Του Andrey Pertsev από το capital.gr
Τον Σεπτέμβριο, η Κρατική Δούμα επέτρεψε στον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να διατηρήσει τον πρόεδρο της Ερευνητικής Επιτροπής στη θέση του μετά την ηλικία των εβδομήντα ετών. Ο Alexander Bastrykin, ο υφιστάμενος από το 2011, είναι ήδη εβδομήντα ενός.
Μέχρι πρόσφατα, η συμπλήρωση του ηλιακού αυτού ορίου θα είχε αποκλείσει τον Bastrykin από τη συνέχιση της υπηρεσίας. Η ηλικία συνταξιοδότησης για τα στελέχη της Ερευνητικής Επιτροπής —μέχρι και τον επικεφαλής της— είχε προηγουμένως οριστεί στα εξήντα πέντε, με δυνατότητα παράτασης πέντε ετών. Τώρα, η ηλικία δεν αποτελεί εμπόδιο για τον Bastrykin, έναν μακροχρόνιο στενό συνεργάτη του Πούτιν, ο οποίος ο ίδιος έγινε εβδομήντα δύο αυτόν τον μήνα.
Ο Πούτιν εξελέγη πρόεδρος σε σχετικά νεαρή ηλικία σαράντα επτά ετών και όσοι διόρισε σε βασικές θέσεις με την πρώτη είσοδό του στο Κρεμλίνο ήταν παρόμοιας ηλικίας. Εκείνη την εποχή, οι αξιωματούχοι στη Ρωσία έπρεπε να συνταξιοδοτηθούν στα εξήντα πέντε, χωρίς εξαίρεση, και δεν πέρασε από το μυαλό κανενός ότι η σχετικά νεαρή ηγεσία της χώρας θα μπορούσε να υπάρχει ακόμα σε αυτή την ηλικία. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Πούτιν διαβεβαίωσε επανειλημμένα τους Ρώσους ότι δεν σκόπευε να κυβερνήσει πέρα από τα εξήντα πέντε ή να καταστήσει δυνατή τη διακυβέρνηση πέρα από αυτό το σημείο.
Ωστόσο, καθώς ο Πούτιν υπηρετούσε θητεία σε θητεία, η προθεσμία πλησίαζε, αναγκάζοντάς τον να αναλάβει δράση. Η παραμονή του Bastrykin στο τιμόνι της Ερευνητικής Επιτροπής είναι μόνο το τελευταίο παράδειγμα του Πούτιν που αλλάζει τους κανόνες για να προστατεύσει τις θέσεις εργασίας των συμμάχων του.
Επισήμως, η πολιτική προσωπικού του Κρεμλίνου υπόσχεται στους καλύτερους και πιο έξυπνους νέους της Ρωσίας μια πορεία προς την κορυφή. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, αυτές οι ευκαιρίες σταματούν σε μεγάλο βαθμό σε περιφερειακό επίπεδο, ή στην καλύτερη περίπτωση σε μια δεύτερη ομοσπονδιακή θέση.
Ο Πούτιν αποκαλεί τους βετεράνους του πολέμου στην Ουκρανία “τη νέα ελίτ”, αλλά ακόμη και αυτοί στρατιώτες του δεν μπορούν να εκτοπίσουν την πραγματική ελίτ της Ρωσίας: αυτούς που έχουν γεράσει στην εξουσία δίπλα στον πρόεδρο.
Σε μεγάλη ηλικία, ο Πούτιν έχει φτάσει να αντλεί άνεση βλέποντας οικεία πρόσωπα στις ίδιες θέσεις. Θέλοντας να διατηρήσει το status quo, δεν σταμάτησε σε τίποτα για να διατηρήσει την ομάδα του ανέπαφη, προκαλώντας μια γεροντοκρατία.
Οι πρώτες αλλαγές στον κανόνα έγιναν το 2010 και το 2012, όταν οι βετεράνοι κορυφαίοι δικαστές Βαλερί Ζόρκιν και Βίχεσλαβ Λεμπέντεφ επετράπη από τον τότε πρόεδρο Ντμιτρι Μεντβεντεφ και Πούτιν, αντίστοιχα, να υπηρετήσουν πέραν των εβδομήντα ετών. Ο Μεντβέντεφ έκανε αυτήν την εξαίρεση για τον Ζόρκιν, παρόλο που μείωσε την ηλικία συνταξιοδότησης για τους πολιτικούς αξιωματούχους στα εξήντα, με την επιλογή παράτασης πέντε ετών εάν συμφωνήσουν εργοδότης και εργαζόμενος.
Η μείωση του ορίου ηλικίας είχε πολιτικό νόημα για τον Μεντβέντεφ. Υποτίθεται ότι ο αυτοαποκαλούμενος εκσυγχρονιστής ήθελε νέους, προοδευτικούς ανθρώπους, όχι παλιούς, να εφαρμόσουν τις καινοτόμες πολιτικές του. Επιπλέον, αν ο Μεντβέντεφ ήταν υποψήφιος για επανεκλογή, η εμφάνιση μιας νέας διοικητικής ελίτ θα είχε μειώσει την πίεση για διατήρηση των ανθρώπων του Πούτιν, οι οποίοι απλώς θα είχαν αποσυρθεί σταδιακά μέσω της υποχρεωτικής συνταξιοδότησης.
Σε κάθε περίπτωση, όταν έφτασε η προθεσμία για τους συμμάχους του Πούτιν, ο Μεντβέντεφ δεν ήταν πλέον πρόεδρος, ο Πούτιν είχε επιστρέψει στο Κρεμλίνο το 2012. Το 2013, αντέστρεψε την αλλαγή του Μεντβέντεφ στην ηλικία συνταξιοδότησης για τους πολιτικούς αξιωματούχους, όχι επειδή ίσχυε για τον Πούτιν ως πρόεδρος αλλά επειδή απείλησε τους συγχρόνους του. Ο Σεργκέι Ιβάνοφ, ο τότε αρχηγός του προσωπικού του Πούτιν, έκλεισε τα εξήντα το 2013 και θα απαιτούσε παραίτηση για να παραμείνει στον ρόλο του. Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, τότε εξήντα τριών ετών, και ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας Νικολάι Πατρούσεφ, τότε εξήντα δύο, είχαν ήδη λάβει άδεια για να υπηρετήσουν μέχρι την ηλικία των εξήντα πέντε ετών.
Μεγάλο μέρος της ομάδας του Πούτιν, λοιπόν, ήταν μόνο δύο έως πέντε χρόνια από τη συνταξιοδότηση, ωθώντας τον Πούτιν να αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης για τους υπαλλήλους στα εξήντα πέντε, με δυνατότητα πενταετούς παράτασης. Ωστόσο, οι υπολοχαγοί του συνέχισαν να γερνούν, οδηγώντας σε περαιτέρω ανατροπές.
Το 2019, ο Πούτιν κατήργησε το όριο ηλικίας για τους πρυτάνεις μεγάλων πανεπιστημίων. Το 2021, αποφάσισε ότι οι ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης θα μπορούσαν να υπηρετήσουν πέραν των εβδομήντα. Ταυτόχρονα, ο Πούτιν πρότεινε στην Κρατική Δούμα να του δοθεί η εξουσία να αποφασίζει για πόσο διάστημα θα πρέπει να υπηρετούν ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι και οι νομοθέτες υποχρεωμένοι. Ακόμη και κατώτεροι αξιωματούχοι έχουν δει τα όρια ηλικίας τους να αυξάνονται.
Είναι απολύτως πιθανό ότι ο Πούτιν θα καταργήσει τελικά τα όρια ηλικίας εντελώς. Κάτι τέτοιο θα εξαλείψει την ανάγκη να υπογράψει προσωπικά σε κάθε επέκταση: καθεμία μια πρόσκληση για το κοινό να εξετάσει εξονυχιστικά όχι μόνο τη γεροντοκρατία της Ρωσίας γενικά, αλλά και την ηλικία του Πούτιν ειδικά. Υπάρχει ήδη προηγούμενο: οι κυβερνήτες και οι νομοθέτες δεν υπόκεινται σε τέτοιους περιορισμούς.
Στα είκοσι τέσσερα χρόνια που ο Πούτιν βρίσκεται στην εξουσία, ο πρόεδρος και ο στενός κύκλος του έχουν μετατραπεί από νεαροί υποστηρικτές των μεταρρυθμίσεων σε ηλικιωμένους πολεμοκάπηλους. Ακόμη και τα νεότερα μέλη της ομάδας του Πούτιν είτε πιέζουν τα εξήντα είτε ήδη εκεί, όπως ο Διευθύνων Σύμβουλος της Sberbank German Gref (εξήντα) και ο πρόεδρος της κρατικής εταιρείας ανάπτυξης VEB Igor Shuvalov (πενήντα επτά). Οι πιθανοί διάδοχοι του προέδρου δεν είναι ούτε ακριβώς νέοι, από τον δήμαρχο της Μόσχας Sergei Sobyanin (εξήντα έξι) έως τον πρωθυπουργό Mikhail Mishustin (πενήντα οκτώ).
Η ρωσική ηγεσία θυμάται όλο και περισσότερο τη γεροντοκρατία που διοικούσε την ύστερη Σοβιετική Ένωση. Τότε, οι ηλικιωμένοι αξιωματούχοι πέθαναν στην εξουσία, για να αντικατασταθούν από άλλους γηριατρικούς, ο θάνατος ήταν ένα είδος αναγκαστικής συνταξιοδότησης.
Ο κίνδυνος είναι ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να εξελιχθούν όπως στην ύστερη σοβιετική περίοδο, με ένα καρουζέλ ανώτερων αξιωματούχων να εγκαταλείπουν τα καθήκοντά τους σε νεκροφόρα. Εκείνοι που γέρασαν και κουράστηκαν περιμένοντας για δουλειά στην κορυφή απλά δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις που έχουν συσσωρευτεί, ενώ οι νεότεροι υποψήφιοι δεν θα έχουν την απαραίτητη εμπειρία ή φιλοδοξία—γιατί δεν υπάρχει θέση για τέτοιους ανθρώπους σε ένα γεροντοκρατία.
Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.
Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου
