Του Μαίκλ Ρούμπιν*
Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να κηδέψουν τον Χένρι Κίσινγκερ, μια εξέχουσα προσωπικότητα της αμερικανικής διπλωματίας του 20ού αιώνα, πολλά μέρη του κόσμου συνεχίζουν να αναμετριούνται με την κληρονομιά του. Ο Κίσινγκερ έγινε διάσημος για τη συμφωνία με την κομμουνιστική Κίνα και κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1973 για τη διαπραγμάτευση της κατάπαυσης του πυρός στο Βιετνάμ. Περισσότεροι άνθρωποι θα πρέπει να γνωρίζουν την εμπλοκή του στη γενοκτονία του 1971 στο Μπαγκλαντές.
Στις δύο πλευρές του πλανήτη, ωστόσο, η κληρονομιά και η τάση του Κίσινγκερ να δίνει προτεραιότητα σε βραχυπρόθεσμες παραχωρήσεις και να χαϊδεύει δικτατορίες απειλεί να επιστρέψει με πολύ πιο αιματηρούς πολέμους.
Πρώτον, υπάρχει η Ταϊβάν. Ο Κινέζος πρωθυπουργός Τσου Εν Λάι έπαιξε μαεστρικά με τη ματαιοδοξία του Κίσινγκερ, κερδίζοντας παραχωρήσεις στην Ταϊβάν που ο Μάο Τσετούγνκ δεν περίμενε ποτέ να αποσπάσει. Αναγνωρίζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κίνας στην Ταϊβάν, ο Κίσινγκερ έθεσε την Κίνα σε μια τροχιά να διεκδικήσει στρατιωτικά κυριαρχία που ποτέ δεν είχε.
Ύστερα, υπάρχει και η Κύπρος. Το 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο και δημιούργησε ένα προγεφύρωμα που περιλάμβανε το 3% του νησιού, δήθεν για να προστατεύσει τον κυπριακό μουσουλμανικό πληθυσμό, καθώς η ελληνική χούντα προσπαθούσε να ενώσει την Κύπρο με την Ελλάδα. Η ελληνική χούντα έπεσε μια εβδομάδα αργότερα, και η Ελλάδα επέστρεψε στη δημοκρατία, αποποιούμενη παράλληλα τις διεκδικήσεις της επί της Κύπρου. Μόνο τότε, καθώς συνεχίζονταν οι ειρηνευτικές συνομιλίες στη Γενεύη για να εξαναγκαστεί σε αποχώρηση, η Τουρκία εισέβαλε ξανά, αυτή τη φορά χωρίς καμιά αιτία πολέμου. Ήταν μια απροκάλυπτη αρπαγή γης. Τα τουρκικά στρατεύματα κατέλαβαν και εκκαθάρισαν εθνοτικά το ένα τρίτο της χώρας- η κατοχή συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ο Κίσινγκερ πήρε το μέρος των Τούρκων. «Για τους Αμερικάνους, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι Τούρκοι δεν πρέπει να κατέχουν το ένα τρίτο της Κύπρου», είπε στον πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ. «Η τουρκική τακτική είναι σωστή – να αρπάξουν ό,τι θέλουν και μετά να διαπραγματευτούν στη βάση της κατοχής».
Ποτέ δεν εξήγησε γιατί ήταν προς το συμφέρον της Αμερικής να δώσει πράσινο φως στην τουρκική επιθετικότητα. Εξάλλου, οι Τούρκοι τάχθηκαν στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο παρέμεινε ουδέτερη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς οι Ναζί και οι φασίστες κατέστρεφαν την Ευρώπη. Μόνο όταν η ήττα των Ναζί ήταν βέβαιη προσχώρησε στους Συμμάχους. Ο Κίσινγκερ έγραψε αργότερα ότι ευνόησε την Τουρκία από την επιθυμία του να διατηρήσει τα πυρηνικά όπλα που σταθμεύουν εκεί, αλλά, όπως και με την Κίνα, οι παραχωρήσεις του ξεπέρασαν ακόμη και τις προσδοκίες των πιο φανατικών εχθρών του.
Ο κυπριακός κυνισμός του Κίσινγκερ παραμένει μια λυδία λίθος πάνω στη δυτική διπλωματία. Το Σχέδιο Ανάν του 2004 απέτυχε σε μεγάλο βαθμό επειδή προώθησε την εθνοτική διαίρεση πάνω από την ιθαγένεια, απέτυχε να αποστρατιωτικοποιήσει το νησί και επέτρεψε την παραμονή Τούρκων εποίκων, που ήταν ξένοι όχι μόνο για τους ελληνοκύπριους, αλλά και για τους τουρκοκύπριους. Ενώ η κυβέρνηση Κλίντον έδωσε προτεραιότητα στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η τουρκική αποικιοκρατική αρπαγή που ευλόγησε ο Κίσινγκερ έγινε ανυπέρβλητο εμπόδιο.
Στις 27 Ιανουαρίου 1989, ο τότε γερουσιαστής Τζο Μπάιντεν έγραψε στον πρόεδρο του Αμερικανικού Ελληνικού Ινστιτούτου: «Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε το γεγονός ότι τα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων έχουν καταπατηθεί και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι διεκδικήσεις τους σε προγονική γη και περιουσία που κατασχέθηκαν κατά την εισβολή του 1974 δεν θα τεθούν σε κίνδυνο. Τέλος, πρέπει να στείλουμε ένα μήνυμα στην Τουρκία ότι μέχρι να απομακρύνει και τον τελευταίο στρατιώτη από την Κύπρο, δεν θα αναγνωριστεί ποτέ ως πλήρες μέλος της διεθνούς κοινότητας».
Ο Μπάιντεν είχε δίκιο πριν κάνει λάθος. Οι σημερινές διαιρέσεις αντιπροσωπεύουν την κληρονομιά του Κίσινγκερ. Τα επόμενα χρόνια, ο Κίσινγκερ φέρεται να επωφελήθηκε ακόμη και από τους δεσμούς του με την Τουρκία, καθώς η εταιρεία συμβούλων του Kissinger Associates φέρεται να έκανε συστάσεις μεταξύ αμερικανικών εταιρειών και Τούρκων ηγετών.
Καθώς η Κύπρος γίνεται περιφερειακός ενεργειακός κόμβος και μια δημοκρατία στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης με τον αυταρχισμό, η σημασία της για τη Δύση αυξάνεται. Κάθε χρόνο, εν τω μεταξύ, η Τουρκία γίνεται ακόμη μεγαλύτερο βάρος για τη Δύση. Η βραχυπρόθεσμη λύση του Κίσινγκερ θέτει πλέον σε κίνδυνο τα αμερικανικά συμφέροντα. Ο θάνατός του είναι μια ευκαιρία όχι μόνο για ενδοσκόπηση, αλλά και για τον Μπάιντεν να ηγηθεί μιας διακομματικής αναθεώρησης της πολιτικής, ώστε να θέσει τα αμερικανικά συμφέροντα και τη δημοκρατία πάνω από το προσωπικό κέρδος, την αποικιακή φιλοδοξία και τον εναγκαλισμό με τα δικτατορικά καθεστώτα.
*Δημοσιεύθηκε στην Washington Examiner, στις 4 Δεκεμβρίου 2023.
