Τον Μάιο του 2016, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επισκέφθηκε τη μονή του Αγίου Παντελεήμονα στο Άγιο Όρος, το ρωσικό Βατικανό, για να παραστεί στους εορτασμούς για την 1000ή επέτειο της παρουσίας Ρώσων μοναχών στο Άγιο Όρος.
της Αλεξίας Κεφαλά, Αθήνα
27 Δεκεμβρίου 2024, Le Figaro
Το θέμα είναι και αδιαφανές και ταμπού, αλλά φαίνεται πως ανοίγεται μια χαραμάδα. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι ελληνικές αρχές ερευνούν τα ρωσικά κονδύλια που καταβάλλονται στους μοναχούς του Αγίου Όρους. Όλα ξεκίνησαν το 2022, όταν η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες ξεκίνησε έρευνα για ύποπτες μεταφορές κεφαλαίων από το εξωτερικό σε ατομικούς λογαριασμούς μοναχών της κοινότητας.
Μετά από ένα χρόνο ερευνών, «η υπόθεση πήρε νέα τροπή με τη στασιμότητα του πολέμου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση σε φυσικά πρόσωπα και εταιρείες που συνδέονται με το Κρεμλίνο. Είναι ευρέως γνωστό ότι ορισμένα μοναστήρια είχαν παραδοσιακά στενούς δεσμούς με Ρώσους που πρόσκεινται στην κυβέρνηση», εξηγεί ο Γιάννης Σουλιώτης, ο οποίος παρακολουθεί στενά την έρευνα για την εφημερίδα του Καθημερινή.
«Αλλά αυτή τη φορά», προσθέτει, «τα πιστωτικά ιδρύματα έθεσαν σε συναγερμό την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες όταν παρατήρησαν περισσότερες από δώδεκα συναλλαγές που θεωρήθηκαν ύποπτες στους ιδιωτικούς λογαριασμούς μοναχών μέσα σε διάστημα λίγων μηνών».
Προσευχή και περισυλλογή
Το Άγιον Όρος είναι ένας μοναδικός τόπος, εμβληματικός του ορθόδοξου χριστιανικού μοναχισμού και πολιτειακά συνδεδεμένος με το ελληνικό κράτος. Οι γυναίκες και τα θηλυκά ζώα απαγορεύονται. Οι μοναχοί αφιερώνουν τη ζωή τους στην προσευχή και την περισυλλογή. Το ιερό βουνό φιλοξενεί είκοσι ορθόδοξα μοναστήρια, τρία από τα οποία είναι ρωσόφωνα. Τα μοναστήρια αυτά (Άγιος Παντελεήμων, Ζωγράφου και Χιλανδαρίου) έχουν υποδεχθεί αρκετές φορές τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος είναι πολύ δεμένος με την ορθοδοξία.
«Δεν είναι ο μόνος ηγεμόνας που πηγαίνει εκεί», λέει ένας υπουργός, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Οι σχέσεις των Ρώσων με όλους τους μοναχούς είναι γνωστές εδώ και δεκαετίες. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ογδόντα χρόνια κομμουνισμού και επίσημης αθεΐας στην ΕΣΣΔ έχουν μετατρέψει την πρώτη μετακομμουνιστική γενιά σε χριστιανούς οι οποίοι, όταν δεν επιδιώκουν να κερδίσουν χρήματα, αναζητούν έναν τρόπο να σώσουν την ψυχή τους. Η ορθοδοξία στη Ρωσία είναι ιερή, το ίδιο και το Άγιο Όρος. Ωστόσο, αυτό πρέπει να περιορίζεται στην πνευματικότητα».
Πώς δικαιολογούν οι μοναχοί τις ύποπτες μεταφορές; «Ένα από τα σενάρια που προβλέπονται είναι ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες επιλέγουν να αποσύρουν τα χρήματά τους από τη Ρωσία με τη βοήθεια των μοναχών του Αγίου Όρους, προκειμένου να διατηρήσουν τα κεφάλαιά τους σε περίπτωση που τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταρρεύσουν ή η περιουσία τους κατασχεθεί από το Κρεμλίνο λόγω του πολέμου», λέει ο δημοσιογράφος Γιάννης Σουλιώτης.
Ένα άλλο σενάριο σχετίζεται με την επέκταση της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη. Ορισμένες έρευνες αποκαλύπτουν ότι Αμερικανοί μυστικοί πράκτορες ταξίδεψαν στη χερσόνησο για να παρακολουθήσουν το παράνομο τραπεζικό σύστημα που είχε συσταθεί μέσω των μετακινήσεων ύποπτων βαλιτσών. «Για λίγους μήνες, το Άγιο Όρος είχε μετατραπεί σε σκηνικό ενός μυστικού ψυχρού πολέμου μεταξύ Ανατολής και Δύσης», λέει ο Γιάννης Σουλιώτης.
Εμπιστευτική έκθεση
«Προφανώς, λόγω της φύσης αυτού του ιερού βουνού και της ιερής, ακόμη και αινιγματικής, επικράτειάς του, οι φήμες οργιάζουν. Η πραγματικότητα είναι μερικές φορές πιο περίπλοκη από ό,τι διαβάζετε στον Τύπο», υποστηρίζει ο ηγούμενος μιας μονής του Αγίου Όρους. «Πρέπει να καταλάβετε ότι τα μοναστήρια χρειάζονται συνεχώς αναπαλαιώσεις προκειμένου να συντηρούνται οι βυζαντινοί θησαυροί που φιλοξενούμε, καθώς και οι οδικές υποδομές και τα κτίρια. Οι δωρεές είναι η μόνη πραγματική πηγή εσόδων».
Ωστόσο, η εμπιστευτική έκθεση της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες ώθησε τη συντηρητική κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να παρέμβει άμεσα στη μοναστική κοινότητα. Πριν από τρεις μήνες, ο πρωθυπουργός διόρισε τον Αλκιβιάδη Στεφανή, πρώην στρατιωτικό καριέρας και πρώην υφυπουργό Άμυνας, στη θέση του διοικητή του Αγίου Όρους. Το σύνθημά του: τάξη και διακριτικότητα.
Μόλις έφτασε, ο Αλκιβιάδης Στεφανής απαγόρευσε κάθε εργασία χωρίς τη ρητή έγκρισή του και χωρίς αιτιολόγηση της πηγής των κονδυλίων. Επίσης, εξετάζει εξονυχιστικά όλες τις κινήσεις στα μοναστήρια και διασχίζει τη χερσόνησο μέρα και νύχτα. Αυτοί οι νέοι κανόνες σέβονται μεν τον χρόνο προσευχής, αλλά φαίνεται ότι έχουν τύχει κακής υποδοχής από ορισμένους μοναχούς. Ωστόσο, η τακτική αυτή φαίνεται αμετάκλητη. Αυτή η διελκυστίνδα στο ιερό βουνό θα μπορούσε να αποκαλύψει και άλλα καλά φυλασσόμενα μυστήρια.
