«Σε κάµπο ανθισµένο κρατήσου
Εκεί που τις µάχες σου δίνεις
Για ό,τι ποτέ δεν προδίνεις
Θα παίζεις διαρκώς τη ζωή σου»
Χοσέ Μαρτί
Του Αλέκου Μιχαηλίδη
Στις 5 Μαΐου 1981, αφήνει την τελευταία του πνοή στη φυλακή του Μέιζ κοντά στο ιρλανδικό Μπέλφαστ ο 27χρονος Μπόμπι Σαντς. Μετρούσε την 66η ημέρα της απεργίας πείνας που ξεκίνησε την 1η Μαρτίου του ιδίου έτους με συντρόφους και συναγωνιστές του, με κύρια διεκδίκηση το καθεστώς πολιτικού κρατούμενου. Η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, η σιδηρά κυρία Μάργκαρετ Θάτσερ, αγνόησε επιδεικτικά τα αιτήματα των απεργών-αγωνιστών του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA) και τους καταδίκασε ουσιαστικά σε θάνατο. Μετά τον Σαντς και μέχρι τις 20 Αυγούστου 1981, πέθαναν σε απεργία πείνας ακόμη εννέα κρατούμενοι, μέλη του IRA: Φράνσις Χιους, Ρέιμοντ Μακκρίς, Πάτσι Ο’ Χάρα, Τζο Μακντόνελ, Μάρτιν Χάρσον, Κέβιν Λιντς, Κίραν Ντόχερτι, Τόμας Μακέλι και Μάικλ Ντέβιν.
Ο Σαντς, μια μεγάλη μορφή του ιρλανδικού αγώνα, γεννήθηκε σε μια δύσκολη γειτονιά του αγγλοκρατούμενου Μπέλφαστ, στις 9 Μαρτίου 1954 –όταν το παγκόσμιο αντιαποικιακό κίνημα βρισκόταν στην κορύφωσή του. Στα 10 του, η οικογένειά του αναγκάστηκε να μετακομίσει, λόγω κατατρομοκράτησης από τους προτεστάντες, που ως γνωστόν χειραγωγήθηκαν από την Αγγλία για να προκαλέσουν εμφύλιο πόλεμο. «Ήουν ένα αγόρι της εργατικής τάξης από το εθνικιστικό γκέτο, αλλά είναι η καταστολή που μου δημιούργησε το επαναστατικό πνεύμα της ελευθερίας», είχε γράψει ο Μπόμπι Σαντς, που το 1972 εντάχθηκε στον Προσωρινό (Provisional) IRA.
Ήταν θαυμαστής του Μαύρου Πάνθηρα Τζορτζ Τσάκσον, του Φραντς Φανόν, του Ερνέστο Γκεβάρα και φυσικά του Ιρλανδού Τζέιμς Κόνολι. Από την ημέρα που καταδικάστηκε (το 1977) δεν σταμάτησε να αγωνίζεται ούτε από τις φυλακές του Λονγκ Κες, γράφοντας ακόμα και σε χαρτί τουαλέτας για την απελευθέρωση της Ιρλανδίας. Στις 9 Απριλίου 1981 και ενώ διανύει την απεργία πείνας, εκλέγεται βουλευτής του βρετανικού κοινοβουλίου με 30.493 ψήφους και προκαλεί συγκλονισμό στο Λονδίνο και στο Παλάτι, που προσπαθούσαν να δώσουν την εντύπωση ότι ο IRA ήταν μια περιθωριακή τρομοκρατική οργάνωση.
«Είμαι πολιτικός κρατούμενος. Είμαι ένας πολιτικός κρατούμενος γιατί είμαι αιχμάλωτος ενός μακρόχρονου πολέμου ανάμεσα στον καταπιεσμένο ιρλανδικό λαό και σ’ ένα εχθρικό, καταπιεστικό κι ανεπιθύμητο καθεστώς, που αρνιέται να αποσυρθεί απ’ την πατρίδα μας και απ’ τα χώματά μας», γράφει στο Ημερολόγιό του που ξεκινά με την έναρξη της απεργίας πείνας. Σαράντα χρόνια μετά, ο τόπος του Μπόμπι Σαντς συγκλονίζεται ακόμα από τα απόνερα της αποικιοκρατίας. Οι Βρετανοί τύραννοι δεν πήραν πόδι ούτε από το Μπέλφαστ ούτε από το Ντέρι ούτε από τα Χάιλαντς ή την Ουαλία ούτε από την Κύπρο, τον Μαυρίκιο, την Ινδία και άλλες πρώην αποικίες. Κι όμως, το φοβερό μήνυμα του Μπόμπι Σαντς παραμένει ολοζώντανο μέσα από τον υπαρκτό αγώνα του ιρλανδικού λαού για μια ανεξάρτητη πατρίδα, μέσα από την πίστη των Σκωτσέζων για απαγκίστρωση από το «Ηνωμένο Βασίλειο», μέσα από τη γλώσσα των Ουαλών και τον αγώνα των λαών για ολοκλήρωση της αποαποικιοποίησής τους: «Στο βασανισμένο μου μυαλό κυριαρχεί η σκέψη ότι στην Ιρλανδία ειρήνη δεν θα υπάρξει ώσπου οι ξένοι Βρετανοί τύραννοι να πάρουν πόδι απ’ εδώ, αφήνοντας τον ιρλανδικό λαό, σαν ενιαίο σύνολο, να κανονίζει τις δικές του υποθέσεις, να καθορίζει λεύτερος τα πεπρωμένα του, λεύτερος στο μυαλό και το σώμα, ξέχωρος κι ανεξάρτητος στις ιδιαιτερότητές του, τις φυσικές, πολιτιστικές και οικονομικές». Ο Μπόμπι Σαντς, ως ένας άλλος Αυξεντίου, θα παραμείνει μια βαθύτατη πληγή στην καρδιά της αγγλικής αποικιοκρατίας.
*Στη βασανισμένη από την αποικιοκρατία Κύπρο, δεν υπάρχει ούτε δρόμος, λεωφόρος, σοκάκι ή έστω μια αδιέξοδος με το όνομα του σπουδαίου αυτού Ιρλανδού αγωνιστή. Τιμώνται όμως με οδωνύμια, η Βασίλισσα Βικτώρια, ο Πρίγκιπας Κάρολος, ο Γουίνστον Τσώρτσιλ και η… Βασίλισσα Ελισάβετ.
