του Σωτήρη Κύρμπα
Ήταν χειμώνας του 1976 και στο άκουσμα πως ο Διονύσης Σαββόπουλος θα έδινε συναυλία στην επαρχιακή μας πόλη, τα Τρίκαλα, σήμανε «συναγερμό» στην ήδη πολιτικοποιημένη παρέα μας. Ευθύς με την πτώση της χούντας και στα πρώτα δειλά βήματα της Μεταπολίτευσης είχαμε, βλέπεις, στήσει αυτόνομη μαθητική οργάνωση (τη Μαθητική Αγωνιστική Συσπείρωση – Μ.Α.Σ.), αρκετά δραστήριας για επαρχιακή πόλη με προκηρύξεις, μπροσούρες, εβδομαδιαίες μαζώξεις-συζητήσεις. Μέχρι και εξαιρετικά πετυχημένη εκδήλωση στη δεύτερη επέτειο του Πολυτεχνείου είχαμε διοργανώσει το Νοέμβριο του 1975.
Για όλους μας ο Σαββόπουλος αποτελούσε «ιερό τοτέμ» και τα τραγούδια του ήταν ό,τι πιο επίκαιρα επαναστατικό ακούγονταν στα νεανικά αυτιά μας εκείνη την εποχή. Ήμασταν μαθητές της 4ης και της 5ης, όπως εγώ, τάξης του Γυμνασίου (το Γυμνάσιο τότε ήταν εξατάξιο).
Ασυζητητί αποφασίσαμε πως θα παρακολουθούσαμε όλοι τη συναυλία που επρόκειτο να γίνει στον κινηματογράφο «Παλλάς», αλλά αυτό και μόνο δεν μας αρκούσε. Δεν ήταν δυνατόν να βρεθούμε τόσο κοντά στον Σαββόπουλο χωρίς να τον συναντήσουμε, να συνομιλήσουμε μαζί του, να ακούσουμε ίσως τις συμβουλές του, να αντλήσουμε κάτι από τα τόσα επαναστατικά ακούγαμε από αυτόν. Ίσως, εάν ήμασταν τυχεροί, και να μας «έδινε γραμμή»…
Όντως, σύσσωμοι παραβρεθήκαμε στη συναυλία, ακούσαμε ζωντανά τα τραγούδια του και μετά το πέρας της, κινήσαμε (ο συχωρεμένος Δημήτρης Μπαλκίζας, ο Αποστόλης Βαβύλης, ο Βασίλης Λουλές, ο Ηλίας Μόσιαλος, ο Δημήτρης Αργυρόπουλος, ο Άρης Μπλάνας από όσους θυμάμαι) προς τα υποτυπώδη καμαρίνια του τότε κινηματογράφου «Παλλάς». Το «ατύχημα» για μένα ήταν πως οι υπόλοιποι με έβαλαν μπροστά, να μιλήσω στου Σαββόπουλου ως πιο θαρραλέος (τρομάρα μου).
Μου είχαν κοπεί τα γόνατα, αλλά κατάφερα να ψελλίσω τα εισαγωγικά και μαζί με τις συστάσεις, να του πω:
– Κύριε Σαββόπουλε ήμαστε μια ομάδα μαθητών που θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο, να κάνουμε την επανάσταση.
– Εντάξει, μου απάντησε χαλαρά καπνίζοντας (τότε), αλλά πριν φθάσετε στην επανάσταση, ξεκινήστε πρώτα να αμφισβητείτε τον διευθυντή ή τον καθηγητή που σας επιβάλει να κουρεύεστε «γουλί»!
Έμεινα κάγκελο! Όντως όλοι ήμασταν κουρεμένοι, καθώς ακούρευτος μαθητής εκείνη την εποχή σήμαινε τιμωρία, ίσως και αποβολή.
Εννοείται πως μου κόπηκε η λαλιά και μετά από δευτερόλεπτα αφωνίας ανέλαβαν οι υπόλοιποι να συνεχίσουν την κουβέντα από την οποία δεν θυμάμαι λέξη, γιατί μαζί με τη φωνή είχα χάσει και την ακοή μου για μερικά λεπτά.
Εκείνα τα λίγα λόγια του Σαββόπουλου τα σκεφτόμουν πολύ τις επόμενες ημέρες. Συμπέρανα πως αυτό που ήθελε να πει ο ποιητής ήταν ότι η αλλαγή, η επανάσταση, δεν είναι ένα στιγμιαίο συμβάν, κάτι ουρανοκατέβατο, αλλά καθημερινή στάση ζωής. Μια διαρκής πορεία κατά την οποία αλλάζοντας -βελτιώνοντας- τον εαυτό μας επιχειρούμε να αλλάξουμε και την κοινωνία.
Η μόνη επανάσταση που έχει πιθανότητες επιτυχίας είναι αυτή της καθημερινότητας, η συνεχής αμφιβολία στα προκάτ και τα τσιτάτα, η αμφισβήτηση του «έτσι κι αλλιώς», που ήταν το ίδιο εξουσιαστικό (ολοκληρωτικό) όσο και η εξουσία που επιδίωκε να καταλύσει. Η άλλη, η «πολιτική» επανάσταση, «από τα πάνω», με ιερατεία των οποίων η δημόσια ζωή απέχει παρασάγγας (προς το χειρότερο) από την ιδιωτική τους, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Πολλά χρόνια κατόπιν ο Σαββόπουλος το είπε δυνατά και καθαρά: «Ήθελε αλλαγή πάντων των άλλων, δίχως να αλλάξει αυτός/ κι ήρθε η πληρωμή, πέτρες σκανδάλων, σήψη πάντων προπαντός…».
Στην τελική (όπως λένε σήμερα οι νέοι μας) ο Σαββόπουλος με εκείνα τα λόγια με «οδήγησε» λίγα χρόνια αργότερα στον Γιώργο Καραμπελιά και την τότε Ρήξη (σήμερα Άρδην). Με απέτρεψε από δρόμους που οδηγούσαν σε ολοκληρωτισμούς οιουδήποτε χρώματος. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλό μαθητή του πρώτου πόσο μάλλον του δευτέρου. Κάθε άλλο. Τουλάχιστον όμως δεν έβλαψα κανέναν, και κυρίως δεν έβλαψα το μυαλό μου (μέχρι σήμερα…).
Εξομολόγηση: Για αρκετές ημέρες μετά την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου ένιωσα πως δεν «είχα ήχο», πως μου κόπηκε η λαλιά όπως εκείνη την πρώτη φορά. Σήμερα, μετά και το τελευταίο κατευόδιο, συναρμολόγησα κάπως τις σκέψεις μου και βρήκα το κουράγιο να γράψω τα παραπάνω, ανάμεσα σε λυγμούς.
