύπη του γι’ αυτή την Ιερά Εξέταση από την ανάποδη. «Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι που διαμαρτύρονται εναντίον της Κάθλην έχουν διαβάσει πραγματικά το έργο της», λέει. «Είναι απαράδεκτο να αφήνουμε ομάδες ατόμων να ελέγχουν ποιες απόψεις μπορούν να ακούγονται. Αν δεν αρέσουν οι ιδέες της Κάθλην σε κάποιους ανθρώπους, θα πρέπει να τις αμφισβητήσουν και όχι να προσπαθούν να την φιμώσουν».
Η πίεση στους υπογράψαντες ήταν έντονη. Ο Μάγιερ δήλωσε στους Times ότι ορισμένοι από αυτούς αποφάσισαν τελικά να αποσύρουν την υπογραφή τους φοβούμενοι τις αντιδράσεις. «Έχω την τύχη να βρίσκομαι εδώ από το 1997, οπότε δεν φοβάμαι να μιλάω, αλλά γνωρίζω έναν άλλο πανεπιστημιακό που θα ήθελε να το κάνει, αλλά δεν θα το κάνει επειδή έχει προσωρινό συμβόλαιο», δήλωσε στην εφημερίδα ο Ρότζερ Τάιχμαν (Roger Teichmann), καθηγητής φιλοσοφίας στο St Hilda’s College. «Οι αντίπαλοι της Κάθλην Στοκ θέλουν απλώς να “ακυρώσουν” τους ανθρώπους», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην αμερικανική «κουλτούρα της ακύρωσης». Ο ακαδημαϊκός εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι αυτοί οι ακτιβιστές έχουν και άγνοια αλλά και παντελή έλλειψη περιέργειας, ενώ το κίνητρό τους είναι «ένα είδος εξιδανικευμένης δίψας για αίμα». Για την Μαρί Ντάουντα (Marie Daouda), λέκτορα Γαλλικών στο Oriel, που υπογράφει επίσης την επιστολή, ένας κόσμος στον οποίο απορρίπτεται η συζήτηση και η αντιπαράθεση ιδεών θα ήταν «πολύ, πολύ θλιβερός».
Ο Τζεφ ΜακΜάαν (Jeff McMahan), καθηγητής ηθικής φιλοσοφίας στο Corpus Christi, που υπογράφει επίσης την επιστολή, λέει πως τα επιχειρήματα των ακτιβιστών του θυμίζουν τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία που είχε βιώσει μεγαλώνοντας στη Νότια Καρολίνα. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος πιο αριστερός από εμένα», είπε στους Times, «αλλά δεν μπορώ να καταλάβω τη σύγχρονη Αριστερά. Για μένα είναι απίστευτο ότι οι άνθρωποι που υποστηρίζουν τη φίμωση όλων των κριτικών απόψεων βρίσκονται στην Αριστερά. Θέλω οι μαθητές μου και άλλα άτομα να ασκούν κριτική στις ιδέες μου όσο το δυνατόν περισσότερο. Μόνο έτσι μπορούμε να φτάσουμε στην αλήθεια». «Έχουμε φτάσει στο σημείο όπου όλοι φοβούνται να πουν τη γνώμη τους», λέει θορυβημένος.
Ένας άλλος υπογράφων, ο καθηγητής Λόρενς Γκόλντμαν (Lawrence Goldman), 66 ετών, πρώην πρύτανης στην Οξφόρδη, όπου δίδαξε επί 29 χρόνια, αναρωτιέται γιατί το πανεπιστήμιο δεν ανακαλεί στην τάξη τους φοιτητές που διαμαρτύρονται καταγγέλλοντάς τους. Κατ’ αυτόν, το πανεπιστήμιο έχει «καταστατικό καθήκον να υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης». Και οι φοιτητές του πρέπει, μας λέει, να αποδέχονται τις δημοκρατικές και φιλελεύθερες αρχές στις οποίες βασίζεται η Οξφόρδη, αλλιώς να πάνε αλλού να επιβάλουν τον δογματισμό τους.
Μετάφραση Χριστίνα Σταματοπούλου
