«Ο ισλαμισμός είναι το Ισλάμ της σαρία»

453

Στο κέντρο της φωτογραφίας ο ακραίος ισλαμιστής Anjem Choudary κρατώντας πανό με το “όραμά” του για το Ηνωμένο Βασίλειο

Συνέντευξη της Ισλαμολόγου Razika Adnani  στον Steve Tenré

Δημοσιεύθηκε 16/4,

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ – Για την φιλόσοφο οι επιθέσεις με μαχαίρι και οι βίαιες επιθέσεις που σημειώθηκαν στη Γαλλία τις τελευταίες ημέρες αποτελούν μέρος της Σαρία, η οποία μας επιβάλλει να “επιτάσσουμε ό,τι είναι αξιοπρεπές και να καταγγέλλουμε ό,τι είναι επίμεμπτο”.

«Ένας Ατμοσφαιρικός τζιχαντισμός». Η έννοια την οποία διατύπωσε θεωρητικά ο ακαδημαϊκός Gilles Kepel δεν έμοιαζε ποτέ πιο αληθινή από ό,τι τις τελευταίες εβδομάδες. Στη Γαλλία, σε διάστημα λίγων ημερών, ένας έφηβος ξυλοκοπήθηκε σε λεωφορείο στην Αλσατία επειδή δεν τήρησε το Ραμαζάνι· η Σαμάρα δέχθηκε επίθεση στο Μονπελιέ επειδή ντύθηκε με «ευρωπαϊκό» στυλ· στο Μπορντό, ένας Αφγανός πρόσφυγας ντυμένος με ρόμπα, μαχαίρωσε θανάσιμα έναν Αλγερινό και τραυμάτισε σοβαρά έναν άλλο επειδή έπιναν αλκοόλ την ημέρα του τέλους του ραμαζανιού· ο διαχειριστής ενός καταστήματος Geox δέχθηκε εκατοντάδες απειλές θανάτου αφού απέρριψε μια μουσουλμάνα υπάλληλο καλυμμένη με μαντίλα…

Αυτός ο «ατμοσφαιρικός τζιχαντισμός» κατέστη επίσης εμφανής σε όλη τη Δύση, με τη σύλληψη τεσσάρων ανηλίκων ηλικίας 15 και 16 ετών στη Γερμανία για σχεδιασμό ισλαμιστικής επίθεσης και τη δημοσίευση μιας έρευνας-σοκ για τους μουσουλμάνους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έρευνα που αποκάλυψε ότι όχι λιγότερο από το 32% των Βρετανών μουσουλμάνων θέλουν να επιβάλουν το νόμο της Σαρία στο Ηνωμένο Βασίλειο εντός 20 ετών, το 22% έχουν θετική γνώμη για τη τζιχάντ και το 52% θέλουν να θέσουν εκτός νόμου όλες τις αναπαραστάσεις του Μωάμεθ. Σε αυτά τα στατιστικά στοιχεία δεν περιλαμβάνονται οι αμέτρητοι ερωτηθέντες που “δεν έχουν γνώμη” για τα θέματα αυτά.

Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό σκηνικό, η Le Figaro πήρε συνέντευξη από την ισλαμολόγο Razika Adnani, μέλος του Συμβουλίου Προσανατολισμού της Fondation de l’Islam de France. Η φιλόσοφος μέλος του «Επιστημονικού Συμβουλίου του Πολιτικού Κέντρου για το Θρησκευτικό Φαινόμενο», έχει δημοσιεύσει μια μελέτη για το Fondapol με τίτλο “Maghreb: l’impact de l’islam sur l’évolution sociale et politique” και είναι συγγραφέας του δοκιμίου Islam: quel problème? Les défis de la réforme (Upblisher, 2017).

LE FIGARO – Οι πρόσφατες επιθέσεις με μαχαίρι και οι επιθέσεις με θρησκευτικά κίνητρα στη Γαλλία αποσκοπούν στην επιβολή του ριζοσπαστικού Ισλάμ στην κοινωνία μας;

Οι πράξεις βίας που έλαβαν χώρα στη Γαλλία τις τελευταίες ημέρες αποκαλύπτουν την επιθυμία να υπαχθούν οι Γάλλοι μουσουλμάνοι στον νόμο της Σαρία, στο όνομα του κανόνα του ισλαμικού νόμου που είναι γνωστός ως «προστάζω τους αξιοπρεπείς και καταγγέλλω τους φταίχτες». Πρόκειται για έναν κανόνα που ισχύει περισσότερο για τους μουσουλμάνους παρά για τους μη μουσουλμάνους, παρόλο που οι κληρικοί τον έχουν επεκτείνει και στους μη μουσουλμάνους με βάση την έννοια του τζιχάντ.

Όποιος στοχεύει στην επιβολή του νόμου της Σαρία στοχεύει στην επιβολή του Ισλάμ, και όποιος θέλει να επιβάλει το Ισλάμ επιβάλλει τον νόμο της Σαρία. Στο όνομα του Ισλάμ επιβάλλεται η Σαρία, η οποία είναι ο νομοθετικός κανόνας του Ισλάμ. Στο Κοράνι υπάρχουν εδάφια που έχουν νομική διάσταση. Αυτή είναι η “κορανική σαρία” στην οποία βασίστηκαν οι νομομαθείς για να καθιερώσουν, μεταξύ του 8ου και του 10ου αιώνα, τη «σαρία των βιβλίων του νόμου».

Για τους μουσουλμάνους, το Ισλάμ δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη Σαρία, με άλλα λόγια από τη νομική του διάσταση. Έτσι, από τους πρώτους κιόλας αιώνες του Ισλάμ, αποφάσισαν, μετά από μακρές συζητήσεις για τη φύση του Ισλάμ, αν είναι μόνο μια θρησκεία ή θρησκεία και κοινωνική οργάνωση ταυτόχρονα, όπως εξηγώ στο βιβλίο μου Ισλάμ το πρόβλημα. Οι προκλήσεις της μεταρρύθμισης. Η επιβολή του νόμου της Σαρία ήταν πάντα ο στόχος των πιστών και παραδοσιακών μουσουλμάνων. Ακόμη και σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των μουσουλμανικών χωρών εφαρμόζει τη Σαρία σε διαφορετικό βαθμό.

Πιστεύετε ότι η βρετανική κατάσταση είναι παρόμοια με τη δική μας; Πιστεύετε ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί θρησκευτικοί εξτρεμιστές στη Γαλλία;

Ο ισλαμικός εξτρεμισμός επιβάλλεται με τον ίδιο τρόπο παντού στη Δύση, για να την υποτάξει στο Ισλάμ και στους κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες του. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι η Γαλλία είναι κοσμική και επομένως δεν επιτρέπει την έκφραση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο στον ίδιο βαθμό όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η κοσμικότητα προστατεύει τη Γαλλική Δημοκρατία από την επιθετικότητα της μουσουλμανικής θρησκείας στο δημόσιο χώρο μέσω της χρήσης του πέπλου, των προσευχών στο δρόμο ή με τις βραδιές  “ιφτάρ” σε δημόσιους χώρους. Ενώ οι δυτικές κοινωνίες έχουν εξελιχθεί προς ένα οργανωτικό μοντέλο στο οποίο η θρησκεία αποσύρεται στον ιδιωτικό χώρο, οι ισλαμιστές θέλουν το Ισλάμ να καταλαμβάνει τον δημόσιο χώρο. Το Ισλάμ είναι μια θρησκεία που ζει και υπάρχει περισσότερο στον δημόσιο χώρο παρά στον ιδιωτικό.

Γιατί οι σημερινοί νέοι μουσουλμάνοι φαίνεται να είναι πιο ριζοσπαστικοί από τις προηγούμενες γενιές; Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει αύξηση του θρησκευτικού συντηρητισμού και του ριζοσπαστισμού μεταξύ των νέων μουσουλμάνων στη Δύση. Αυτό αποτελεί συνέχεια αυτού που συνέβη στις μουσουλμανικές χώρες καθώς απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από την υπέροχη περίοδο που είναι γνωστή ως nahda (συχνά μεταφράζεται ως αναγέννηση), η οποία έλαβε χώρα στον μουσουλμανικό κόσμο μεταξύ των αρχών του 19ου αιώνα και των μέσων του 20ού αιώνα.

Η nahda ήταν ένα κίνημα σημαντικών μεταρρυθμίσεων και μια διαδικασία εκσυγχρονισμού που επηρέασε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της θρησκείας. Όμως υπό την πίεση των συντηρητικών και των ισλαμιστών, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν πλήρως τα πολιτικά και γεωπολιτικά γεγονότα της εποχής, η nahda απέτυχε.

Οι συντηρητικοί και οι ισλαμιστές, ιδίως οι Ουαχαμπίτες και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, κινητοποιήθηκαν για να εξασφαλίσουν ό,τι οι μουσουλμανικές κοινωνίες θα απαρνηθούν τα επιτεύγματα αυτής της περιόδου εκσυγχρονισμού, με άλλα λόγια, για να γυρίσουν το ρολόι προς τα πίσω, πράγμα που σταδιακά κατάφεραν. Ως αποτέλεσμα, όσο περισσότερα χρόνια μας χωρίζουν από την περίοδο της Νάχντα, τόσο περισσότερο εκφράζονται και επιβάλλονται ο θρησκευτικός συντηρητισμός και ο ισλαμισμός και τόσο περισσότερο οι νέοι γίνονται περισσότερο θρησκευόμενοι και συντηρητικοί από τους μεγαλύτερους.

Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις ριζοσπαστικές ιδέες που μοιράζονται οι νέοι μουσουλμάνοι, οι οποίες διαμορφώνονται χάρη στην παραπληροφόρηση και τα κοινωνικά δίκτυα;

Ο αγώνας πρέπει να διεξαχθεί σε διάφορα επίπεδα. Πρώτα απ’ όλα, το κράτος πρέπει να είναι πιο σταθερό και πιο αποφασιστικό στον αγώνα του κατά του ισλαμικού ριζοσπαστισμού για να σταματήσει την ισλαμιστική ιδεολογία που προελαύνει στη Γαλλία. Το κράτος πρέπει να βρει λύση στο φαινόμενο της κατήχησης μέσω των κοινωνικών δικτύων. Δεν μπορεί να καταπολεμά τον φονταμενταλισμό και τον ισλαμισμό και να αφήνει τους νέους στο έλεος των κοινωνικών δικτύων.

Πρέπει να αναλάβει δράση σε επίπεδο σχολείου, παρέχοντας εκπαίδευση στους εκπαιδευτικούς, ώστε να διαθέτουν τα πνευματικά εφόδια για να αμυνθούν απέναντι στον φονταμενταλιστικό λόγο των νέων. Υπήρξα η ίδια δάσκαλος στην Αλγερία σε μια εποχή που το ισλαμιστικό κύμα σάρωνε τη χώρα. Μόνο με αυτά τα αμυντικά όπλα μπόρεσα να αντιμετωπίσω τον φονταμενταλισμό που κέρδιζε ορισμένους μαθητές. Για να ενσταλάξουν στους νέους τις αξίες του ανθρωπισμού και της κριτικής σκέψης, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να σταματήσουν να προσπαθούν να χαρίζονται στις ευαισθησίες των μουσουλμάνων, κάτι που αφενός αποτελεί διάκριση και αφετέρου δεν τους βοηθά να χειραφετηθούν πνευματικά.

Δεύτερον, πρέπει να βάλουμε τέλος στην ιδέα ότι “ο ισλαμισμός δεν είναι το Ισλάμ”, την οποία αρέσκονται να επαναλαμβάνουν οι ειδικοί του ισλαμισμού από τη δεκαετία του 1970. Αυτή η άποψη έχει καλλιεργήσει τον θρησκευτικό συντηρητισμό και τον ριζοσπαστισμό, προφυλάσσοντας το Ισλάμ από κάθε κριτική. Έχει εμποδίσει τους μουσουλμάνους να ρίξουν μια κριτική ματιά στη θρησκεία τους και στον θρησκευτικό τους λόγο. Αντίθετα, έχει ενισχύσει τις βεβαιότητές τους και τις πρακτικές τους, οι οποίες χρονολογούνται από τους πρώτους αιώνες του Ισλάμ και δεν συνάδουν με τις αξίες της εποχής μας ή με τη γαλλική κουλτούρα.

Τέλος, ο θρησκευτικός λόγος πρέπει να είναι ειλικρινής τόσο με τους μουσουλμάνους όσο και με τους μη μουσουλμάνους, με άλλα λόγια, πρέπει να καταργήσουμε τη φράση: “Δεν είναι το Ισλάμ αλλά μόνο οι μουσουλμάνοι”. Αυτή η ίδια η φράση βρίσκεται στη ρίζα της φράσης των ακαδημαϊκών: “Δεν είναι το Ισλάμ, είναι ο ισλαμισμός”. Οι μουσουλμάνοι διανοούμενοι ή οι διανοούμενοι μουσουλμανικής κουλτούρας πρέπει να δουλέψουν ώστε να προτείνουν στους μουσουλμάνους ένα νέο Ισλάμ, συμβατό με τις αξίες του ανθρωπισμού και την κοινωνική και πολιτική οργάνωση της εποχής μας, εξηγώντας τους γιατί η αλλαγή αυτή είναι αναγκαία και πώς είναι δυνατόν να γίνει αυτό.

Χωρίς αυτό το έργο στο εσωτερικό του Ισλάμ, χωρίς αυτή τη μεταρρύθμιση του, ο ριζοσπαστισμός και ο ισλαμισμός θα συνεχίσουν να προχωρούν. Όποια πολιτικά μέτρα και αν ληφθούν εναντίον αυτών των φαινομένων, αυτά θα επανεμφανιστούν όσο το Ισλάμ δεν αλλάζει εκ των έσω.

Πώς κατάφεραν οι υποστηρικτές του πολιτικού Ισλάμ στη Γαλλία να επιβάλουν την έννοια της “ισλαμοφοβίας”;

Η ισλαμοφοβία είναι μια έννοια που έχει σχεδιαστεί για να εμποδίσει τους ανθρώπους να εκφράζουν τις απόψεις τους. Προστίθεται έτσι στον κατάλογο των εννοιών και θεωριών που οι μουσουλμάνοι φονταμενταλιστές και γραμματικοί θέσπισαν μεταξύ του 8ου και του 10ου αιώνα για να εμποδίσουν τη σκέψη και τη λογική να εκφραστούν στον τομέα της θρησκείας. Στις θεωρίες αυτές περιλαμβάνονται η θεωρία του άκτιστου Κορανίου, η θεωρία των σαλάφ (ή των προκατόχων), η θεωρία της naql (ή της κυριολεξίας) και, μεταξύ άλλων εννοιών, ο ισχυρισμός ότι “η θρησκεία είναι θέμα της καρδιάς και όχι της λογικής”. Επομένως, η έννοια της ισλαμοφοβίας βρίσκει εύκολα τη θέση της στη συνείδηση μιας μεγάλης μερίδας μουσουλμάνων που πιστεύουν ότι το Ισλάμ, –η τέλεια θρησκεία του Θεού που παραδόθηκε από προκατόχους που κατείχαν την απόλυτη αλήθεια– δεν μπορεί να επικριθεί.

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα τη χρησιμοποίησε στον μουσουλμανικό κόσμο ως όπλο κατά των προοδευτικών που είχαν διαφορετική άποψη για τη μουσουλμανική θρησκεία, και στη Δύση για να κάνει τους μουσουλμάνους να αισθάνονται θύματα επειδή η θρησκεία τους επικρίνεται. Η ιδέα ότι το Ισλάμ είναι υπεράνω κριτικής τροφοδοτείται επίσης από ακαδημαϊκούς, οι οποίοι για περισσότερα από 50 χρόνια επαναλαμβάνουν ότι το Ισλάμ δεν ευθύνεται για τα προβλήματα που προκύπτουν, αλλά αποκλειστικά ο ισλαμισμός, ο οποίος δεν είναι το Ισλάμ.

Ενισχύθηκε έτσι η πεποίθηση, η οποία υπήρχε σε ένα μεγάλο ποσοστό μουσουλμάνων που προέρχονται από πολιτισμούς όπου το Ισλάμ δεν είχε επικριθεί. Και όποιος το επικρίνει δεν έχει κανέναν άλλο λόγο να το κάνει παρά μόνο από φόβο ή μίσος απέναντι σε αυτή τη θρησκεία. Το αντιλαμβάνονται ως αδικία εις βάρος τους. Και όμως η απαγόρευση της κριτικής σκέψης στον τομέα του Ισλάμ δεν είναι σαφώς προς το συμφέρον του Ισλάμ ή των μουσουλμάνων.

Έχουν κατανοήσει οι γαλλικές αρχές την κλίμακα της ισλαμικής απειλής, τόσο της πολιτικής όσο και της ένοπλης;

Οι γαλλικές αρχές έχουν κατανοήσει την κλίμακα της ισλαμιστικής απειλής. Απόδειξη αυτού είναι ότι η κυβέρνηση ανακοινώνει όλο και περισσότερες αποφάσεις για το θέμα του Ισλάμ, προκειμένου να διορθώσει την κατάσταση. Οι ανακοινώσεις αυτές, όμως, αφορούν στην πραγματικότητα την οργάνωση του Ισλάμ στη Γαλλία και όχι το Ισλάμ ως θρησκεία.

Αυτό που οι αρχές αδυνατούν να κατανοήσουν είναι πώς να αντιμετωπίσουν τον ισλαμισμό ως ιδεολογία. Μπορούμε να καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά την ισλαμική απειλή μόνο αν εργαστούμε μέσα στο Ισλάμ. Ωστόσο, ως κοσμικό κράτος, το κράτος δεν μπορεί να παρεμβαίνει στη μουσουλμανική θρησκεία και σε καμία περίπτωση οι μουσουλμάνοι δεν θα το δεχόντουσαν αυτό. Θα το έβλεπαν ως διάκριση. Οι εκπρόσωποι του Ισλάμ στη Γαλλία, στους οποίους έχει εναποθέσει μεγάλη εμπιστοσύνη, δεν θέλουν να το κάνουν. Όσο για τους ακαδημαϊκούς, προτιμούν να επαναλαμβάνουν ότι το πρόβλημα είναι ο ισλαμισμός, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με το Ισλάμ. Στη Γαλλία, έχουμε φτάσει ακόμη και σε χειρότερο επίπεδο: λένε ότι δεν είναι καν ο ισλαμισμός που αποτελεί πρόβλημα, αλλά απλώς οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι.

Πώς μπορείς να είσαι μουσουλμάνος και υποστηρικτής της κοσμικότητας στη Γαλλία σήμερα;

Στο Ισλάμ, το να είσαι μουσουλμάνος εξαρτάται από την ομολογία πίστης. Δηλώνεις ότι πιστεύεις ότι ο Θεός υπάρχει και ότι είναι μοναδικός, ότι ο Μωάμεθ είναι ο αγγελιοφόρος του και, κατά συνέπεια, ότι το Κοράνι είναι ο λόγος του. Δεν υπάρχει λοιπόν τίποτα που να σε εμποδίζει να είστε μουσουλμάνος και υποστηρικτής της κοσμικότητας, γιατί αυτό που σε εμποδίζει είναι η Σαρία ως νομικό σύστημα. Ωστόσο, από τους πρώτους αιώνες, οι μουσουλμάνοι αποφάνθηκαν ότι το να είσαι μουσουλμάνος σημαίνει να έχεις πίστη αλλά και να υποτάσσεσαι στους κανόνες της Σαρία.

Σε αυτή την περίπτωση, για να είσαι μουσουλμάνος και υποστηρικτής της κοσμικότητας σήμερα, πρέπει να αγνοήσεις το νόμο της Σαρία υπέρ του νόμου που απορρέει από τη λογική.

Αυτό κάνουν ήδη πολλοί Γάλλοι μουσουλμάνοι και αυτό άρχισαν να κάνουν ορισμένες μουσουλμανικές χώρες στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, αλλά αυτό ανακόπηκε από την αποτυχία της nahda. Μουσουλμάνοι υποστηρικτές της κοσμικότητας υπάρχουν επίσης σήμερα στο Αζερμπαϊτζάν, για παράδειγμα, το οποίο, με περίπου 92% μουσουλμάνους, δήλωσε στο σύνταγμά του το 2002 ότι είναι κοσμικό κράτος.

Αυτό που αποτελεί πρόβλημα για την κοσμικότητα, στη Γαλλία και αλλού, είναι η άνοδος του ισλαμισμού και το φαινόμενο της επιστροφής στη συντηρητική πρακτική του Ισλάμ. Ωστόσο, η εγκατάλειψη του νόμου της Σαρία δεν συνιστά μόνιμη λύση αν δεν συνοδεύεται από προσπάθειες εντός του Ισλάμ, δηλαδή από τη μεταρρύθμισή του.

Ορισμένοι μουσουλμάνοι που δεν απορρίπτουν τον εκκοσμίκευση παρουσιάζονται ως μη πιστοί μουσουλμάνοι. Αυτό υπονοεί ότι το να είσαι εν ενεργεία μουσουλμάνος σημαίνει να σέβεσαι τη Σαρία, γεγονός που αποδεικνύει ότι εξακολουθούν να έχουν μια αντίληψη του Ισλάμ που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη νομική του διάσταση. Γι’ αυτό, εξηγώντας την αποτυχία της nahda, επιμένω ότι η αιτία είναι ότι οι εκσυγχρονιστές δεν μπόρεσαν να μεταρρυθμίσουν το Ισλάμ.